A ka di n ye fɔlɔ, nin waati in na, ka foli ni tanuni lase Maliden musoman an’a cεman ma, waati in gεlεyaw kɔlɔlɔw yεlεnna minnu na. Ka foli fana kε lakananbaaw ye kεlεdagaw la jamana kɔnɔ.
N fasoden ɲɔgɔnw,
San 2023 kεra disidako caman na furancεlafanga ɲεmɔgɔw fε, ka ɲεsin sigikafɔba laɲininw waleyali ma jamana jɔli kura kama.
Yεlεmaniw bε sen na cakεda caman na ; kεrεnkεrεnnenya la kiiriko, kεnεyako, sɔrɔko ani dugujukɔrɔfεnko nasira la.
Yiriwali sababu caman bε sɔrɔ dugujukɔrɔfεnw fε. Sariya kura tara dugujukɔrɔfεnko ani sigida kɔnɔko la. O bε sira dayεlε ka bila nafasɔrɔko caman ye yiriwali siratigε la jamana kɔnɔ, ani ka nɔgɔyaba don jamana ka baarakεnafoloko la.
N fasoden ɲɔgɔnw,
Gɔfεrεnaman ye yεlεma ɲuman don mara kεcogo la ani ka dεmεn sennateliya ka ɲεsin foroba cakεdaw ma. A tεmεnna ni dεmεn donni fana ye sεnεko la, ni sεnε kεfεnw dili ye nɔgɔya la, ka dεmεn kε sεnεkεlaw fana ye, tiɲεni donna minnu kun kɔɔriko la.
Gɔfεrεnaman y’a bolo don kεnyεrεye kɔrɔ musakako la, ni bilakɔrɔ warimugu dili ye, min hakε cayara ni sefawari miliyari 100 ye.
O waati kelen na, gɔfεrεnaman tεmεnna ni dεmεn donni ye cakεda caman na, walasa ka se ka yεlεma ɲuman don mɔgɔw ka ɲεnamaya kεcogo la ani nafoloko sankɔrɔtali seeredenw na, gεlεya suguya caya n’a ta bεε.
Ko caman fana kεra kεnεyako ni kalanko la ni kεnεyasow ni kalanso kuraw jɔli ye, ka baarakεminεnw k’u kɔnɔ, ka dɔ fara baarakεlaw ka dɔnniyaw kan.
Sεgεsεgεli kεra Mali taabolo kunkan yanni san 2063 cε. O san tan baara waleyali daminεna, min b’a to an ka jamana bε se ka sira jεlen ta siniɲεsigikow la.
N fasoden ɲɔgɔnw,
Jɔyɔrɔba b’o baara kεtaw la an ka jamana siniɲεsigiko la. A baara caman waleyara k’a sababu kε jamanadenw ka muɲun ni sabali ye ka gεlεyaw lɔminε. U y’u sɔminε ko caman na lafiya, hεrε ani jamana fanga sinsinni kama.
Mɔgɔw fununw fɔli ɲɔgɔn kɔ ka waati kuntaala jan sɔrɔ, o siratigε la, gɔfεrεnaman n’a jεɲɔgɔnw jamana kɔnɔ, u y’u bolonɔ bila hadamadenya ni sɔrɔ basigili bεnkansεbεn dɔ la. O waleya in tiimεni musaka cayara ni seawari miliyari 105 ye. yεlεmaniw mara kεcogo, kiiriko ani fangabulonko la, o minnu ye sigikafɔba laɲininw dɔ ye, u bε o bεnkansεbεn in kɔnɔ.
A ka ɲi da ka se fεn dɔ la mɔgɔw fununw fɔli la ɲɔgɔn kɔ. Kabini bolonɔ billa bεnkansεbεn na, nɔgɔya donna ko caman na. O nɔgɔya in sababu ɲuman bɔra jεɲɔgɔnw ka faamuyali la. Foli ni tanuni b’u ye u ka fasodenɲumanya la.
Denmisεnya sigikafɔba min kεra desanburukalo tile 1lɔ k’a kuncε a tile 22 san 2023, o kεnε kεra ɲɔgɔnkunbεn kεnε ye, min senfε, u ye Mali denmisεnya disidakow cogoyaw fεsεfεsε, gεlεya minnu kɔlɔsira, k’u furakεcogo dajiraliw kε.
