Bulonba kuntigi Zenerali de kɔri darimɛ Maliki Jawu, gɔfɛrɛnaman minisiriw, i n’a fɔ kɔkankow ni diɲɛ tɔnbaw cɛ koɲɛnabɔ miniiri Abudulayi Jɔpu, ka fara lasigiden minnu b’an ka jamana kɔnɔ, olu tun b’a kɛnɛ kan. Nɛgɔ kanɲɛ 11 tɛmɛnnen ka dɔɔnin kɛ, Daramani Mahama ka pankurun cunna Bamakɔ pankurunjiginkɛnɛ kan. A kunbɛnna Mali furancɛlafanga jamanakuntigi fɛ. U ye darapo fila ninnu fo k’u jɔ k’u fasaw lamɛn zeni militɛri fanfari fɛ. O kɔfɛ jamanakuntigi fila ninnu ye ɲɔgɔnye kurunkurunnin kɛ pankurunjiginkɛnɛ lajɛkɛso kɔnɔ yen sanga tan ni duuru ɲɔgɔnna kɔnɔ, ka sɔrɔ ka lotoli Aradisɔni sɛgɛrɛ ka taa Jɔnin Daramani Mahama jabaaya don yen. Nin taama in fɔra a ka Kɔnɔwaritaa kɔ ni tile damadɔ ye,min senfɛ Kɔnɔwari jamanakuntigi Alasani Daramani Watara y’a gɛlɛya a ma, a k’a jilaja ka AES kɔnfederasɔn jamanaw (Mali, Burukina Faso ani Nizɛri) jamanakuntigiw lasegin u kɔ, ka na Sedeyawo (Cedeao) ma. O marayɔrɔko kɔfɛ, taama in bolila jamana fila ninnu cɛ jɛɲɔgɔnyasiraw kan. O siratigɛ la, Bamakɔ ni Akara bɛ k’a ɲinin nin waatiw la, ka dɔ fara u cɛ sira fanga kan. Mali minisiriɲɛmɔgɔ zenerali de diwisɔn Abudulayi Mayiga ye taama min kɛ Gana znwuyekao kɔnɔ, o kɛra o sira fɛ. Jamanakuntigi Goyita ka cisɛbɛn tun b’a bolo ka di Gana Jamanakuntigi ma, o sigilen kura fanga la. Gana jamanakuntigi y’a jira ko a ka jamana dayɛlɛlen don Mali ye nafoloko jɛɲɔgɔnya sira jiidili kama. Wa ko a bɛna a seko damajira kɛ dannaya ani ɲɔgɔn bonya toli la AES jamanakuntigiw ni Sedeyawo taw cɛ. A ni jamaba nana ɲɔgɔn fɛ nin taama in na an ka jamana na. Jamanakuntigi fila ninnu ka ɲɔgɔnye kɔfɛ, u n’u nɔfɛmɔgɔw jɛra ka lajɛ fana kɛ. A kɔrɔfɔw fanba bolila jagosira jiidili kan u ni ɲɔgɔn cɛ. Kunnafonidilajɛ dɔ kɛra ka baara kuncɛ. Gana jamanakuntigi y’a sinsin o kɛnɛ in kan, ka foli ni tanuni di Mali jamanakuntigi Zenerali darimɛ Asimi Goyita ma a bisimilako ɲuman na kabini a sen cunna Bamakɔ. Mali ni Gana, kabini lawale la u jɛra ko caman ma. Ko hali kɔsa in na, Mali furancɛlafanga ye minisiriɲɛmɔgɔ ci ka taa ale sigili kɛnɛ kan fanga la. Fo taakun fila yera a la. Ale sigili fanga la o ka kɛ a ɲɛna, ani ka hakilila falen kɛ Mali ni Gana cɛ jɛɲɔgɔnyasira ɲumanw kan. Mali yeli kɛnɛ kan, o bɛnna Gana fasojama ma kosɛbɛ ; k’o b’a sɛmɛntiya ko an hakili bɛ ɲɔgɔn na. Wa ko ale bɛ taama min na yan bi, k’o ye a sira nɔkun dɔ ye. Maliden minnu sigilen bɛ Gana ani Gana jamanaden minnu sigilen bɛ Mali kɔnɔ, nin bɛɛ bɛ nafasɔrɔbaaraw la ka u n’u ka jamanaw nafa. Ka hakililajigin kɛ, ko Mali ni Gana fasojamaw bɛ taakasegin minnu na jamana fila in kɔnɔ n’u bolofɛnw ye, Jɔnin Daramani Mahama ko a ka taama kun dɔ y’o jagosiraw kunkankow ye ka dɔ fara u fanga kan. O siratigɛ la, ko Mali jagokɛlaw bɛ se k’olu