Minisiriɲɛmɔgɔ, mara ni desantaralizasɔn minisiri Zenerali de diwisɔn Abudulayi Mayiga ye lajɛ dɔ ɲɛmɔgɔya kɛ minisiriɲɛmɔgɔso la kunun desanburukalo tile 16 san 2024 Mali kuranko gɛlɛya kan. Nafoloko ni wariko minisiri Aluseni Sanu, jago ni izininko minisiri Musa Alasani Jalo, yeelenko ni jiko minisiri Bubakari Janɛ, ka fara Mali jiko ni yeelenko cakɛda (EDM-SA) baarakɛla caman kan, olu tun b’a kɛnɛ kan.
Minisiriɲɛmɔgɔ bɛ wulikajɔ suguya bɛɛ dɔ la, min b’a to fura jɔnjɔn ka se ka sɔrɔ kuranko gɛlɛya la, min ɲɔgɔnna tun ma deli k’an ka jamana sɔrɔ fɔlɔ. O siratigɛ la, mɔgɔ minnu sen bɛ a koɲɛw tɔpɔtɔli la, minisiriɲɛmɔgɔ y’u bisimila kunun. Kɔrɔfɔw bolila tajidilaw ka juruw kafoli kan bankiw la, ka sɛfɛsɛfɛli kɛ taji sɔrɔcogo la sɔngɔ duman na, Mali yeelenko ni jiko cakɛda (EDM-SA) ka dɔ bɔcogo boloda a ka juru hakɛ la, ka dabali ɲumanw sigi senkan min b’a to bɛɛ ka kɛtaw bɛ faranfasiya.
Ani fana, ka kuran caman sɔrɔ ka lamara bolo kɔrɔ jigiya ye, ka sɛfɛsɛfɛli kɛ ni dɔ bɛ se ka fara kuran sɔngɔ kan izinintigiw ni kuran jeninbaaba wɛrɛw kan, ka kurandiso tiɲɛnenw labɛn, ka EDM-SA ka wagandeba lasigi a cogo kɔrɔ la ni wari tɔpɔtɔcogo ɲuman ye ani sefawari miliyari 20 sɔrɔli teliya la taji sanni kama.
Gɔfɛrɛnaman hakilila ye cɛsiri ka kɛ basigi ani ni kura fiyɛli ye yeelenko cakɛda la. Nin lajɛ in kɛra cogoya ye tajiko cakɛda fila ninnu bolo, n’o ye Mali tajiko jɛkulu (GMPP) ani Mali tajiko baarakɛkulu (GPP) ye, u ka dajirali kɛ kuranko cakɛda la.
Kasɔrɔ lajɛ min kɛra ni nin jɛkulu kofɔlenw ye, yeelenko minisiri tun ye dabali dɔw dajira u la dɔ bɔli kama u ka juru hakɛ la ; i n’a fɔ EDM-SA ka juruw kafoli ani dɔ farali u sarati kan, fo ka se 20% bilali ma juru la.
Nin dajiraliw kɛlen, tajidilaw ma dɔwɛrɛ dajira juru mabɛnni kɔ, k’o kɔkɔrɔmadon ni bilankɔrɔ dili ye gɔfɛrɛnaman fɛ faso wagandeba bɛ min sara u ye, min b’a to u tajidilaw fana ka se ka wari sɔrɔ ka EDM-SA senkɔrɔmadon. Ka fara o kan, u ye laɲinin kɛ gɔfɛrɛnaman fɛ, ko n’o bɛ se ka fɔkabɛn k’u tɔgɔ la bankiw la, min b’a to olu bɛ se ka juru don u la cogo min na ka kɛɲɛ n’u ka juruko cogoya ye EDM-SA fana fan fɛ.
