Bulonba kuntigi Zenerali de kɔri darimɛ Maliki Jawu, gɔfɛrɛnaman minisiriw, i n’a fɔ kɔkankow ni diɲɛ tɔnbaw cɛ koɲɛnabɔ miniiri Abudulayi Jɔpu, ka fara lasigiden minnu b’an ka jamana kɔnɔ, olu tun b’a kɛnɛ kan. Nɛgɔ kanɲɛ 11 tɛmɛnnen ka dɔɔnin kɛ, Daramani Mahama ka pankurun cunna Bamakɔ pankurunjiginkɛnɛ kan. A kunbɛnna Mali furancɛlafanga jamanakuntigi fɛ. U ye darapo fila ninnu fo k’u jɔ k’u fasaw lamɛn zeni militɛri fanfari fɛ. O kɔfɛ jamanakuntigi fila ninnu ye ɲɔgɔnye kurunkurunnin kɛ pankurunjiginkɛnɛ lajɛkɛso kɔnɔ yen sanga tan ni duuru ɲɔgɔnna kɔnɔ, ka sɔrɔ ka lotoli Aradisɔni sɛgɛrɛ ka taa Jɔnin Daramani Mahama jabaaya don yen. Nin taama in fɔra a ka Kɔnɔwaritaa kɔ ni tile damadɔ ye,min senfɛ Kɔnɔwari jamanakuntigi Alasani Daramani Watara y’a gɛlɛya a ma, a k’a jilaja ka AES kɔnfederasɔn jamanaw (Mali, Burukina Faso ani Nizɛri) jamanakuntigiw lasegin u kɔ, ka na Sedeyawo (Cedeao) ma. O marayɔrɔko kɔfɛ, taama in bolila jamana fila ninnu cɛ jɛɲɔgɔnyasiraw kan. O siratigɛ la, Bamakɔ ni Akara bɛ k’a ɲinin nin waatiw la, ka dɔ fara u cɛ sira fanga kan. Mali minisiriɲɛmɔgɔ zenerali de diwisɔn Abudulayi Mayiga ye taama min kɛ Gana znwuyekao kɔnɔ, o kɛra o sira fɛ. Jamanakuntigi Goyita ka cisɛbɛn tun b’a bolo ka di Gana Jamanakuntigi ma, o sigilen kura fanga la. Gana jamanakuntigi y’a jira ko a ka jamana dayɛlɛlen don Mali ye nafoloko jɛɲɔgɔnya sira jiidili kama. Wa ko a bɛna a seko damajira kɛ dannaya ani ɲɔgɔn bonya toli la AES jamanakuntigiw ni Sedeyawo taw cɛ. A ni jamaba nana ɲɔgɔn fɛ nin taama in na an ka jamana na. Jamanakuntigi fila ninnu ka ɲɔgɔnye kɔfɛ, u n’u nɔfɛmɔgɔw jɛra ka lajɛ fana kɛ. A kɔrɔfɔw fanba bolila jagosira jiidili kan u ni ɲɔgɔn cɛ. Kunnafonidilajɛ dɔ kɛra ka baara kuncɛ. Gana jamanakuntigi y’a sinsin o kɛnɛ in kan, ka foli ni tanuni di Mali jamanakuntigi Zenerali darimɛ Asimi Goyita ma a bisimilako ɲuman na kabini a sen cunna Bamakɔ. Mali ni Gana, kabini lawale la u jɛra ko caman ma. Ko hali kɔsa in na, Mali furancɛlafanga ye minisiriɲɛmɔgɔ ci ka taa ale sigili kɛnɛ kan fanga la. Fo taakun fila yera a la. Ale sigili fanga la o ka kɛ a ɲɛna, ani ka hakilila falen kɛ Mali ni Gana cɛ jɛɲɔgɔnyasira ɲumanw kan. Mali yeli kɛnɛ kan, o bɛnna Gana fasojama ma kosɛbɛ ; k’o b’a sɛmɛntiya ko an hakili bɛ ɲɔgɔn na. Wa ko ale bɛ taama min na yan bi, k’o ye a sira nɔkun dɔ ye. Maliden minnu sigilen bɛ Gana ani Gana jamanaden minnu sigilen bɛ Mali kɔnɔ, nin bɛɛ bɛ nafasɔrɔbaaraw la ka u n’u ka jamanaw nafa. Ka hakililajigin kɛ, ko Mali ni Gana fasojamaw bɛ taakasegin minnu na jamana fila in kɔnɔ n’u bolofɛnw ye, Jɔnin Daramani Mahama ko a ka taama kun dɔ y’o jagosiraw kunkankow ye ka dɔ fara u fanga kan. O siratigɛ la, ko Mali jagokɛlaw bɛ se k’olu ka baton dankan sira bɔ u bolofɛnw donini kama ka don