N fasoden ɲɔgɔnw,
An bε don min na, gεlεyanin b’an ka jamana kɔnɔ k’a sabu kε kuranko cogoya ye. Kuranko gεlεya kɔlɔlɔ yεlεnnen bε mɔgɔ caman na. Hakililajigin na, a bε san caman bɔ, gεlεya in sababu ye mara kεcogo jugu ani donjankow kunbεnni hakilidɔgɔya ye kuranko yiriwali siratigε la.
Wajibi don a ka ɲinin nɔgɔya ka don sigidalamɔgɔw ka gεlεyaw la ni fura jɔnjɔn kuntaala jan sɔrɔli ye a ko la. O de kosɔn, furancεlafanga ɲεmɔgɔw ye waleya dɔw sennaminε, minnu nafa bε se ka sɔrɔ waati kuntaala surun, hakεlama ani kuntaala jan kɔnɔ.
O baaraw kεra dɔ farali ye kurandiminεnw fanga kan, kuran samanni ka se yɔrɔw la, wari donni a ko goninw dafε yεlεmaniw ani yεlεma ɲuman donni mara kεcogo la kuranko nasira la. Poroze nafamaw waleyali daminεna n’an jεɲɔgɔnw ka dεmεn ye.
N fasoden ɲɔgɔnw,
An ye layidu ta k’an bε cεsiri minnu kε yiriwaliko la, olu kε man di ka sira sɔrɔ a ɲεma, ni yurugu-yurugu ma kεlε ka bɔ marali ani nafoloko kεcogo la. O de kosɔn gɔfεrεnaman bε waleya jugu in sεbεkɔrɔ kεlεli la.
Baaraw bε sen na, mɔgɔ o mɔgɔ tεgε mana ta yurugu-yuruguko la, k’o koɲε don kiiri tigilamɔgɔw bolo.
N fasoden ɲɔgɔnw,
An ka jamana basigili ani a dugukolo mumε bɔɔsili juguw la, o ye Malidenw haminankoba ye.
O siratigε la, n bε foli ni tanuni lase lakananbaaw ma Dugukoloko lafasali la, ka kεɲε ni diɲε tɔnba ONU ka basigi sabatilijεkulu ka sariya 2690 kɔnɔko ye, ka fara Malidenw ka senkɔrɔmadonni kan.
A ka di n ye fana ka foli lase sigidalamɔgɔw ma u ka muɲun ni sabali la gεlεyaw kɔnɔ u sigiyɔrɔw la san caman kuntaala. N b’a ɲinin u fε, u k’u hakili kε kelen ye ka sabali halibi. An ka baara ma dagu pewu. N bε hakililajigin kε, a tɔ ye jamana basigili waleyaw ye, k’a sɔrɔ mɔgɔlawoloma ma kε o baara kɔnɔ.
Nin ye cogoya ye fana, minnu ni tora kεlεw ni dansagonwalew la, ka taasibila ɲεsin u ma siwili fara lakananbaa kan, ani ka nɔgɔyada kε joginnenw ye ; ka da a kan u bɔnεna masiba la u ma min laɲinin.
N fasoden ɲɔgɔnw,
Hakililajigin na, Dugukoloko lafasali laɲinin ye lakananbaaw jεnsεnni ye jamana dugukolo fan bεε kan, MINUSIMA taalen kɔfε. N b’a ɲinin sigidalamɔgɔw fε, u k’u bolo di ɲɔgɔn ma, u kana ko da ko ma ni bagali ye mɔgɔ dɔw ma k’a sɔrɔ u sen t’a la u bolo t’a la. O waleyaw de bε ku-ɲɔgɔn-kan gεlεya an cε.
Walasa ka segin ka ɲεnamaya sira kura ɲuman ta, fanga ni hadamadenya sabatili bajuw seginni yɔrɔw la, o bε to sen na.
N fasoden ɲɔgɔnw,
Jamana kelenya ani ku-ɲɔgɔn-kan, an ka kan k’an sinsin olu kan yiriwali kuntaala jan waleyaw sigili la senkan. An bε dakun gεlεn na lafiya, basigi ani yiriwali sɔrɔli la an ka jamana fε.
O de kosɔn, n’i ye jaabi ɲuman sɔrɔlenw kafo ɲɔgɔn kan lafiya sɔrɔliko la, i b’a ye ko disidakow bε yen halibi. Ne kɔni y’a ŋaniya, tεmεnsira min dantigεlen don lafiya sɔrɔliko la, an k’an fanga kε kelen ye o la, ni garijεgε dili ye sigikafɔ ma halibi an Maliden dama cε lafiya ni bεn sɔrɔli la. O b’a to an ka se ka fɔɲɔgɔnkɔw dili tigε ka bɔ an sigidaw la ani an ka sigidaw ni ɲɔgɔn cε.