A jirala ko gɛlɛya bɛ tajiko la, sabula ko a tɔnɔ tɛ 5% bɔ, wa juru dɔw yɛrɛ bɛ se ka kalo 12 kɛ k’a sɔrɔ u ma sara ; k’o wariko cogoya in na, a bɛ gɛlɛya u tajidilaw fana ma ka dɔ fara juruw sarali sarati dalenw kan, i n’a fɔ yeelenko minisiri y’o laɲinin kɛ cogo min na.
SEFAWARI MILIYARI 300- Tajidilaw y’u kandi gɔfɛrɛnaman senkɔrɔmadonni na fura sɔrɔli kama kuranko gɛlɛya la ni taji dili ye EDM-SA ma. Nka ko walasa olu ka se ka segin ka taji di, fo gɔfɛrɛnaman fana ka senkɔrɔmadonni kɛ. O siratigɛ la, u ye ko caman dajira o waleyaliko la, kɛrɛnkɛrɛnnenya la dɔ sarali u ka juru hakɛ la ani bilankɔrɔ kɛli taji dita kuraw saraliko kama, wa fɛn kana mɔɔnɔbɔ ka fara u sarali sarati dalenw kan.
Nin dajirali ninnu, u yɛrɛ ka fɔ la, u laɲinin ye jɛkabaara kɛcogo ɲuman ye u ni gɔfɛrɛnaman cɛ ani ka jigisigi don taji dili la kuran ka se ka sɔrɔ a ɲɛma Mali fɛ. Ani fana, tajiko jɛkulu fila ninnu bɛnna a kan, ka jɛn 3% kɔ u ka juru hakɛ la EDM-SA fan fɛ. U ka fɔ la la, o hakilila in bɛ dabɔ ka gɔfɛrɛnaman senkɔrɔmadon a ka cɛsiri kɔnɔ sisan kuranko gɛlɛya furakɛli la. Tajidijɛkulu ninnu y’u fanga fara ɲɔgɔn kan k’a ɲinin ka dɔ bɔ u ka juru hakɛ la ani ka yɛlɛma ɲuman don kuranko cogoya la an ka jamana kɔnɔ.
A yelen k’a fɔ ko gɔfɛrɛnaman tɛna se ka jaabi wasalen di nin dajiraliw la, nafoloko ni wariko minisiri ye gɔfɛrɛnaman fana ka warikodɛsɛw da kɛnɛ kan baarakɛnafolo kɔnɔ, ani k’a jira ko a ɲuman ye ka karan nafolo dondabaw ma. Aluseni Sanu y’a ɲinin bɛɛ fɛ, an ka cɛsiri kɛ halibi. A sinsinna fɛn min kan kosɛbɛ, o ye bɛɛ k’a jɔyɔrɔ fa nin ko in na, min b’a to yɛlɛma ɲuman bɛ se ka don kuranko cogoya la an ka jamana kɔnɔ. Minisiri y’a jira fana, ko gɔfɛrɛnaman ye sefawari miliyari 300 don EDM-SA dafɛ san 2023 kɔnɔ ani miliyari 60 wɛrɛ san 2024 in kɔnɔ.
Minisiriɲɛmɔgɔ ko a ɲuman ye ka dajirali jɔnjɔn kɛ jɛkabaara kɔnɔ fan bɛɛ fɛ, minnu sen bɛ nin disidako in furakɛli la. Laɲinin ye minisiriɲɛmɔgɔ Zenerali de diwisɔn Abudulayi Mayiga ka fɔ la, ka jigisigi don sisan kuranko gɛlɛya latɛmɛncogo ɲuman kuntaala jan na. A ko u ka jɛ ka baara kɛ jɛkabaara ani ko kurako hakilila kɔnɔ, min b’a to bɛnkan ɲuman bɛ sɔrɔ bɛɛ ka nafa bɛ min na. A labanna k’a jira ko sanni ka lajɛ in kuncɛ, ko a ɲuman ye u ka bɛn furakɛcogo jɔnjɔn kan kuranko gɛlɛya in na.