ka baton dankan sira bɔ u bolofɛnw donini kama ka don Mali kɔnɔ. Gana julabaw fana bɛ se k’u makoɲɛfɛnw ta Mali kɔnɔ k’u lase Gana. Jɛkuluba dɔ sigili senkan Mali ni Gana fɛ u ka jɛkabaarako kama, sinsin kɛra o kan kosɛbɛ lajɛ in senfɛ. Gana jamanakuntigi k’u kumana o kan u ka lajɛ tɛmɛnnen senfɛ san 2011 u ka lajɛ dɔ senfɛ Gana yen. Labɛnw bɛ sen na lajɛ nata ka kɛ Bamakɔ. Ɲinɛ ma kɛ basigi ni lakananko kɔ u ka kɔrɔfɔw kɔnɔ ; kɛrɛnkɛrɛnnenya la kojugubakɛ kɛlɛli Afiriki tilebinyanfan fɛ. A jirala ko kojugubakɛ tɛ Mali kelen kan. A k’a bɛ AES jamana tɔw la cogo min na, a bɛ Afiriki fan wɛrɛw fɛ ten, i n’a fɔ Gana. O la, a ko a ɲuman ye u k’u fangaw fara ɲɔgɔn kan kɛlɛ in na a ɲɛma. I n’a fɔ an tun sigilen bɛ n’a ye cogo min na, da donna AES ni « Cedeao » cɛ koɲɛw na. Gana jamanakuntigi kura in ka fɔ la, u y’a faamuya ko dannabaliya ɲɔgɔn na, k’o de ye marayɔrɔ fila in jamanakuntigiw sɔrɔ. A k’o dannayabaliya in ka kan ka furan ka bɔ u ni ɲɔgɔn cɛ, ka ɲɔgɔn bonya sinsin « Cedeao » ni AES cɛ Afiriki tilebinyanfan fɛ. Jɔnin Daramani Mahama ye layidu ta, k’a bɛna baara kɛ o hukumu kɔnɔ bɛn ni kelenya donni na jɛkulu fila in cɛ. A ko an ye balima ye, wa an wajibiyalen don k’an ka hadamadenya kɛ ɲɔgɔn fɛ. Gana y’a kandi ko tɛmɛn bɛ kɛ ni dɛmɛn ye ka ɲɛsin AES kɔnfederasɔn ma. Dɔkala Yusufu JARA Bɛnbabilen DUNBIYA Namori KUYATE
Dɔkala Yusufu Jara
Minisiriw y’u ka laadalatɔnsigi kɛ araba utikalo tile 27 san 2025 jamanakuntigiso la Kuluba. A ɲɛmɔgɔya tun bɛ furancɛlafanga jamanakuntigi Zenerali darimɛ Asimi Goyita bolo..
Mali bɛ labɛn na ka kupudimɔni san 2026 tile 7nan ni 8nan balontanw kɛ ni Komɔri ye sɛtaburukalo tile 4 Bɛrikani farikoloɲɛnajɛkɛnɛ kan Marɔku ani ni Gana ye sɛtanburukalo tile 8 Akara. O balontan fila in nafa ka bon Sɛgɛw bolo kosɛbɛ, ka da a kan u ka kan k’u jilaja ka kuru cama.
Nin hakililaɲininw ye nɔgɔyada ye gɔfɛrɛnaman bolo, ka numeriki kunkankow dantigɛ gɔfɛrɛnaman baara, cakɛdaw ani kɛrɛnkɛrɛnnenya la fasodenw ka yɛrɛya ani basigi kama.
Laselisɛbɛn dɔ kɔnɔ, min lasera ntɛnɛn utikalo tile 25 san 2025, AES kɔnfederasɔn kiiriko ni hadamadenw ka hakɛw labatoli minisiriw y’u ka nisɔngoya jira, ka laban, ɲangiliw ni baara jugu minnu ɲɛsinna Afiriki kanubaanci lakodɔnnenbaw ma, ka da u ka Afiriki hakililaw senkɔrɔmadonn.
Jamanakuntigi Zenerali darimɛ Asimi Goyita magɛlɛyali kɔnɔ, dabali gɛlɛnw bɛna tigɛ a tɛna mɛɛn, ka ɲɛsin gɔfɛrɛnaman ani sigidaw tɔgɔla baarakɛla 36.000 bisigilenw ma, minisirisow fɛ, a gɛlɛya bɛ minnu kan. O dabaliw ka kan ka tigɛ sanni kalo saba sarati min dara utikalo ti.
Bugunin woroduguyanfan duwaɲɛw ka faraɲɔgɔnkankulu (BMI), sibiri tɛmɛnnen in o ye pɛrɛnbaranin 330 minɛ, minnu tun dogolen bɛ Jakarija Sanɔgɔ ka bɔrɔw kɔnɔ..
