Ntɛnɛn zuwɛnkalo tile 2 san 2025, tile tun ka kalan kosɛbɛ ; o n’a ta bɛɛ Bamakɔ suguba tun falen bɛ tewu. I tun bɛ dununkanw ni burukanw mɛn fan bɛɛ fɛ jamawele la ka kunsin u ma, kɛrɛnkɛrɛnnenya la musow, a dɔw bɛ ka den bamu ka sira ɲinin jama cɛla. Feerelikɛlaw bɛ k’u ka jagofɛnw sarada tɛmɛnsiraw kan, u b’a la k’u ka feerekɛcogow labaara : « walasa a’ ka fɛɛrɛbɔ koɲuman, a’ ye mununmunun ka se yan. A’ ye na a woloma, da nɔgɔn de bɛ yan. A’ ye gɛrɛ, a’ y’a lajɛ !», nin tun ye ferekɛmuso dɔ kulekan ye.
Nin sugu in na i bɛ
jagofɛn suguya caman ye, i n’a fɔ finiw, samaraw, lunɛtiw, denmisɛnnin mɔnturuw,
ani masiri caman. Sajo Kulubali ye mɔden 6 tigi ye, a bɔra butiki kɔnɔ ni saki
saba ye… A ɲɛnasisilen don. A ma se ka fosi wɛrɛ sɔrɔ ka san dɔrɔmɛ ba fila (d2
000) la ni fini saba tɛ a mɔdenw na saba ye, wa a kɛlen kɔ ka lɛrɛ 6 fana kɛ
mununmununsaalo la da nɔgɔn ɲinin na.
An ye musokɔrɔba in sɔrɔ
butiki min da la, o kɔnɔnan na wakisiw, basan kalalenw ani fini labɛnnenw donni
kama, olu bɛ yen. Orokiyatu Tangara y’o feerekɛlaw saba dɔ ye, O y’a jira k’u
bɛ taa u ka fini feeretaw ta kalalikɛlaw bara. Nka minnu labɛnnen bɛ donni
kama, olu bɛ bɔ Turukiye. A ka fɔ la, ale ye kanbɛn (kɔnbilen) tan feere. U
sɔngɔw b’a ta sefawari dɔrɔmɛ ba kelen (d1000) na ka se ba saba (d3000) ma.
Seliw ɲɛkɔrɔ sugu bɛ fa fo ka taama gɛlɛya. Tɛmɛnsira bɛɛ bɛ geren, wa mɔbilitigiw tɛ sɔn ka sira di sennamɔgɔw ma. Aritizana siraba kan, Mamadu Kulubali ye cɛ samara feerela ye. A ka samaraw tun tonnen bɛ tabaliba fila kan. Samaraw sɔngɔw tɛ kelen ye. Ale y’a jira k’a ka gɛlɛn mɔgɔ kana a ka samara sɔrɔ a sagolasɔngɔ la ale bara, nka ko dɔw fana bɛ samara ɲuman fɛ u t’a fɛ k’o wari don a la. Sugu mɔgɔ bɛɛ fana tɛ sannikɛla ye ; dɔw bɛ na sɔngɔw ɲininkali kɛ dɔrɔn.
Suguba nimayɔrɔ min bɛ wele arayida, dununw tun b’a la ka gosi yen ka sannikɛlaw wele. I b’a dɔw yɛrɛ sɔrɔ dɔn cɛ juguninw na tɛmɛnbaaw k’u ye ka na sanni kɛ. Bukulufeerela dɔ tun bɛ k’a ka bukuluw da pilantonba kan. O y’a jira ko sugu bɛ fa kosɛbɛ seliba ɲɛkɔrɔ, ka da a kan hali olu minnu bɛ feere kɛ, u bɛ sanni fana kɛ seliba kama. A bɛ ɔrɔbuw fana feere. A ka minɛnw sɔngɔ b’a ta dɔrɔmɛ bi wɔɔrɔ (60) la ka se kɛmɛ seegin (d800) ma. A tun ye bukulu 12 feere kaban, sabula k’ale tɛ tɔnɔba ɲinin a ka jagofɛnw kan.