O ŋaniya in, an y’o ɲεfɔli kε kaban baara kεbaaw ye jamana kɔnɔ ani kɔkan, Minusima taalen kɔ. Wajibi don Maliden musoman ni cεman bεε ma, k’an bolo di ɲɔgɔn ma, ka fɔkabn kε an tin ka don ɲɔgɔn na ka taa a fε.
N kɔni bε min fɔ ka gεlεya, jamana kelenya, a diinε camanko, jamana dugukolo kelenya, da tεna don yεlεma fosi la olu kunkan, ka fara jamana taasira 3 dantigεlenw kan Maliko la.
A bε dabɔ ka waleyaw sigi senkan, min b’a to Maliden musoman ni cεman, an kelenna k’an diya dannaya sɔrɔlen kɔnɔ sigidalamɔgɔw cε, gɔfεrεnaman ka lakanan kɔnɔ.
Jεkulu min bεna o sigikafɔ ɲεmɔgɔya kε, o bεna sigi senkan yanni kalo kelen cε, k’a ka baara kεlen laselisεbεn di o mεεnnenba ka kε feburuyekalo ye.
Nka, kojugubakε kεlεli kɔni bε to sen na fo ka basigi don jamana mumε kɔnɔ. Jεn tε kε n’a ye hali Mali dugukolo yɔrɔnin ka to mɔgɔ wεrε bolo, b’a bε a sago kε Malidenw na.
N fasoden ɲɔgɔnw,
An ka jamana ye baara caman kε an ka ɲεnamaya ko kεtaw la. Nka, o n’a ta bεε, an k’an ɲεmada, ka se ka jaabi ɲuman sɔrɔlenw jiidi.
N b’a fε ka foli ni tanuni lase jεɲɔgɔnw ma jamana kɔnɔ ani kɔkan, minnu bε ka Mali dεmεn basigi sɔrɔli la. Ka foli kεrεnkεrεnnen ɲεsin Irisijamana ma. O min ka dεmεn politiki ni sɔrɔdasiya nasira la, o jɔyɔrɔ bonyana kosεbε, se sɔrɔli la an juguw kan.
N fasoden ɲɔgɔnw,
An ka jamana ye gεlεyaw sɔrɔ ka dεn politikiko la kabini demokarasi daminεna. O b’a jira ko yεlεma ka kan ka don politikiko la : Mali jɔli kura sigikafɔba kuncεtɔ, min senfε gεlεyaw sεbεkɔrɔ fεsεfεsεra, jamanadenw ye laɲininw kε, ko ka yεlεma don politikiko la, sanni ka segin sariya ma.
O de kosɔn, demokarasi sinsinni hukumu kɔnɔ Mali la, an y’a ŋaniya nin sen in na, Malidenw haminanko min ye o seginni ye sariya ma, o ka se ka kε cogoya wεrε la, min n’a kεcogo kɔrɔ tε kelen ye. A ka kε lafiya ani basigi kɔnɔ.
O hakilila in waleyali siratigε la, an sera ka jε ka yεlεma don kalata sariya la, ka kalata jεkulu kεrεnkεrεnnen sigi senkan, ani fana, ka jεn ni sariyasunba kura ye kandili kalata senfε. O sera k’a to Mali jamana 4nan ka se ka sigi senkan, dεsε tun kεra o min na siɲε caman.
San 2024 kɔnɔ, cεsiriw bεna kε seginni ma sariya ma lafiya ni basigi kɔnɔ. Ni dɔ ma fara cεsiri kan o ko la, fεn tεna bɔ o la.
N fasoden ɲɔgɔnw,
Dɔ farali balimasiraw, teriyasiraw ani ɲɔgɔndεmεn fanga kan jamanaw cε, basigibaliya ye disidako ye minnu kɔnɔ, Mali, Burukina Faso ani Nizεri jamanaw ɲεmɔgɔw bεnna a kan, ka lakananjεkulu jɔnjɔn sigi senkan sεtanburukalo tile 16 san 2023, min bε wele sahelikungo jamanaw cε bεnkan.
A dabɔlen bε ka lakanancogo kelen sennaminε ɲɔgɔndεmεn kɔnɔ. O lakananjεkulu « AES » laɲinin dɔ ye ka dɔ fara jamana ninnu donɲɔgɔnna fanga kan politikiko nasira la, ka sinsin jamanadenw donni ma ɲɔgɔn na, ani ka sɔrɔ, hadamadenya ani wariko yiriwali dabali jɔnjɔnw don ba la, Mali, Burukina Faso ani Nizεri yiriwali kama. Tariku ni sigicogow de bε jamana saba ninnu kala ɲɔgɔn na.
