Kun : ka ɲεfɔli kε ŋaniya talen dɔw ani kuntilenna dɔw tali la furancεlafanga fε kabini a latilenni daminεna, ani ka segin a kan, ko gɔfεrεnaman tεgε jannen don politikitɔn bεε ye ka kεɲε ni jamanakuntigi hakilila ye. Jamana jɔli kura minisiri ka ɲεsin gɔfεrεnaman ni fangabulonw cε koɲεnabɔ ma Ibarahimu Ikasa Mayiga ani minisiriɲεmɔgɔ dεmεnni minisiri ka ɲεsin politikikow ni fangabulonw cogoyaw yεlεma kura ma Madamu Fatumata Seku Dikɔ, ka fara politikitɔn dɔw ka cidew kan, olu tun b’a kεnε kan.
Kabini kɔrɔfɔ daminε na, minisiriɲεmɔgɔ kumana a si la. A k’olu bε na gɔfεrεnaman kɔnɔ waati min na furancεlafanga latilenni daminεnen zuwεnkalo tile 7 san 2021, ko cogoyaw tun jεlen don u bolo kosεbε. A ko n’u tun sinna ka jamanakuntigi kura sigili kalata kε kalo damadɔ kɔnɔ, o fanga tun bε sɔn ka bin joona ». Ale fε, tariku kɔnɔ, a ma fɔ yɔrɔ si la, ko kalataw sera ka jamana dɔ binnen lawuli. Mɔgɔ dɔw de b’u yεrε di basigi sabatili ma fɔlɔ ; o kɔfε fasojama bε kalataw kε. Kalataw ye demokarasi kɔnɔko dɔ ye. Wa demokarasi tε se ka taa kalataw kɔ. A labanna k’a jira, ko « n’an ma fu siri basigibaliya dan na ka waati jan sɔrɔ, ka kalataw kε, o ye dalafɔ ye ».
Dr Sogεli Kokala Mayiga bolo, o de kosɔn faamubaliya dɔɔnin tun bε politikitɔn dɔw ni jamana ɲεmɔgɔw cε. A k’u kεlen ka fεsεfεsεli kε, bεnkan fila sɔrɔla. A fɔlɔ kεra Mali fanga jirali ye. N’o tun ma kε, fanga yεlεma tε ban. A filanan diɲε tɔnbaw tun kεlen bε duloki ye k’o coron Mali kanna. N’o ye Minusima, Barikani, G5- Sahel… Kabini olu taara ka bɔ Mali kɔnɔ minisiriɲεmɔgɔ ka fɔ la, jamana lakananbaaw sera k’u jɔ u jɔyɔrɔ la a ɲεma ka kojugubakεlaw gεn ka bɔ u sigiyɔrɔw la.
A daminε na, u tun bε bin duguw kan. Sen in na an yεlεmana u dagayɔrɔw la, k’u ni u bolomadafεnw halaki. O waleyaw sera k’a to ni lakananbaaw y’u tεgε da jamana dugu kεrεnkεrεnnen dɔw kan ; i n’a fɔ Bεri, Anefisi, Tesaliti, Agelihɔku ani Kidali. Ka da jεɲɔgɔn dɔw ka jijukɔrɔsaya kan minisiriɲεmɔgɔ ka fɔ la, baton « Tumutu » bonna ni mugu jugu ye kojugubakεlaw fε. Sedeyawo (Cedeao) ni ONU fila si da ma se o ma, sango ka dugawudonsεbεn ci furancεlafanga jamanakuntigi ma o kasaara in na.
O tε baasi ye ; minisiriɲεmɔgɔ hami ye ka Maliden fanba sendon bεn sɔrɔli la. Ka da a kan bεn sɔrɔli ka gεlεn ni kεlε sebaaya sɔrɔli ye. A ko n’i b’a fε ka jamana yεlεma, i bε yεlεma de don kow kεcogo la, fili minnu kεra ka tεmεn k’olu fεgεnni dabaliw tigε. O de kosɔn furancεlafanga jamanakuntigi Kolonεli Asimi Goyita y’a ɲinin sigikafɔ ka kε Malidenw yεrε dama cε.