DA GƐLƐN- Habibatu Sise ye muso
ye, den fila bɛ min bolo ; Ale tun ninakili duurulen bɛ kosɛbɛ jamanataama
fɛ ani tɛrɛmɛniba. A tun ye sakinin fila san ani kɔnɔninw a denw ye. Samaraw de
tun ye da gɛlɛnbaw ye, nka tɛrɛmɛni kuntaala jan kɔfɛ, a sera k’u sɔrɔ dɔrɔmɛ
kɛmɛ seegin (d800) na a kelenna ; kasɔrɔ feerekɛla tun bɛ k’a sinsin
dɔrɔmɛ ba kelen ani kɛmɛ fila (d1 200) kan.
A ye ɔrɔbu fila fana san dɔrɔmɛ ba kelen ani kɛmɛ duuru (d1 500), ka bukuluw
san dɔrɔmɛ kɛmɛ ni bi wɔɔrɔ (d160). Fatumata Sila bɔra butiki dɔ kɔnɔ
denmisɛnninfɛnw bɛ feere yɔrɔ min na. A tun ye kilɔtinin fila ani tisɔrɔtinin
fila san a den san fila ye dɔrɔmɛ ba saba ani kɛmɛ naani (d3 400). A ka fɔ la,
sɔngɔw yɛlɛnna kosɛbɛ seli kama, ka da a kan k’ale delila k’a ɲɔgɔnna san
dɔrɔmɛ ba kelen ani kɛmɛ fila (d1 200) k’a sɔrɔ seli ma surunya.
O masurunna na, muso
saba tun nanen bɛ sanni na, olu y’a jira k’u mako bɛ sakiw, talɔnw ani dankananw
na. U y’a kɔlɔsi ko sɔngɔ kelen si sigilen tɛ fɛn na ; a’ mana tɛrɛmɛni kɛ
ka bɛn yɔrɔ min na o de y’a sɔngɔ ye. O muso saba la fila ye furulen kuraw ye, minnu
sera k’u ka talɔn saba kelenna sɔrɔ dɔrɔmɛ ba kelen ani kɛmɛ wɔɔrɔ (d1 600) la,
U k’u t’a dɔn k’a bɛna sɔrɔ o la. O de la, u b’a ɲinin mɔgɔw fɛ, hali ni sɔngɔ
fɔra, u kana siran, u k’a tɛrɛmɛ dɔrɔn ; sugu mana kɛ cogo o cogo, da
nɔgɔn bɛ sɔrɔ yɔrɔ dɔw la.
Mariyetu Fofana ye
feerelikɛla ye Bamakɔ suguba la. A bɛ iridow ni daranw feere, Gɛsɛ b’ale da
kɔnɔ tuma bɛ la. A y’a jira ko seli tɛ finiko dama ye, somasiriw b’a la ni fɛn
kuraw ye. A ka iridow sɔngɔ dugumada ye dɔrɔmɛ ba kelen (d1000) ye, daranw ta
ye dɔrɔmɛ kɛmɛ seegin ye (d800) ye.
Seliw fɛ, a k’ale bɛ se ka daran mugan ani irido mugan feere tile kɔnɔ. Asanatu Bacili ɲininkalen a ka butiki kɔnɔ, a y’a jira ko finiw sannen kɔ denmisɛnninw ye, a ɲuman ye ka so fana pari. O la ko a jigi b’a kan ka daran kɔnbilen kelen ani irido naani san a siso n’a ka salɔn kama. A k’o musaka dun bɛ se dɔrɔmɛ ba duuru (d5 000) ma.
Mɔgɔw ka kule n’a ta bɛɛ ni fɛnw sɔgɔnw ye, sugu lankolon tɛ.
Dɔkala Yusufu JARA
Fatoumata Mory SIDIBE
Sɛnɛ minisiri Daniyɛli Simeyɔn Kelema ye taama kɛ sɛtanburukalo tile 19 ka se a tile 20 ma jamana cɛmancɛyanfan CMDT ka sɛnɛkɛmaraw (Fana, Dɔyila ani Baginda) kɔnɔ.
Kuranko gɛlɛya selen bɛ sisɛsogofeerelaw ma ; samiyɛ bɛ k’a tɔ kolon k’a la. A kɛlen bɛ sababu ye, fo sisɛsogoɲininnaw bɛ k’u ɲɛsin sisɛworosan ma, minnu bɛ bɔ kɔkan ; kasɔrɔ o sogo ninnu ladonni an ka jamana kɔnɔ, o kɔnnen don.