« AES » kosɔn, an bε se k’an ka yεrεmahɔrɔnya yεrε-yεrε diya bɔ, ka kɔrɔ jɔnjɔn di ɲɔgɔndεmεn ani badenya ma. Olu ye fεnw ye, minnu ka gεlεn an ka jamanadenw ma kosεbε.
N fasoden ɲɔgɔnw,
O hukumu kɔnɔ, an b’an jilaja ka dɔ fara an ka jamana fanga kan, an ka se k’a ka kεtaw tiimε bεε ka nafa kama, walasa ka se ka sigida tilennen sɔrɔ, bεrεmakεɲε kɔnɔ, k’a sababu kε wolomabaliya ani dεsεbaatɔw lakananni ye.
Walasa ka se k’o waleya, an ka kan ka to an ka jamana danbe ɲumanw kɔ : cεfarinya, baara kanu, forobafεn lakananni ani ɲɔgɔndεmεn.
N fasoden ɲɔgɔnw,
N’an farala ɲɔgɔn kan, an bε se ka Mali kura jɔ, n’o ye Mali hεrεma kelen, siya caman cεla.
Faraɲɔgɔnkan de b’an fanga bonya, ka se an juguw la, ka baara ɲuman kε an tile kɔnɔ, ani ka siniɲεsigi kε an n’an denw ye hɔrɔnya kɔnɔ.
An jεra ka gεlεyaw furakεcogo minnu dantigε san kura hukumu kɔnɔ, olu dannaya kɔnɔ, an kelenna, cε fara muso kan, n bε dugawu kε Ala ka kεnεya jiidi, Ala ka sɔrɔ ani hεrε k’an ye.
Ala ka san 2024 kε hεrε ni baaden san ye Mali basigilen, yiriwalen kɔnɔ. Ala ka hεrε kε Mali ye, ka Malidenw lakanan !
N b’a fo.
Dɔkala Yusufu Jara
Ciden minnu bε Malidenw yεrε dama cε sigikafɔba kεnε kan, u y’a ŋaniya kumaɲɔgɔnya sigikafɔ in da ka yεlε kojugubakεlaw ye, ka silamεdiinε dungew don an n’u cε kɔrɔfɔw la. U y’a ɲinin fana, ko ka kuranko gεlεya furakε joona walasa hakilisigi ka na mɔgɔw la.
Faso tɔgɔla sigikafɔba min daminεnen filε, o bεna kε sababu ye Malidenw ka kumaɲɔgɔnyaw kε u ni ɲɔgɔn cε ka furaw dajira gεlεya kofɔlenw na. A ka kan ka se ka hadamadenya juru caanin an cε, ka dɔ fara ku-ɲɔgɔn-kan fanga kan ani ka na ni bεn kutaala jan ye..
Furancεlafanga jamanakuntigi Kolonεli Asimi Goyita ye laseli kε tarata awirilikalo tile 30 san 2024, ko gɔfεrεnaman bε sεnε kεfεn minnu di, tεmεn bε kε n’o ye. O siratigε la, angεrε (ire) kg50 bɔrε ye sefawari dɔrɔmε ba fila ani kεmε seegin (d2 800) ye, farafinnɔgɔ kg50 .
San o san mεkalo tile 1lɔ ye baarakεlaw tɔgɔladon ye diɲε kɔnɔ. O hukumu kɔnɔ, Mali baarakεlaw lafasatɔn minnu bε UNTM jεkuluba kɔnɔ, olu ye yεrεjirataama kε jamana ka yεrεmahɔrɔnya kεnεba kan. A kεra kεnε ye, min kɔrɔfɔw bolila hadamadenya basigili ni ɲεtaa laɲini.
Mali sɔrɔdasiw ye kojugubakεla Hugo faga Indelimani kεlεdaga la Gawo mara la. Kabini Mali y’a ŋaniya k’a mεru don Irisijamana na sɔrɔdasiko nasira la, an ka lakananbaaw b’a la ka sebaayaw sɔrɔ dɔrɔn kojugubakεlaw kan..
UNTM biro kura mɔgɔ ye 53 ye. U ye lahidu ta, ko furakεcogo ani laɲinin minu kεra a ka sigikafɔw senfε, olu bεna kε sisinnan ye sarati kura in kɔnɔ.
