« Fenem » ɲεmɔgɔ-dankan Koninba Danbεlε filε a ka cakεda la Kuranko gεlεya kosɔn, mɔgɔ minnu sɔmi ka jan, olu bε k’u ɲεsin panosolεriw ma. Lotolitigiw, cakεdatigiw ani mɔgɔ dɔw, bεε b’a la k’a wasa don panosolεriw la ka kεɲε n’u ka sɔrɔ cogoya ye. Nka o minεn ninnu da man nɔgɔ an ka jamanaden bεε ma. U sɔngɔ ye sanusɔngɔ ye. Bamakɔ suguba la, ani feerelikεyɔrɔ wεrεw la, a kεlen bε dibɔ ye bakurubafeerelaw ni dɔgɔdɔgɔninfeerelaw bolo. Dawuda Samakε ye panosolεri n’a minεnw feerebaa ye Bamakɔ suguba la. Taratadon sɔgɔma, an bεnna n’a ka baarakεla dɔ nani ye, waritasεki b’a bolo, a bɔtɔ tun don minεn dɔ diyɔrɔ la. A ɲininkalen sɔngɔ yεlεnniko la, a y’a jira, ko a sababu ye u ɲininbaa hakε cayali ye. Kuranko gεlεya in na, panosolεriw ɲininbaa ka ca kosεbε, fo u bε dεsε mɔgɔw la. N’o dun kεra wajibi la a sɔngɔ bε yεlεn. Dawuda Samakε bara, pano minnu tun bε feere sefawari d5 800 ani d6 000 furancεw la, olu kεlen bε d7 000 fo d8 000 ye. Batiri litiyɔmu b’a ta d152 000 la ka se d2 060 000 ma. Ka da nin minεn ninnu sɔngɔ gεlεyali kan, mɔgɔ dɔw, i n’a fɔ Dεnba Tarawele, o bε k’a wasa don pano ni batiri kɔrɔ la. Pano n’a batiri litiyɔmu da ka gεlεn. U da gεlεyali dama tε ; namaralenw ka ca u la sugu la. O de kosɔn a ko a ka di ale ye k’a ɲεsin kɔrɔlenw ma. Olu da ka nɔgɔ, wa u b’ale mako ɲε. Batiri litiyɔmu da gεlεyali sababu ka ca Koninba Danbεlε ka fɔ la. Ale ye kuranko faraɲɔgɔnkan tɔnba (Fenem) ɲεmɔgɔ-dankan ye. Batiri ɲininbaa ka ca ka da kurantigεba kan Mali kɔnɔ sisan. Koronawirisi, Ikεrεni kεlε, olu kεlen bε k’u sɔrɔli gεlεya kosεbε. U nani musaka ani u ka kan ka se yan waati min kɔnɔ, o de bε k’u da gεlεya. Ani fana, fεn minnu bε don u dilanni dafε iziniw na, olu sɔngɔ gεlεyalen don ; u yεrε sɔrɔ man di. Fεn min sɔrɔ man di sugu la, n’i mako jɔra o la, wajibi y’o da gεlεyali ye. Sabula i b’i siri mɔgɔ min na a ɲininni na, o fana b’a sεgεnsara fara a kan. MADƐMƐNNI DABALIW- Batiri litiyɔmu ye batiri suguya minnu bε se ka sarase n’u kuran banna. U bε se ka lafa ni panosolεri ye tile kelen kuntaala kɔnɔ. U bε se ka lafa fana, EDM-SA ka kuran na ni kɔnwεritisεri b’i bolo. O la, madεmεnni dababliw ka kan ka tigε, min b’a to u bε sɔrɔ cogo min na mɔgɔw fε nɔgɔya la. O dabali dɔ ye ka wari di cakεdaw ma minnu bε na ni minεn ninnu ye, n’u ye poroze labεn a kama. O bε se ka kε sababu ye u k’u feere nɔgɔya la. Ka tile ka kuran dita walangata. Wari min bε don a minεnw sigili dafε k’o mabεn. Koninba Danbεlε y’a jira, ko Mali yεrε ka kan ka batiridilan izini dayεlε, o b’an sirilen bɔ kɔkanna na ani ka batiri sɔngɔ nɔgɔya. O cogoyaw la, Mali bɔli (Cedeao) la, o ka kan ka kε nafasɔrɔda ye ; sabula litiyɔmu yera Bugunin dugukolo jukɔrɔ. O siratigε la, gɔfεrεnaman ka kan ka dabali dɔw tigε, min b’o baara sennateliya, a izini sigili sekan, ka