Mali kɔnɔ. Gana julabaw fana bɛ se k’u makoɲɛfɛnw ta Mali kɔnɔ k’u lase Gana. Jɛkuluba dɔ sigili senkan Mali ni Gana fɛ u ka jɛkabaarako kama, sinsin kɛra o kan kosɛbɛ lajɛ in senfɛ. Gana jamanakuntigi k’u kumana o kan u ka lajɛ tɛmɛnnen senfɛ san 2011 u ka lajɛ dɔ senfɛ Gana yen. Labɛnw bɛ sen na lajɛ nata ka kɛ Bamakɔ. Ɲinɛ ma kɛ basigi ni lakananko kɔ u ka kɔrɔfɔw kɔnɔ ; kɛrɛnkɛrɛnnenya la kojugubakɛ kɛlɛli Afiriki tilebinyanfan fɛ. A jirala ko kojugubakɛ tɛ Mali kelen kan. A k’a bɛ AES jamana tɔw la cogo min na, a bɛ Afiriki fan wɛrɛw fɛ ten, i n’a fɔ Gana. O la, a ko a ɲuman ye u k’u fangaw fara ɲɔgɔn kan kɛlɛ in na a ɲɛma. I n’a fɔ an tun sigilen bɛ n’a ye cogo min na, da donna AES ni « Cedeao » cɛ koɲɛw na. Gana jamanakuntigi kura in ka fɔ la, u y’a faamuya ko dannabaliya ɲɔgɔn na, k’o de ye marayɔrɔ fila in jamanakuntigiw sɔrɔ. A k’o dannayabaliya in ka kan ka furan ka bɔ u ni ɲɔgɔn cɛ, ka ɲɔgɔn bonya sinsin « Cedeao » ni AES cɛ Afiriki tilebinyanfan fɛ. Jɔnin Daramani Mahama ye layidu ta, k’a bɛna baara kɛ o hukumu kɔnɔ bɛn ni kelenya donni na jɛkulu fila in cɛ. A ko an ye balima ye, wa an wajibiyalen don k’an ka hadamadenya kɛ ɲɔgɔn fɛ. Gana y’a kandi ko tɛmɛn bɛ kɛ ni dɛmɛn ye ka ɲɛsin AES kɔnfederasɔn ma. Dɔkala Yusufu JARA Bɛnbabilen DUNBIYA Namori KUYATE
Dɔkala Yusufu Jara
Minisiriw y’u ka laadalatɔnsigi kɛ araba sɛtanburukalo tile 10 san 2025, jamanakuntigiso la Kuluba. A ɲɛmɔgɔya tun bɛ Zenerali darimɛ Asimi Goyita bolo..
Walasa ka se ka dɔ fara jago ni baarabaw kɛli fanga kan diɲɛ silamɛdiinɛ tɔnba ni silamɛdiinɛ cakɛda min ɲɛsinnen bɛ jago yiriwali ma, ni jago ni izininko minisiriso ka jɛɲɔgɔnya ye, u bɛna baarabaw kɛli Afiriki kɔnɔ, o lajɛba 1lɔ kɛ k’a daminɛ desanburukalo tile 2 la ka s.
Sɛtanburukalo tile 22 wulikajɔw labɛn hukumu kɔnɔ jamana lakananbaaw fɛ, lakananbaaw ɲɛmɔgɔba ye laseli kɛ, k’a jira ko sira dɔw bɛ ka tigɛ Bamakɔ kɔnɔ, a daminɛna bi tarata la sɛtanburukalo tile 16 san 2025 sɔgɔmadaw fɛ..
Minisiriɲɛmɔgɔ ye balikukalan tɔgɔladon laɲɛnamayali lajɛ ɲɛmɔgɔya kɛ Bamakɔ lajɛkɛsoba Seyisebe (CICB) la. A ye hakililajigin kɛ, ko an bɛ don min na, a fasoden ɲɔgɔn ba caman ye balikukalan kɛ k’a sababu kɛ gɔfɛrɛnaman, sigidaw ani jɛɲɔgɔnw yiriwaliko la, olu ka c.
Kojugubakɛlaw b’a la ka bin tajidoni kamiyonbaw ni « Jara taransipɔri » kaarebaw kan sisan k’u tajiw bɔ. O ye k’a ɲinin ka jamana nafoloko don nkalama na. Ka da u ka nin binkannibaw kan, jamana lakananbaaw fana jɔlen b’u ɲɛ k’u ŋaniya jugu jigin u yɛrɛ kɔnɔ.
Supɛri kupu Asimi Goyita dako 5nan finali tanna kunun kari sɛtanburukalo tile 7 san 2025 Mamdadu Konate tɔgɔla farikoloɲɛnajɛkɛnɛ kan. A tun bɛ marayɔrɔ fila balontantɔnw cɛ : Kulukɔrɔ ani Moti. Moti delila k’a ta san 2022, Kulukɔrɔ tun delila k’a ta san 2024. Nin sen in na, Ku.
