Dɔgɔkun laban tɛmɛnnen
in na i kɔrɔ, kojugubakɛlaw ka binkanni kɛra kɔtigɛbali ye jamana fan caman fɛ.
O b’a jira k’u tun ye bagabagali min kɛ, o bɛ k’o waleya ni binni ye kamiyonbaw
kan k’u tajiw bɔ ani « Jara taransipɔri » kaarebaw. U ye taamadenw
jigin ka bɔ mɔbiliw kɔnɔ ka tunun n’u ye Kayi ni Ɲɔrɔn siraw kan. O ye dugu
fila ye Mali tilebinyanfan fɛ.
O la, juma ni sibiri furancɛ la, tajidoni kamiyonbaw ni « Jara
taransipɔri » kaarebaw jenninen jaw jirala sira caman kan erezo
sosiyow fɛ ; i n’a fɔ (Kayi-Jɛma-Jijɛnin-Kɔlɔkanin, Kayi-Yelimane, Kɛɲɛba-Kita-Bamakɔ,
ani Kucala-Sikaso-Bugunin).
Juma tɛmɛnnen in, nɛgɛ kanɲɛ 10 ni 11 furancɛ la, ka surunya Karangana Sɛmudete
la Kuri sira kan (Kucala mara), jugu marifatigi dɔw ye « Jara
taransipɔri » kaareba dɔ lajɔ, min bɔra Bamakɔ k’a kun da Wagadugu kan
(Burukina Faso). U kɛlen kɔ ka taamadenw jigin ka bɔ o kɔnɔ, u ye ta kari o la.
Mɔgɔ ni ma to a la, nka dɔw joginna
taamadenw na.
Kabini o waleya in kɛra, « Jara taransipɔri » datugura Kucala. O
cakɛda in ɲɛmɔgɔ yen, hali n’a ma sɔn k’a bugunnatigɛ fɔ, a ko a sanfɛmɔgɔw y’a
fɔ a ye, ko a ka taama bolodalen bɛɛ bɔ a ma fɔlɔ.
Kayi fana, mɔgɔw kamana gannen don, u dusukun tɔɔrɔlen don. Seerew ka fɔ la
dugu kɔnɔ, jugu marifatigi dɔw, n’a dɔw kunkolow melekelen don, k’olu ye
kaareba dɔw lajɔ dankunbaw la, k’u taamadenw lajigin, ka bɛɛ ka
bugunnatigɛsɛbɛnw sɛgɛsɛgɛ. U y’a sɔrɔ minnu ye Kayikaw ye, u taara n’olu ye,
ka mɔgɔ tɔw labila.
Sirabadilan cakɛda dɔ ɲɛmɔgɔ ko Kayi sira bɛna dilan ka ban sɔɔnin, o de
kosɔn, u y’u ka « masɔn » dɔw bila ka taa Bamakɔ. Olu bɔra Kayi juma
sɛtanburukalo tile 5 san 2025, ka don o dugu jɛ. O b’a jira k’u ye lɛrɛ 24 de
kɛ furancɛ in kan. Jaa, jugu marifatigiw tun y’u ka kaariba lajɔ, k’u woloma ka
Kayikaw latɔmɔ ka bɔ u cɛla, ka mɔgɔ tɔw labila u ka taa. A k’olu ka « masɔnw »
ani mɔgɔ wɛrɛ minnu tɛ Kayijaw ye, olu bilacogo filɛ.
Nin waleya jugu in marifatigiw fɛ, o bɛ ka mɔgɔw hakili wuli Kayi n’a
lamini na. Sibiri sɛtanburukalo tile 6 san 2025, Kayi « Site des
lozeman » dankunba masurunnamɔgɔw, ŋununŋunun sera u ma, ko kojugbakɛlaw
bɛ Kayi ni Gumera furancɛw la. nɛgɛ kanɲɛ 14 ni 17 furancɛw la, bɛɛ tun bɛ
kɔnɔnafili bolo. Mɔgɔ dɔw yɛlɛnna k’u da u ka sow sanfɛ ka kɔlɔsiliw kɛ ni u ye
mɔgɔ jugu ninnu natɔ ye. Nka a siran bonyana ka tɛmɛn ; n’o tɛ jugu ma ye.
