Kun : ka ɲεfɔli kε ŋaniya talen dɔw ani kuntilenna dɔw tali la furancεlafanga fε kabini a latilenni daminεna, ani ka segin a kan, ko gɔfεrεnaman tεgε jannen don politikitɔn bεε ye ka kεɲε ni jamanakuntigi hakilila ye. Jamana jɔli kura minisiri ka ɲεsin gɔfεrεnaman ni fangabulonw cε koɲεnabɔ ma Ibarahimu Ikasa Mayiga ani minisiriɲεmɔgɔ dεmεnni minisiri ka ɲεsin politikikow ni fangabulonw cogoyaw yεlεma kura ma Madamu Fatumata Seku Dikɔ, ka fara politikitɔn dɔw ka cidew kan, olu tun b’a kεnε kan.
Kabini kɔrɔfɔ daminε na, minisiriɲεmɔgɔ kumana a si la. A k’olu bε na gɔfεrεnaman kɔnɔ waati min na furancεlafanga latilenni daminεnen zuwεnkalo tile 7 san 2021, ko cogoyaw tun jεlen don u bolo kosεbε. A ko n’u tun sinna ka jamanakuntigi kura sigili kalata kε kalo damadɔ kɔnɔ, o fanga tun bε sɔn ka bin joona ». Ale fε, tariku kɔnɔ, a ma fɔ yɔrɔ si la, ko kalataw sera ka jamana dɔ binnen lawuli. Mɔgɔ dɔw de b’u yεrε di basigi sabatili ma fɔlɔ ; o kɔfε fasojama bε kalataw kε. Kalataw ye demokarasi kɔnɔko dɔ ye. Wa demokarasi tε se ka taa kalataw kɔ. A labanna k’a jira, ko « n’an ma fu siri basigibaliya dan na ka waati jan sɔrɔ, ka kalataw kε, o ye dalafɔ ye ».
Dr Sogεli Kokala Mayiga bolo, o de kosɔn faamubaliya dɔɔnin tun bε politikitɔn dɔw ni jamana ɲεmɔgɔw cε. A k’u kεlen ka fεsεfεsεli kε, bεnkan fila sɔrɔla. A fɔlɔ kεra Mali fanga jirali ye. N’o tun ma kε, fanga yεlεma tε ban. A filanan diɲε tɔnbaw tun kεlen bε duloki ye k’o coron Mali kanna. N’o ye Minusima, Barikani, G5- Sahel… Kabini olu taara ka bɔ Mali kɔnɔ minisiriɲεmɔgɔ ka fɔ la, jamana lakananbaaw sera k’u jɔ u jɔyɔrɔ la a ɲεma ka kojugubakεlaw gεn ka bɔ u sigiyɔrɔw la.
A daminε na, u tun bε bin duguw kan. Sen in na an yεlεmana u dagayɔrɔw la, k’u ni u bolomadafεnw halaki. O waleyaw sera k’a to ni lakananbaaw y’u tεgε da jamana dugu kεrεnkεrεnnen dɔw kan ; i n’a fɔ Bεri, Anefisi, Tesaliti, Agelihɔku ani Kidali. Ka da jεɲɔgɔn dɔw ka jijukɔrɔsaya kan minisiriɲεmɔgɔ ka fɔ la, baton « Tumutu » bonna ni mugu jugu ye kojugubakεlaw fε. Sedeyawo (Cedeao) ni ONU fila si da ma se o ma, sango ka dugawudonsεbεn ci furancεlafanga jamanakuntigi ma o kasaara in na.
O tε baasi ye ; minisiriɲεmɔgɔ hami ye ka Maliden fanba sendon bεn sɔrɔli la. Ka da a kan bεn sɔrɔli ka gεlεn ni kεlε sebaaya sɔrɔli ye. A ko n’i b’a fε ka jamana yεlεma, i bε yεlεma de don kow kεcogo la, fili minnu kεra ka tεmεn k’olu fεgεnni dabaliw tigε. O de kosɔn furancεlafanga jamanakuntigi Kolonεli Asimi Goyita y’a ɲinin sigikafɔ ka kε Malidenw yεrε dama cε.
