O de kosɔn kalanko minisiriso b’a la ka hakililaw ni baaraw sigi senkan, min b’a to kalanta in bɛ se ka kɛ a ɲɛma. O siratigɛ la, a ɲininnnen don kabini kalanta don na, kalansenbolo min ye ko « cakɛdako », kalanw ka daminɛ n’o masalakun in ye kalanso bɛɛ la.
Walasa ka labɛnw cogoya dɔn, an ka kunnafonidilaw yaalala ka bɔ kalanso dɔw la. Fɛn min ye Maɲanbugu kɛnyɛrɛye Lise Sɛki Anta Jɔpu ye, o ɲɛmɔgɔ Cɛrino Abubakari Tali ye ɲɛfɔli kɛ, k’a jira k’olu bɛ kalan daminɛ ni kalanden kɛmɛ ɲɔgɔnna ye ɲinan. Olu tilalen don kalanso 10nan so kelen, kalanso 11nan so fila ani kalanso 12nan so kelen cɛ. karamɔggɔ mumɛ ye seegin ye u bolo.
Hakililajigin na, a y’a jira ko kalanden minnu ye Deyɛfu (DEF) sɔrɔ san 2024 kalanw kuncɛtɔ kiimɛniw na, olu bilali ka taa kalanso wɛrɛw la, o baaraw makɔnɔni bɛ sen na. Wa ko Lise Sɛki Anta Jɔpu jugi b’o dɔw sɔrɔli kan. Kalan kun fɔlɔ fana bɛ nin kalanyɔrɔ kofɔlen in na ; o kalanden mumɛ fana bɛ se mɔgɔ kɛmɛ ɲɔgɔnna ma, karamɔgɔ 12 b’olu bolo.
Labɛnw sabatilen don Lafiyabugu kalanyɔrɔ Aminata Jɔpu la. O kalanden mumɛ ye mɔgɔ 4.500 ye ; musomannin hakɛ y’o la 2.302 ye. Karamɔgɔ 95 b’u bolo. Kalan kun fɔlɔ n’a kun filanan fana bɛ yen. U ka kalanyɔrɔ dukɛnɛ binw siyɛnnen don ka yɔrɔ jɛ. A ɲɛmɔgɔba Ibarahimu Wolomo ye ɲɛfɔli kɛ. A k’u ye lajɛ kɛ ni karamɔgɔw ye kɔsa in na, ka baaraw cogoyaw da u tulo kan.
O kɔfɛ se kɛra Lise dɔ la Hamudalayi, min bɛ wele tubabukan na « Santiri kilitirɛli isilamiki (LCCIH) walasa k’a dɔn labɛnw bɛ dakun min na kalanta in ɲɛkɔrɔ. U y’a jira ko wariko gɛlɛyaw n’u ta bɛɛ, u sago don kalanw ka daminɛ n’u ka kalanden 200 ye, minnu tilalen don kalanso 7 cɛ. Kalanso 10nan fila, 11nan fila ani 12nan saba bɛ yen, karamɔgɔ 21 b’u bolo. U ko ni kalan kuncɛlen Deyɛfutigiw sɔrɔla, (LCCIH) bɛ sɔn ka kalanden 120 sɔrɔ kalanso 10nan kama ; n’o ye mɔgɔ 60 ye a kalanso kelen o kelen na.
LCCIH ɲɛmɔgɔ Sidiki Kɔnɛ ye ɲɛfɔli kɛ. A ko kalanyɔrɔ dukɛnɛ an’a kalansow lajɛyali baara tɔ bɛ sen na, ani kalandenw tɔgɔw nɔrɔli u ka kalansow dala. Wa ko dabali bɛɛ tigɛlen don kalanta kama, ka baara daminɛ ni masalakun kofɔlen ye.
Dɔkala Yusufu JARA
Sidi WAGE
Sidi WAGUE
« DEF » ka kan ka kuncɛ bi. Don fɔlɔ kɛlen kɔ basigiba kɔnɔ, ŋunuŋunu cayara dugu kɔnɔ ntɛnɛn su k’a dugu jɛ tarata la ; ka da a kan matematiki kiimɛnisen tun kɔnna ka sidɔn kiimɛnikɛyɔrɔ ɲɛmɔgɔw ka fɔ la..
Ɲinan, kalanden hakɛ min b’a la ka kalanso 9nan kuncɛli kiimɛniw kɛ, o ye mɔgɔ 350.409 ye ; musomannin y’o la 173.767 ye. U tilalen don kiimɛnikɛyɔrɔ 1.842 cɛ. Maliden minnu bɛ yɛrɛkunkalifayɔrɔ la Basikunu (Moritani), kalanden 233 b’a la ka kiimɛ yen.
Kojugubakɛla caman minɛna ; dɔw fana tora sisi la. Tile tɔ mumɛ kɛra yɔrɔw larawulili la.