Ka da nin ŋununŋununw kan, minnu bɛ jama hakili ɲagami, gɔfɛrɛnora ka
kunnafoniko cakɛda ye laseli kɛ sibiri sɛtanburukalo tile 6 san 2025, ka cikan
jɛnsɛn, ka kuma ninnu nkalontigiya kojugubakɛlaw ka binkanniko la ka ɲɛsin Kayi
dugu ma.
LAKANANBAAW BƐ JANTONYƐRƐLA LA- Kabini binkanniba minnu kɛra zuluyekalo
tile 1lɔ san 2025 Kayi mara kɔnɔ, jamana lakananbaaw bɛ janto-yɛrɛla
waleyaw la. Ka da bagabagali minnu kunnafoni b’a la ka sɔrɔ sisan Bamakɔ-Kayi-Dakaro
siraba in dankanbaw la ani Kayi-Jɛma-Jijɛnin-Kɔlɔkanin, jamana bɛ ka tɛmɛn ni
lakanan waleyaw fanga bonyani ye o yɔrɔ
ninnu na, walasa ka se ka mɔgɔw an’u bolofɛnw lakanan. Lafasakɛnɛ N°4nan ye Kayi,
Ɲɔrɔn ani Kita maraw ye. Sanga ni waati bɛɛ la lakananbaa kuraw bɛ ka taa fara
kɔrɔlenw kan, min b’a to u ka se k’u digi da kojugubakɛ kɛlɛli la ɲɔgɔn fɛ.
Mali tilebinyanfan marayɔrɔw la, jamana lakananbaaw tigɛlen don a kan, k’u bɛ kojugubakɛ silatunun, u mana bɔ u ni fan o fan fɛ. Sibiri tɛmɛnnen in, nɛgɛ kanɲɛ 9 ni 10 furancɛw la, lakananbaaw yera mununmununsaalo la yɔrɔw la. U tɛmɛntɔ Kayi-Ndi, siradalamɔgɔw ye nisɔndiya tɛgɛrɛbaw fɔ u kun ka dugawu k’u ye. O waleya in bɛ hakililajigin kɛ sɔrɔdasiw bɔdon na ka taa Bamakɔ, ka tɛmɛn ka taa Mali-Ɔtiwɔlita (Burukina faso tɔgɔ kɔrɔ) cɛ kɛlɛyɔrɔ la san 1974-1975.
Kojugubakɛlaw bɛ ka ɲɛnacin ka kɛ
tajidoni kamiyonbaw kan Kayi-Bamakɔ furancɛ la
Kayi sɔrɔdasikan musow an’a denmisɛn, bɛɛ tun bɔra nin don in, u kuluba, ka
kɛlɛbolo 4nan kɛlɛkulu 3nan tɛmɛntɔ fo, u taatɔ kɛlɛyɔrɔ la. O waati la, tɛrɛn
kɛrɛnkɛrɛnnen dɔ nana sɔrɔdasi ninnu ta ka taa n’u ye sɔrɔdasikan da la. Kojugubakɛlaw
kɛli ka binkanniw caya siraw kan, ka mɔbiliw jennin u falen taji la ani dugutaa
kaarebaw, u b’a fɛ ka jamana nafoloko don nkalama na. Nka u ŋaniya jugu in tɛna
se ka waleya k’a sababu kɛ lakananbaaw ka cɛsiri ye.
KOJUGUBAKƐLAW DAGAYƆRƆ CAMAN TIƝƐNI- Laseli dɔ, min gansira
kunun i kɔrɔ, Mali sɔrɔdasiw ɲɛmɔgɔso fɛ, k’a jira ko sibiri sɛtanburukalo tile
6 san 2025, kɛlɛba dɔ kɛra olu ni kojugubakɛlaw cɛ Kayi mara la ; dɔ fana
kɛra Jɛma ni Ɲɔrɔn sɛrɛkiliw kɔnɔ.
O yɔrɔ ninnu b’a la ka kɔlɔsi kosɛbɛ jamana lakananbaaw fɛ a bɛ tile caman bɔ
sa. A wulikajɔw senfɛ, lakananbaaw sera ka kojugubakɛlaw dagayɔrɔ caman tiɲɛ,
ka caman faga u la, k’u ka kɛlɛminɛn caman fana sɔrɔ u kɔ. Hali u ka bolifɛn
caman sisira.
