Minisiri Mosa Agi Atahɛri,
kabini a ka kɔrɔfɔ daminɛ na, a da sera Maliden dama min gɛnna ka bɔ Moritani
marisikalo tɛmɛnnen in na. Ale bolo, o bɛ bila Moritani tuganfɛtaako politiki
kɔnɔ, an ka kan ka min labato. A ko an ka kɛta ye ka Malidenw dɛmɛn, k’u
bisimila u danbe kɔnɔ ani k’a to u ka se u ka denbayaw kɔnɔ lafiya la. A ko
Maliden hakɛ min gɛnna ka bɔ Moritani, o bɛ se mɔgɔ ba caman ma. U bisimilala
koɲuman, k’u bolomagɛn ni minɛnw ni wariw ye.
Minisiri ka fɔ Ia, gɛnni dɛnnen bɛ jamanaw ka tungafɛtaako politikiw la. O de
bɛ k’a ko juguya ka taa a fɛ. K’a daminɛ ɔkutɔburukalo la ka se awirilikalo
tɛmɛnnen in ma, a ka surun Maliden 11.000 na minnu gɛnna ka bɔ kɔkan. A y’a
faranfasiya, k’o gɛnni bɛɛ tɔpɔtɔra ka kɛɲɛ ni gɔfɛrɛnaman ka yecogo ye.
Minisiri da sera Yaya Sise ta ma. O ye maliden ye, min tun minɛna k’a
datugu Moritani. O ka kaso yɛlɛmana Mali la k’a sababu kɛ jamana faamaw
sendonni ye a ko la kosɛbɛ. A y’a jira ko u mana Maliden fɛn o fɛn kunnafoni sɔrɔ
kɔkan, k’o bɛ dabolo jugu kan, u bɛ dabali bɛɛ tigɛ a basigiliko la k’a ɲinin
ka segin n’a ye so.
Fɛn min ye Maliden Abubakari Sise fagali ye misiri dɔ kɔnɔ Faransi, minisiri
y’a jira ko o ka denbaya dɛmɛnna o ko la k’a ta a daminɛna fo k’a kuncɛ n’a su
nani ye Mali la kɔnsula ni lasigidenso sababu la. A k’u bɛ ka kɔlɔsili kɛ u ka
kɔnsulu ni lasigiden fɛ ani ka dɛmɛn don u la, min b’a to tiɲɛ bɛ se ka bange
don dɔ la. Ala ka laharan sɔnsuman banbaatɔ la, kiiri tilennen ka tigɛ a kunkan.
Tuganranke minnu bɛ kɔsegin, minisiri Mosa Agi Atahɛri y’a jira ko dabali
caman tigɛlen don ka bila u ɲɛ a ka minisiriso fɛ ; kɛrɛnkɛrɛnnenya la u
donni mɔgɔ tɔw la o waleyaw, u ka ko donni ba la an’u dɛmɛnni. A ko Mali ye
jamana ye, min ka dabali tigɛlenw ɲɔgɔnna ka dɔgɔ diɲɛ kɔnɔ tungarankew dɛmɛnni
na n’u kɔseginna faso kɔnɔ. A ko Mali ye wari hakɛ min don u kɔseginni an’u
dɛmɛnni dafɛ, o ka surun sefawari miliyari 14 na. O wari hakɛ in na, miliyari
1,6 tara jamana ka baarakɛnafolo la.
Mosa Agi Atahɛri y’a lase fana, ko sefawari miliyari 700, tungarankew b’o
ladon Mali kɔnɔ san o san. O siratigɛ la, a ye hakililajigin kɛ ko gɔfɛrɛnaman
ye dabali dɔw tigɛ a bɛ san damadɔ bɔ, walasa ka se ka baarabaw kɛ n’o wariw
ye, kɛrɛnkɛrɛnnenya la baarakɛnafolo kelen sigili senkan san 2023. Mɔgɔ minnu
sago don ka na baarabaw kɛ jamana kɔnɔ dɔ fana bɛ bin ka bɔ u ka wusuru sarata
hakɛ la.
Feburuyekalo san 2025, pilatifɔrɔmu «Tounkan blon» baara nun donna. O ye
kɛnɛ ye ɛntɛrinɛti kan tungarankew kama, min fɛ u b’u ka laɲininw an’u
haminankow dantigɛ. Kalo saba o saba, a kɛnɛ bɛ sigi. Mosa Agi Atahɛri y’a jira
k’u sago ye k’o kɛnɛ in laɲɛnamayali kɛ kalo fila o fila ye, min b’a to an bɛ
se ka kuma n’an ka tungarankew ye diɲɛ fan caman fɛ wiziyo-kɔnferansiw la. Ani
fana, a ye kɔkanmalidenw jigi sigi, k’a bɛ san caman bɔ, gɔfɛrɛnaman bɛ k’u
kunko ta ba la, i n’a fɔ gɛlɛya min b’u kan makoɲɛ sɛbɛnw lasɔrɔli la ;
kɛrɛnkɛrɛnnenya la hadamadenya sɛbɛnw ni bugunnatigɛsɛbɛnw.
O siratigɛ la, sariya dɔ tara ka nɔgɔyada kɛrɛnkɛrɛnnen kɛ u ye ani ka dɔ
fara sarati kuntaala kan mɔgɔw ye, minnu b’a fɛ k’u yɛrɛ bɛn ni sariya ye a
waati la. Mosa Agi Atahɛri y’a jira ko fanga ka baara kɛli ɛntɛrinɛti fɛ, o
talen don ba la ale ka minisiriso la. A ka fɔ la, nin pilatifɔrɔmu in b’a to an
ka tungarankew, u bɛ yɔrɔ o yɔrɔ la, u ka se k’u ka laɲininw kɛ, ka sarati sɔrɔ
ɛntɛrinɛti fɛ ka kuma ni lasigidenso baarakɛla dɔ ye, walasa ka se ka jaabi
jɔnjɔn sɔrɔ a haminankow la.
