I n’a fɔ diɲε jamana tɔw, an ka jamana ye muso tɔgɔladon laɲεnamaya jumadon marisikalo tile 8 san 2024 seko ni dɔnko soba la. Masalakun min tara, o tun ye : Muso jɔyɔrɔ forobakow kɔnɔ : disidakow, gɔlεya ni nɔgɔyaw, ka minε diɲε masalakun ma, n’o ye : ka baara kε musow ka ko nɔgɔyali la, k’a taacogo sennateliya. Muso tɔgɔladon laɲεnamayali daminεna Mali kɔnɔ kabini san 1994, kasɔrɔ a jujɔnna ni Sikago izini baarakεla musomanw ka murutili ye san 1857 Lamerikεnjamana na, walasa ka se ka yεlεma ɲuman don u ka ɲεnamaya kεcogo la. A kεra fangabulon ye k’a kofɔ san 1977 diɲε tɔnba ONU fε, k’a wele muso tɔgɔladon diɲε kɔnɔ ; n’a tubabukan daɲε surun ye (JIF) ye. A bε dabɔ o kelennin bonya kama, ka wulikajɔ kε waleya minnu sera ka kε a ko la politiki ni nafolo kunda, seko ni dɔnko ani hadamadenya la ka ɲεsin musow ma, ani ka ko goninw da kεnε kan, min bε se k’a to damakεɲε ka sabati cεw ni musow cε yiriwaliko bεε la. O ye koba ye, min ka fisa muso bεε ma, i kεra mɔgɔ suguya o suguya ye, ka bɔ jamana o jamana na, wa fana ka kε jεkulu suguya o suguya la : gɔfεrεnamanw, dεmεndonjεkuluw, foroba ni kεnyεrεye. Marisikalo tile 8 ye damakasili ani lafaamuyali kεnε ye jamana kɔnɔ ani diɲε kɔnɔ muso dabolo kan, ani ka dantigεli kε, baara minnu sera ka waleya ani minnu tora kεbali ye ɲεtaako la damakεɲεni sabatili nasira la cε ni muso cε diɲεnatigε yiriwaliko bεε la. Ɲinan marisikalo tile 8 masalakun b’a kɔrɔ sɔrɔ jamana jɔli kura poroze kɔnɔ Mali kura sɔrɔli la. A dɔnnen don ko an ka jamana kɔnɔ, balanba min dalen don damakεɲεni sɔrɔbaliya ɲε cε ni muso cε yanni san 2030, o ye a koɲε bεε waleyali musakantanya ye. O sababu dɔ ye kεlε min bε jamana kɔnɔ kabini san 2012. Maliden, kεrεnkεrεnnenya la musow, olu de muɲunnen don kosεbε kεlε in kɔnɔ. O siratigε la, jε kεra ka waleya minnu kε baara kεbaaw fε, olu ka kan k’an bali ka musow to u yεrε bolo u dabolo jugu kɔnɔ. Hakili ka kan ka to a la, ka baara kε ka ɲεsin musow ma. O ye hadamadenya hakεw ani hadamaden bεε minεni kelen ye, o taabolo ye. Musaka fana ka don cε ni muso damakεɲεni waleyaw dafε. Gεlεyaw ni fɔɲɔgɔnkɔw kɔlɔlɔ juguba bε musow ni musomanninw ka ɲεnamaya kεcogo kan. U bε taama u cogoya kan kosεbε, don kεrεnkεrεnnen in kolabεnkulu ka fɔ la. JƆYƆRƆ KA BON KOSƐBƐ- A b’a ɲinin muso ni den ani denbaya ɲεtaa minisiriso ka dεmεn, ani musotɔn fεn o fεn tε politikitɔn ye musow damakεɲεbaliya n’u ka faantanya kεlεli la. Ɲinan masalakun sugandili ye wele ye ka taa faraɲɔgɔnkan ma, min b’a to an bε se ka gεlεyaw yεlεma ka kε hεrεw ye ani ka yεlεma ɲuman don cε ni muso fila bεε dabolo la. Don kεrεnkεrεnnen in masalakun bε musow jɔyɔrɔ dɔgɔya kofɔ kosεbε bεnkantakuluw kɔnɔ forobakow ni politikikow la. Kasɔrɔ, musow ni denmisεnw jɔyɔrɔ ka bon kosεbε sendonni na ani jɔyɔrɔɲininninaw senkɔrɔmadonni na politiki nasira la. Nka, olu de kεlen don dεnkεrεfεw ye jɔyɔrɔkow ni bεnkanta tεmεnsiraw kɔnɔ. Dan sigilen don jɔyɔrɔw ni bεnkantakuluw lasɔrɔli la u bolo. Ka fara o kan, kolabεnkulu ka fɔ la, kasɔrɔ fɔɲɔgɔnkɔw kɔlɔlɔba bε musow kan. U lakananni fɔɲɔgɔnkɔw kɔnɔ ani u sendonni bεn ni lafiya sɔrɔli hakililaw la ani fɔɲɔgɔnkɔw dalasali la, wolomani ɲεsinnen b’u ma. Politiko, sɔrɔ ni hadamadenya ani seko ni dɔnko cogoya bε ka balan da musow ni denmisεnw sendonni ɲε bεn ni lafiya sɔrɔli ani politiki tεmεnsiraw lasɔrɔli la, ka dingε dunba senni fasodenw ka laɲininw ni kεtaw ani mara kεcogo jaabiw cε. A gεrεntε dɔw ye wariko, denmisεnninw