Alize bεnkan min tara bεn ni fɔkabεn sɔrɔli la Mali kɔnɔ, minisiriɲεmɔgɔ y’o lagosili kε, ka fara Faransi ni Mali cε bεnkan kan lakananko la. Fεn min ye sigikafɔba (ANR) min kεra jamana kɔnɔ ani yεlεmaba minnu kεra, i n’a fɔ kalata jεkulu kεrεnkεrεnnen (Aige) sigili, sɔnni jamana sariyasunba kura ma, a y’olu foli kε. Ani fana, bεnkan minnu sɔrɔla hadamadenya basigili, lakanan ani kiiriko nasira la, a y’olu foli kε. A ye dɔ fɔ gɔfεrεnman sigicogo kan ; kεrεnkεrεnnenya la, M5-RFP ye mɔgɔ minnu dajirali kε minisiriya la ; walasa k’a sεmεntiya, ko namara fan si tε kow la.
Minisiriɲεmɔgɔ ka fɔ la, Sahelikungo jamanaw ye jεkuluba min sigi u ni ɲɔgɔn cε n’o ye AES ye, seginkɔ t’o la bilen ka da a « nafaw » kan Burukina Faso, Mali ani Nizεri jamanadenw ma. Politikitɔnw ka cidenw ye foli ni tanuni lase minisiriɲεmɔgɔ ma a ka nin hakilila in na. U y’a fo a kεli la ka Malidenw fara ɲɔgɔn kan an ka jamana jɔli kama ani an bε se ka bɔ cogo min na nin gεlεyaw kɔnɔ ni kunkɔrɔta ye.
U y’a jira ko furancεlafanga ma faamaya halibi politikitɔn dɔw mɔgɔw fε. U k’u ka dεmεn bε gɔfεrεnaman ye. Jaabili la, minisiriɲεmɔgɔ ko a hakili la, ko kuma minnu fɔra yan, u lamεnna ni hakili ɲuman ye ; ka sɔrɔ ka layidu ta, k’u bεna fεsεfεsε ji ɲεmajɔlen na, wa ko nin lajε in tεna kε a laban ye u ni ɲɔgɔn cε.
Suleyimani SIDIBE et
Dɔkala Yusufu Jara
Ciden minnu bε Malidenw yεrε dama cε sigikafɔba kεnε kan, u y’a ŋaniya kumaɲɔgɔnya sigikafɔ in da ka yεlε kojugubakεlaw ye, ka silamεdiinε dungew don an n’u cε kɔrɔfɔw la. U y’a ɲinin fana, ko ka kuranko gεlεya furakε joona walasa hakilisigi ka na mɔgɔw la.
Faso tɔgɔla sigikafɔba min daminεnen filε, o bεna kε sababu ye Malidenw ka kumaɲɔgɔnyaw kε u ni ɲɔgɔn cε ka furaw dajira gεlεya kofɔlenw na. A ka kan ka se ka hadamadenya juru caanin an cε, ka dɔ fara ku-ɲɔgɔn-kan fanga kan ani ka na ni bεn kutaala jan ye..
Furancεlafanga jamanakuntigi Kolonεli Asimi Goyita ye laseli kε tarata awirilikalo tile 30 san 2024, ko gɔfεrεnaman bε sεnε kεfεn minnu di, tεmεn bε kε n’o ye. O siratigε la, angεrε (ire) kg50 bɔrε ye sefawari dɔrɔmε ba fila ani kεmε seegin (d2 800) ye, farafinnɔgɔ kg50 .
San o san mεkalo tile 1lɔ ye baarakεlaw tɔgɔladon ye diɲε kɔnɔ. O hukumu kɔnɔ, Mali baarakεlaw lafasatɔn minnu bε UNTM jεkuluba kɔnɔ, olu ye yεrεjirataama kε jamana ka yεrεmahɔrɔnya kεnεba kan. A kεra kεnε ye, min kɔrɔfɔw bolila hadamadenya basigili ni ɲεtaa laɲini.
Mali sɔrɔdasiw ye kojugubakεla Hugo faga Indelimani kεlεdaga la Gawo mara la. Kabini Mali y’a ŋaniya k’a mεru don Irisijamana na sɔrɔdasiko nasira la, an ka lakananbaaw b’a la ka sebaayaw sɔrɔ dɔrɔn kojugubakεlaw kan..
UNTM biro kura mɔgɔ ye 53 ye. U ye lahidu ta, ko furakεcogo ani laɲinin minu kεra a ka sigikafɔw senfε, olu bεna kε sisinnan ye sarati kura in kɔnɔ.