Lajɛ kuncɛtɔ, minisiriɲɛmɔgɔ k’a wasara hakilila falenw kɛcogo ɲuman na, bɛɛ sendonna min na, n’o y’a to baara kɛta ka se ka boloda waati kuntaala surun, hakɛlama ani kuntaala jan kama. Minisiriɲɛmɔgɔ bolo, an ka jamana man kan ni nin ɲɔgɔnna kuranko gɛlɛya wɛrɛ ye. Sabula ko kuranko gɛlɛya in tɛmɛnna jagoko kan, fo ka don basigiko kɔnɔ.
Nka ko a mana bɔ da o da fɛ, a furakɛli ka kan ka jamana taabolo saba kofɔlennw labato furancɛlafanga jamanakuntigi Zenerali darimɛ Asimi Goyita ye minnu dantigɛ, ani baara kɛta min bolodara lajɛ in senfɛ, o bɛna dajira jamanakuntigi la a k’a fɛla di a kan, sanni a ka bila waleyali bolo kan.
Nin lajɛ in fɔra lajɛ fila wɛrɛw kɔ minisiriɲɛmɔgɔ ye minnu kɛ ni yeelenko ni jiko cakɛda (EDM-SA) ye. O lajɛ fɔlɔ senfɛ, a tun y’a ɲinin baarakɛlaw fɛ u ka furakɛcogo teliman kuntaala janw dajiraliw kɛ an bɔli la gɛlɛya in kɔnɔ. A filanan kɛra baarakɛlaw k’o dajirali dantigɛlenw kɔmaseginni ye, nin lajɛ min kɛra minisiriɲɛmɔgɔso la, o de dara o kan.
Dɔkala Yusufu JARA
Amara Bɛni Yaya TARAWELE
Esɔri sɛbɛnnijɛkulu
Dɔkala Yusufu Jara
Taamako cakɛdaw ka fɔ la, kasaara seereyasɛbɛn (PV) dilanni de bɛ waati jan ta. O de kosɔn k’u bɛ se ka dɔ da kalo kan tuma dɔw la fo ka se san ma, k’a sɔrɔ asurelen ma bila a hakɛ kɔnɔ.
Denmisɛnw bɛ ka kalan bila ka firi Kɔfilacɛ damanda kan Kangaba sɛrɛkili kɔnɔ kosɛbɛ sisan. Cɛmannin fara musomannin kan, u kɛlen bɛ ka Kɔfilacɛ damandaw fa tewu digɛn senni ani damanbɔgɔw koli kama sanu nɔfɛ. U bɛ firi dugukolo jalan kan i ko fɛn wɛrɛ, k’u jigi dalen to sa.
Kow gɛlɛyara Mali bolo. An tɛ se k’a fɔ fɔcogo wɛrɛ la n’o tɛ, Mali dɛsɛlen kɔ Santarafiriki la 0-0 kunun ntɛnɛn marisikalo tile 24 san 2025, kupudimɔni san 2026 ɲɛbila ntolantanw tile 6nan hukumu kɔnɔ.
Taamasiyɛnnanw jɔra Bamakɔ ani jamana marayɔrɔ caman faabaw la k’a daminɛ san 1992 la, walasa ka hakililajigin kɛ Malidenw ka wulikajɔba la demokarasi nɔfɛ.
Lajɛ in ɲɛmɔgɔya tun bɛ minisiriɲɛmɔgɔ Zenerali de diwisɔn Abudulayi Mayiga bolo. A y’a gɛlɛya cakɛdaw ma, minnu bɛna degedenw sɔrɔ, u ka baaradege sarati fɔ ka gɛlɛya u ye.
Denmisɛnninw (cɛmanw ni musomanw) bɛ nin laadalako in kɛ ni sunkalo ye tile 10 sɔrɔ. Laada min don, hakilimaw ka fɔ la, a bɛ ɲɔgɔndɛmɛn ani ku-ɲɔgɔn-kan hakilila de kofɔ.
