
Gɔfεrεnaman
baara kεcogo kɔlɔsili cakεda la, lajεba min daminεna pansiyɔnko
gεlεyaw kan Mali kɔnɔ, minisiriɲεmɔgɔ Dr Sogεli Kokala Mayiga y’o nun donni
ɲεmɔgɔya
kε kunun alamisa nowanburukalo tile 2 san 2023. Tile fila lajε don. Mɔgɔ
minnu bolo bɔra baara la k’a sababu kε kɔrɔ
ye, n’a bε fɔ u ma tubabukan na « ereteretew », a
labεnna olu ka faraɲɔgɔnkantɔnba fila fε, n’o ye (Fnar) ani (Conari) ye.
Nin
lajεba fɔlɔ
in senfε, bolo bɔlenw, hadamadenya lakananjεkuluw, baara minnu ɲεna
u bolo ani don nata ko bolodataw, u bεna kuma olu kan. Seko ani dεsεko minnu bε
pansiyɔnko
kɔnɔ,
kuma bεna kε olu fana kan, walasa sɔnja min bε pansiyɔntalaw
la, nɔgɔya
ka se ka don o la. Sariya ye wajibi minnu dantigε pansiyɔnko
yεrε la, kumaɲɔgɔnyaw bεna kε o fana kan. O b’a to fiɲε
minnu bε baara kɔnɔ, furakεcogo ka sɔrɔ u
la ka kεɲε
ni sariya ka dantigεcogo ye.
« Fnar »
ɲεmɔgɔba
Seyidu Mɔzɔn
Tarawele ye ɲεfɔli dɔ kε. A ko hakilijakabɔw
kun ye gεlεyaw ka se ka dantigε, k’u furakεcogo fana dantigε, baarakεla kɔrɔ
an’a lakananbaa cε. A y’a ɲinin jama fε, fεn o fεn bε u kun an’u kan cε, u
k’a fɔ, hakilila falenw ka k’u kan.
Seyidu
Mɔzɔn
ka fɔ
la, jεn kεra ni sariya n° 2018-053 min ye n’a tara zuwεnkalo tile 11 san 2018
pansiyɔnko
kan, o de nana ni sɔnja ye gɔfεrεnaman ani sigidaw tɔgɔla
baarakεla kɔrɔw
la. A labanna, nafa minnu kofɔlen don pansiyɔnko sariya kura kɔnɔ, o tε se baarakεla kɔrɔw ma, minnu bolo bɔra baara
la san 2019 zanwuyekalo la. Wa
o sariya in de ye pansiyɔntala kε kulu suguya fila ye, minnu ma minε kelen
ye nafako la.
Nin
gεlεyaw n’u ta bεε, Seyidu Mɔzɔn Tarawele da sera ɲεtaakow
ma pansiyɔnko
la ka ɲεsin
baarakεla bolo bɔlenw ma pansiyɔnko sariya kɔnɔ ani u n’u lakananbaa cε. Sabula pansiyɔntala
dɔw
b’u ka pansiyɔn sɔrɔ wari cili la u ma u ka nimɔrɔw
la, pansiyɔn
dɔw
bε sara bankiw fε, mɔgɔ bolo bɔlen hakε jate bε to ka minε waati ni waati. A y’a
jira ko ɲεtaako
dɔw
fana ye musaka dɔ binni ye ka bɔ pansiyɔn kan, pansiyɔn jate bɔcogo san duuru labanw kɔnɔ,
san hakε min ka kan ka kε bilankɔrɔ sarali la lakananbaa ye ani gɔfεrεnaman
kεli ka dɔ
fara a niyɔtrɔ
sarata kan ; o bɔra 8% na ka se 13% ma. Bolo bɔli
baara la, o waati bε daminε san 55 la k’a sɔrɔ yεlεma ma don a ka AMO la. O ɲεsinnen
don gɔεrεnaman
ani sigidaw baarakεla kɔrɔ bεε ma.
Minisiriɲεmɔgɔ
ye jigisigikuma fɔ. A y’a jira ko mɔgɔ
bolo bɔlen
tεna sigi kulu suguya fila ye an ka jamana kɔnɔ. Gɔfεrεnaman ye cεsiri min kε ni yεlεma ɲuman
donni ye pansiyɔnko la walasa u ka se k’u ka ɲεnamaya
kε nɔgɔya
la baara bilalen kɔfε, a ye hakililajigin k’o la. 20% farala pansiyɔn
kan ; n’o ye 5% ye san o san. O b’a jira ko gɔfεrεnaman
ye sefawari miliyari 1,7 min taa o kow dafε, o yεlεnna ka se fo 10,4 ma san
2015. O ye 606% faralen y’a kan san 8 kuntaala kɔnɔ.
Dr
Sogεli Kokala mayiga y’a jira, ko INPS ye jate minnu sεmεntiya, kabini san
2016, bin bε ka kɔlɔsi pansiyɔnko la k’a sababu kε wari sarata hakε cayali ye san
o san. O bin jatera k’a daminε san 2015 la ka se san 2023 ɔkutɔburukalo
ma, ka kε miliyari 51,8 ye. O sɔrɔla pansiyɔn sarata hakε cayali fε ka taa a fε, ka sagon niyɔrɔdita
hakε kan pansiyɔntalaw fε. San 2016 y’a sɔrɔ
niyɔrɔdila
4,6 tun bε yen bolo bɔlen kelen kama ; san 2019 o jiginna ka kε 3
ye bolo bɔlen
kelen kama.
Mohamεdi
JAWARA
Dɔkala Yusufu JARA
Dɔkala Yusufu Jara
Musomanninw yɛrɛ dama cɛ teriya, tuma caman na a bɛ laban masiba la, ni dɔ bɔra dɔ ka janfa kalama. O la, teriya jɛlen, min donna mɔgɔw cɛ kabini denmisɛnninya waati la, a dɔw la, o bɛ sin ka dabila.
Fɔkatɛmɛn tɛ ; an ka jamana ɲɔgɔlɔnko dɔnbaa ŋana dɔ fana fatura. A fatura bana kuntaala jan dɔ senfɛ..
Marifa caman : pisitole mitarayɛri 19, AK 47, mitarayɛri PKM, mugu jugu fililan sarikɔnba kan (LRAC) o 1 ani kisɛ caman sɔrɔla u kɔ.
O yecogo in waleyali b’a to cakɛda in ka se ka sangaɲɔgɔnma saman ka taa a fɛ a toli la ten kan ka taa a fɛ kunnafoniko bolofara caman na.
Nin bonya in ka bɔ Gana jamanakuntigi la, o bɛ dɔ farali kofɔ jamana fila in cɛ jɛkabaara fanga kan ka taa a fɛ, fo ka walangata ka se a ni AES kɔnfederasɔn jamanaw cɛ ma. Gana sago don ka dɛmɛn don u ka basigi ɲɛtaa la.
Jamana dugukolo mumɛ basigili wulikajɔw, yuruguyurugu ani faso nafolo burujali kɛlɛli, sɔrɔ yiriwali, kuranko gɛlɛya furakɛli, dipulomasi ni kɔnfederasɔn sigili ye sahelikungo jamanaw cɛ (AES), ka fara ko wɛrɛw kan, olu kɛra furancɛlafanga jamanakuntigi ka laseli kɔnɔko kunbabaw y.