donni furu la joona, garijεgε sɔrɔli joona, kalanbaliya, ɲangatawalew ka ɲεsin musow ma, ani musow yεrε dabaliya ɲɔgɔn na. Nin gεrεntε minnu bε u ka kalanko fana na, o kɔlɔlɔ juguba ye kunnafoni lasɔrɔbaliya ye u fε, u ka fεsεfεsεli sekow jirali la kumaɲɔgɔnw kεnε kan. Nin gεrεntε ninnu sababu ye hadamadenya ani seko ni dɔnko doni girinya y’u kan, ka fara laadaw doni kan musow ni musomanninw kan an sigidaw la. Mali kɔnɔ, jεkulu min ɲεsinnen bε kunnafoniw kafoli ma baaraw fεεrεko ani jatew sɔrɔli ma cε ni muso kan, o y’a jira, ko muso hakε tε tεmεn 28,1% kan foroba cakεdaw la. O jate min fɔlen filε jamana kan, damakεɲεbaliya min bε cε ni muso cε sugandiliko la ka bila jɔyɔrɔw la, o t’o la. Muso tɔgɔladon laɲεnamayali, bε sɔn k’a to, dabali jɔnjɔnw ka tigε o damakεɲεbaliya filiw latilenni na. O bε kε ni kalan, musow tali baaraw la ani balan minnu dalen b’u ɲε hadamadenya ni seko ni dɔnko fε, k’o walon ka bɔ yen ; misali la, i n’a fɔ musow balili taamaw na. Laɲinin fana ye musow sugandili ye ka kε marayɔrɔw gɔfεrεnεriw ye ani k’u kε jamana ka hakεw lafasabaaw ye ; n’o ye porokirεriw ye tubabukan na. U sugandili ka kε jamana tɔgɔla lasigidenw, perefew ani baarakεkuluw ɲεmɔgɔw (sεfu de kabine) ye. Damakεɲεbaliya dabilali cε ni muso cε, o kuntilennasεbεn ka kan ka waleya a ɲεma ani cogoya ɲuman na Mali kalata tεmεnsiraw, politikiko yεlεmaw ani mara kɔnɔ. O bε sɔn ka kε sababu ye, damakεɲεbaliya min bε cε ni muso cε, k’o dabila, ka musow ni musomanninw ka senyεrεkɔrɔ ɲεtaa sabati, damakεɲε ka se ka don u cε. Don kεrεnkεrεnni muso tɔgɔ la diɲε kɔnɔ, o ka kan ka bange yεlεma ɲuman donni na musow ka politikiko sankɔrɔtali la, ani u sendonni forobakow la. O siratigε la, damakasili bεna kε ka ɲεsin bεnkantalaw ma, min b’a to sariya n° 2015-052 min tara desanburukalo tile 18 san 2015, o ka se ka waleya. O sariya in de bε cε ni muso damakεɲεni dabaliw ɲεtaa kofɔ, jɔyɔrɔw lasɔrɔli la kalataw ni sugandiliw fε. Wulikajɔba bεna kε o sariya in carinni kama. Musow aw ni seli duman Mali kɔnɔ an’a kɔkan ! Mariyamu A. TARAWELE et
Dɔkala Yusufu Jara
Minisiriw y’u ka laadalatɔnsigi kɛ araba utikalo tile 27 san 2025 jamanakuntigiso la Kuluba. A ɲɛmɔgɔya tun bɛ furancɛlafanga jamanakuntigi Zenerali darimɛ Asimi Goyita bolo..
Mali bɛ labɛn na ka kupudimɔni san 2026 tile 7nan ni 8nan balontanw kɛ ni Komɔri ye sɛtaburukalo tile 4 Bɛrikani farikoloɲɛnajɛkɛnɛ kan Marɔku ani ni Gana ye sɛtanburukalo tile 8 Akara. O balontan fila in nafa ka bon Sɛgɛw bolo kosɛbɛ, ka da a kan u ka kan k’u jilaja ka kuru cama.
Nin hakililaɲininw ye nɔgɔyada ye gɔfɛrɛnaman bolo, ka numeriki kunkankow dantigɛ gɔfɛrɛnaman baara, cakɛdaw ani kɛrɛnkɛrɛnnenya la fasodenw ka yɛrɛya ani basigi kama.
Laselisɛbɛn dɔ kɔnɔ, min lasera ntɛnɛn utikalo tile 25 san 2025, AES kɔnfederasɔn kiiriko ni hadamadenw ka hakɛw labatoli minisiriw y’u ka nisɔngoya jira, ka laban, ɲangiliw ni baara jugu minnu ɲɛsinna Afiriki kanubaanci lakodɔnnenbaw ma, ka da u ka Afiriki hakililaw senkɔrɔmadonn.
Jamanakuntigi Zenerali darimɛ Asimi Goyita magɛlɛyali kɔnɔ, dabali gɛlɛnw bɛna tigɛ a tɛna mɛɛn, ka ɲɛsin gɔfɛrɛnaman ani sigidaw tɔgɔla baarakɛla 36.000 bisigilenw ma, minisirisow fɛ, a gɛlɛya bɛ minnu kan. O dabaliw ka kan ka tigɛ sanni kalo saba sarati min dara utikalo ti.
Bugunin woroduguyanfan duwaɲɛw ka faraɲɔgɔnkankulu (BMI), sibiri tɛmɛnnen in o ye pɛrɛnbaranin 330 minɛ, minnu tun dogolen bɛ Jakarija Sanɔgɔ ka bɔrɔw kɔnɔ..