dɔ bɔ o wusuru sarata hakε la cakεda yamaruyalenw ye, ani o wusuru 90% sarabaa kana kε cakεdaw 10% dɔrɔn ye. Cakεdaw ka kan ka wari don litiyɔmu batiriw ɲεɲininni an’u dilanni na. Koninba Dabεlε bε ka panosolεriw sigi a ka cakεda sow sanfε o bε san damadɔ bɔ. N’a mako bε kuran caman na, a k’a kalanso EDM-SA ka kuran na ni kɔnwεritisεri ye. Lotoli Azalayi ɲεmɔgɔba Mosadεki Bali ye mɔgɔ ye, min m’a sigi ka kuranko gεlεya kɔnɔ panosolεriko la. A bε san caman bɔ, olu bε panosolεriw sigiyɔrɔw jateminε u ka so jɔtaw la ka bila. Mali ye jamana ye tile fanga ka bon min na. San kelen kɔnɔ tile bε lεrε 4.000 ni kɔ kε bɔli la, o bε se ka jate tilebɔko 10 ye don o don. Wa Mali ye jamana ye, min kuranmako 100% bε se ka ɲε ni tile funteni ye. Mosadεki Bali bolo, kuranko gεlεya ka kan ka kε nafasɔrɔda ye Mali ma, n’a sera k’a wasa don tile fulama a ɲεma. Panosolεri 1.411 sigilen don Lotoli Azalayi sow kunna. U kelenna bεε bε kuran w/h 240 di ani ka balo kwh10 na don o don. Tile kuranko dɔnbaa ŋanaw ka fɔ la, tile bε se ka dɔ bɔ kurantigεbaa kɔlɔlɔ la an ka jamana kɔnɔ. Tile bε bɔli min kε tile 300 kuntaala kɔnɔ, a bε se ka kε bolomadayɔrɔ ye kuranko la. A fεεrε ka nɔgɔ ni fεn bεε ye ; EDM-SA dan ye k’a baara kε cogoya ɲuman na dɔrɔn. Nka sanni wari ka don tile kuranko dafε, gɔfεrεnaman ka kan ka EDM-SA ka wariko lajεya kosεbε fɔlɔ. Ka da a kan jateminε kεra sariyasεbεnw kɔnɔ, ko tile kurantigi minnu sɔgɔlen don EDM-SA la, k’olu bε se k’u ka kuran dilanta tɔ feere EDM-SA ma. Cakεdaw kɔlɔsibaliya u ka baara kεcogo la, o de ye faso ani cakεda dunanw sεbεkɔrɔ caya an ka jamana kɔnɔ ni minεn kolonw ye. O de kosɔn mɔgɔ caman tε da minεn ninnu na. Baba KULIBALI et
Dɔkala Yusufu Jara
Musomanninw yɛrɛ dama cɛ teriya, tuma caman na a bɛ laban masiba la, ni dɔ bɔra dɔ ka janfa kalama. O la, teriya jɛlen, min donna mɔgɔw cɛ kabini denmisɛnninya waati la, a dɔw la, o bɛ sin ka dabila.
Fɔkatɛmɛn tɛ ; an ka jamana ɲɔgɔlɔnko dɔnbaa ŋana dɔ fana fatura. A fatura bana kuntaala jan dɔ senfɛ..
Marifa caman : pisitole mitarayɛri 19, AK 47, mitarayɛri PKM, mugu jugu fililan sarikɔnba kan (LRAC) o 1 ani kisɛ caman sɔrɔla u kɔ.
O yecogo in waleyali b’a to cakɛda in ka se ka sangaɲɔgɔnma saman ka taa a fɛ a toli la ten kan ka taa a fɛ kunnafoniko bolofara caman na.
Nin bonya in ka bɔ Gana jamanakuntigi la, o bɛ dɔ farali kofɔ jamana fila in cɛ jɛkabaara fanga kan ka taa a fɛ, fo ka walangata ka se a ni AES kɔnfederasɔn jamanaw cɛ ma. Gana sago don ka dɛmɛn don u ka basigi ɲɛtaa la.
Jamana dugukolo mumɛ basigili wulikajɔw, yuruguyurugu ani faso nafolo burujali kɛlɛli, sɔrɔ yiriwali, kuranko gɛlɛya furakɛli, dipulomasi ni kɔnfederasɔn sigili ye sahelikungo jamanaw cɛ (AES), ka fara ko wɛrɛw kan, olu kɛra furancɛlafanga jamanakuntigi ka laseli kɔnɔko kunbabaw y.