Wolomaniw bɛ sen na k’a dɔn n’a tɔw dogolen bɛ yen. Lakananbaaw hami ye bɛn
ni basigi sabatili ye jamana fan bɛɛ fɛ, u ka ɲɛmɔgɔso ka fɔ la. A y’a ɲinin
sigidalamɔgɔw fɛ, u k’u hakili kɛ kelen ye, k’u ɲɛmada kosɛbɛ fana, ani ka
baara kɛ ni lakananbaaw ye kojugubakɛ kɛlɛli siratigɛ la.
Laseli wɛrɛ min dara o kan, sɔrɔdasiw ɲɛmɔgɔso bɛ jama ladɔnniya, k’u ni
kojugubakɛlaw karila ɲɔgɔn na tuguni o sibiridon kelen in na, Indelimani
masurunna na. O bɛ Tesaliti mara la. U ye siganamɔbili pikɔpu dɔ ye, o bɛ k’a
ɲinin k’a dogo tu dɔ kɔnɔ, walasa lakananbaaw kana a ye. Nka lakananbaaw y’a
nɔbɔ, fo ka se k’a dɔn mɔbili suguya min don an’a ka laɲinin bɛ se ka kɛ fɛn
min ye.
U sɔrɔla ka bɔnɛ jigin a kan ni pankurun ye, k’a kɔnɔmɔgɔ bɛɛ daji. Mɔbili
in pɛrɛnna cogo min na, o b’a jira ko taji walima pɛrɛnbaraninw tun b’a kɔnɔ. O
yɔrɔw fana wolomani bɛ sen na.
Madiba KEYITA
(Bande Musa
SISƆKƆ Amap-Kayi,
Ibarahimu DANBƐLƐ
Amap-Kucala)
Esɔri sɛbɛnnijɛkulu
Dɔkala Yusufu Jara
Walasa ka se ka dɔ fara jago ni baarabaw kɛli fanga kan diɲɛ silamɛdiinɛ tɔnba ni silamɛdiinɛ cakɛda min ɲɛsinnen bɛ jago yiriwali ma, ni jago ni izininko minisiriso ka jɛɲɔgɔnya ye, u bɛna baarabaw kɛli Afiriki kɔnɔ, o lajɛba 1lɔ kɛ k’a daminɛ desanburukalo tile 2 la ka s.
Sɛtanburukalo tile 22 wulikajɔw labɛn hukumu kɔnɔ jamana lakananbaaw fɛ, lakananbaaw ɲɛmɔgɔba ye laseli kɛ, k’a jira ko sira dɔw bɛ ka tigɛ Bamakɔ kɔnɔ, a daminɛna bi tarata la sɛtanburukalo tile 16 san 2025 sɔgɔmadaw fɛ..
Minisiriɲɛmɔgɔ ye balikukalan tɔgɔladon laɲɛnamayali lajɛ ɲɛmɔgɔya kɛ Bamakɔ lajɛkɛsoba Seyisebe (CICB) la. A ye hakililajigin kɛ, ko an bɛ don min na, a fasoden ɲɔgɔn ba caman ye balikukalan kɛ k’a sababu kɛ gɔfɛrɛnaman, sigidaw ani jɛɲɔgɔnw yiriwaliko la, olu ka c.
Supɛri kupu Asimi Goyita dako 5nan finali tanna kunun kari sɛtanburukalo tile 7 san 2025 Mamdadu Konate tɔgɔla farikoloɲɛnajɛkɛnɛ kan. A tun bɛ marayɔrɔ fila balontantɔnw cɛ : Kulukɔrɔ ani Moti. Moti delila k’a ta san 2022, Kulukɔrɔ tun delila k’a ta san 2024. Nin sen in na, Ku.
Kalanko minisiriso ye nin kunnafoni in lase kunun araba sɛtanburukalo tile 3 san 2025.
Abubakari, n’a tun bɛ wele Bakari Kulubali, a jɔyɔrɔ bonyana kosɛbɛ a tile kɔnɔ yɛlɛma donni na laadala furakɛli kɛcogo la. Moto « CG 125 », n’a bɛ wele Daragɔn, a ka furafeerelaw tun bɛ tile kuurukaara kɛ mununmununsaalo la dugu ɲɛfɛ, mikoro sirilen b’u ka motow gidɔnw n.