Alize bεnkan min tara bεn ni fɔkabεn sɔrɔli la Mali kɔnɔ, minisiriɲεmɔgɔ y’o lagosili kε, ka fara Faransi ni Mali cε bεnkan kan lakananko la. Fεn min ye sigikafɔba (ANR) min kεra jamana kɔnɔ ani yεlεmaba minnu kεra, i n’a fɔ kalata jεkulu kεrεnkεrεnnen (Aige) sigili, sɔnni jamana sariyasunba kura ma, a y’olu foli kε. Ani fana, bεnkan minnu sɔrɔla hadamadenya basigili, lakanan ani kiiriko nasira la, a y’olu foli kε. A ye dɔ fɔ gɔfεrεnman sigicogo kan ; kεrεnkεrεnnenya la, M5-RFP ye mɔgɔ minnu dajirali kε minisiriya la ; walasa k’a sεmεntiya, ko namara fan si tε kow la.
Minisiriɲεmɔgɔ ka fɔ la, Sahelikungo jamanaw ye jεkuluba min sigi u ni ɲɔgɔn cε n’o ye AES ye, seginkɔ t’o la bilen ka da a « nafaw » kan Burukina Faso, Mali ani Nizεri jamanadenw ma. Politikitɔnw ka cidenw ye foli ni tanuni lase minisiriɲεmɔgɔ ma a ka nin hakilila in na. U y’a fo a kεli la ka Malidenw fara ɲɔgɔn kan an ka jamana jɔli kama ani an bε se ka bɔ cogo min na nin gεlεyaw kɔnɔ ni kunkɔrɔta ye.
U y’a jira ko furancεlafanga ma faamaya halibi politikitɔn dɔw mɔgɔw fε. U k’u ka dεmεn bε gɔfεrεnaman ye. Jaabili la, minisiriɲεmɔgɔ ko a hakili la, ko kuma minnu fɔra yan, u lamεnna ni hakili ɲuman ye ; ka sɔrɔ ka layidu ta, k’u bεna fεsεfεsε ji ɲεmajɔlen na, wa ko nin lajε in tεna kε a laban ye u ni ɲɔgɔn cε.
Suleyimani SIDIBE et
Dɔkala Yusufu Jara
An ka jamana kɔnɔ, jamana ɲɛmɔgɔw bɛ cɛsiri la balikukalan ɲɛtaa sabatili kama ni lafaamuyali ani kalansow dayɛlɛli ye.
Minisiriw y’u ka laadalatɔnsigi kɛ araba utikalo tile 28 san 2024 jamanakuntigiso la Kuluba. A ɲɛmɔgɔya tun bɛ furancɛlafanga jamanakuntigi Kolonɛli Asimi Goyita bolo. Don baara kɛta bolodalenw fɛsɛfɛsɛlen kɔ ka bɛn u kan, minisirilajɛ bɛnna sariya dɔw kan ani ka kumaɲɔgɔnya .
Kolonɛli Asimi Goyita ye hakilila falen kɛ n’a ka dunanw ye numerikiko nafaw kan. A ye laadilikanw fana di u ma, sanni a k’a jira u la, ko AES jamanakuntigi bɛɛ ka senkɔrɔmadon bɛ ka taa u ma.
Kolonɛli Asimi Goyita ye hakilila falen kɛ n’a ka dunanw ye numerikiko nafaw kan. A ye laadilikanw fana di u ma, sanni a k’a jira u la, ko AES jamanakuntigi bɛɛ ka senkɔrɔmadon bɛ ka taa u ma.
Sahelikungo jamanaw ka jεkulu (kɔnfederasɔn) sigili senkan, o ɲεbila-poroze ani a jamanakuntigiw ka lajε lataamasariya fεsεfεsεra ka bεn u kan. Sεbεn ninnu donna Mali jamanakuntigi Kolonεli Asimi Goyita, Burukina Faso jamanakuntigi Kapitεni Ibarahimu Tarawele ani Nizεri jamanakuntigi.
Ciden minnu bε Malidenw yεrε dama cε sigikafɔba kεnε kan, u y’a ŋaniya kumaɲɔgɔnya sigikafɔ in da ka yεlε kojugubakεlaw ye, ka silamεdiinε dungew don an n’u cε kɔrɔfɔw la. U y’a ɲinin fana, ko ka kuranko gεlεya furakε joona walasa hakilisigi ka na mɔgɔw la.