TAACOGO FANGA- O kɔfɛ, minisiri Mosa Agi
Atahɛri y’a jira ko an ka tungafɛtaa politiki ani diɲɛ ta dabali tigɛlenw mako
bɛ mabɛnni na ni sisankow cogoya ye. O de kosɔn, a k’u y’a dajira sariya in ka
latilen, ka bɔ ni sɛbɛn nafama wɛrɛ ye, min bɛ sisan tiɲɛw ta ba la. Minisiri
ye tungarankew jigi sigi, ko laɲinin minnu kɛra tungafɛtaa sigikafɔba senfɛ san
2023 kɔnɔ, olu ma bila bolo kɔfɛ. A ko a dɔw yɛrɛ waleyali daminɛna kaban.
O dɔ ye hakilila falen kɛnɛ dɔ sigili ye senkan kɔkanmalidenw tɔgɔ la, min
bɛna daminɛ tile fila in na ani kɔkanmalidenw tɔgɔla dɔgɔkun sigili senkan, jɛnni
n’o ye, o bɛ sira ɲuman kan gɔfɛrɛnaman bolo. Fɛn min ye Afiriki
donɲɔgɔnna ye, Mosa Agi Atahɛri ko Mali, ka da a tariku kan jatigilako la, jamana
don min ɲɔgɔnna ka dɔgɔn diɲɛ kɔnɔ ; a ma dunansɛbɛn (kariti sezuru) don a
ni Afiriki jamana si cɛ.
A ka fɔ la, Afiriki mɔgɔ fɛn o fɛn bɛ Mali kɔnɔ, u minɛcogo ka ɲi, u
fɛrɛfɛrɛlen tɛ, u b’an ka sariyaw labato, u bɛ Mali danbew labato. Wa a jigi
b’a kan ko Mali na kɛ misali ɲuman ye Afiriki jamana tɔw fana bolo ani ka
Afiriki jabayako kɛ daamu ye, u kana dunansɛbɛn don jamanaw cɛ, u kana dunan
gɛn, u kana mɔgɔ minɛcogo juguya, u kana mɔgɔ ɲangata a farikolo la sango a
hakili la.
Ni saheli kungo jamanaw ka AES kɔnfederasɔn sigili ye, kɔkanmalidenw
minisiriso ye dabali dɔw tigɛ walasa ka mɔgɔw n’u bolofɛnw taa ka segin nɔgɔya ani
ka malidenw lakanan AES kɔnɔ. O hukumu kelen kɔnɔ, yiriwali baaraw hakililaw
tara, kɛrɛnkɛrɛnnenya la pankurunko cakɛda dɔ sigili senkan, baaraw kɛli banki
dɔ sigili senkan ani AES tɔgɔla teleso dɔ.
Afiriki donɲɔnna minisiri y’a sɛmɛntiya ko Mali bɔra Afiriki tilebinyanfan
nafoloko tɔnba « Cedeao » la ; nka k’o tɛ dan sigi hadamadenw
n’u bolofɛnw taa ka segin na kannabila kɔnɔn, a tɛ mɔgɔ sigili bali jamana wɛrɛ
la, a tɛ maliden dɔ sigili bali Cedeao jamana dɔ la. A ye jigisigi kɛ, ko
kɔkanmaliden minnu b’o jamanaw kan, ni jɛɲɔgɔnya b’u ni Mali mali cɛ, Mali b’a
la ka fɔkabɛn kɛ n’olu ye u ka basigi sabatili la, u sigili la, u nafaw
lakananni na ani u ka baaraw kɛli la Cedeao jamanaw kɔnɔ.
Dɔkala
Yusufu JARA
Suleyimani
SIDIBE
Souleymane SIDIBE
Nin dɔgɔkun labanw na, binkanni cayara kojugubakɛlaw fɛ jamana yɔrɔ caman na. Nka sɔrɔdasiw ka galabu kɛnɛya sera k’a to a kow masiba kana bonya. U sera fana k’u ɲɛmatunun ɲɔgɔn na, k’u dagayɔrɔw an’u ka kɛlɛminɛn caman tiɲɛ, ka caman sɔrɔ ka faga u la.
Mali sɔrɔdasiw ɲɛmɔgɔso ka kunnafoniko cakɛda « Dirpa » ye laseli kɛ mɛkalo tile 24, k’a jira ko mɛkalo tile 23 san 2025 walaha tile bantɔ, Mali sɔrɔdasiw sera ka jan da bafolo fɛ kojugubakɛlaw jamaba ɲɛ Sofara sɛrɛkili kɔnɔ..
Furancɛlafanga jamanakuntigi Kolonɛli Asimi Goyita yaafara kasoladen 390 ma. O mɔgɔ labilalen ninnu tun bɛ jamana kasobon caman na. Nin kunnafoni in lasera arabadon sɛtanburukalo tile 25 san 2024, kiirikow, hadamadenw ka hakɛw labatoli ani jamana taamasiyɛnw lamarali minisiri Mamudu Kasoge f.
Kiiritigɛso in ka kiiri dɔw tigɛcogo ye gɛlɛya caman sun ye kalataw kɛlen kɔ an ka jamana kɔnɔ. O la, a ɲuman ye bɛn ni fɔkabɛn bɛnkansɛbɛn ɲɛbila-poroze labɛnkulu ka se kiiriso ma, min bɛ jamanakuntigisigi ni depitesigi kalataw kiiriw tigɛ. Sabula o mana a bila yɔrɔ min na ki.
