Balikukalan ni fasokanw kalanni ɲɛmɔgɔso ɲɛmɔgɔba Madamu Sila Fatumata
Sise, Bajoliba kininbolo kalanko (DAE-RD) ɲɛmɔgɔba Madamu Aminata Kante, Kalaban-kura
(CAP) ɲɛmɔgɔba Fuseni Danbɛlɛ, Kalaban-kura musow ka baaradegekalanyɔrɔ (CAFE) ɲɛmɔgɔ
Madamu Kansayi Balakisa Watara, Bamakɔ faaba gɔfɛrɛnɛri ka ciden, Bamakɔ sigida
6nan Superefe, ka fara maaba welelen caman wɛrɛw kan, olu tu bɛ kɛnɛ kan.
Kalaban-kura kintigi ka bisimilafoli kɔfɛ,
baaradegekalanyɔrɔ in ɲɛmɔgɔ ye kuma ta ka jama fo k’a tanu kɛnɛ in lasɔrɔli
la, ka sɔrɔ ka kunnafoni caman di u ka yɔrɔ in kan. A y’a jira k’a sigira
senkan kalanko minisiriso fɛ ni sariya n°522 60 73 FEN SG min tara utikalo tile
4 san 2005. O b’a kɛ balikukalan ani fasokanw kalanni minisiriso bolofara ye,
ka dɛn Kalaban-kura « CAP » la Bamakɔ komini 5nan na Bajoliba kinbolo
kalanko ɲɛmɔgɔso lahɔrɔma kɔnɔ.
Baaradegekalanyɔrɔ in sigira senkan walasa ka
se ka fura sɔrɔ muso minnu ye lakɔli bila joona, olu ka kalanko la, ka
faantanya ani baarantanya kɛlɛ, ni nafasɔrɔ baarabolow ye. Muso misɛnnin minnu
ye kalan bila joona ani minnu dɛsɛra kalan na, minnu ye balikukalan kɛ ani
minnu fana m’o kɛ, a dabɔlen b’o bɛɛ kama. Kalanyɔrɔ in ye baara daminɛ kabini
san 2006 ɔkutɔburukalo la. Kalali, galadon, safunɛdilan ani sɛnɛfɛnw bayɛlɛmani,
olu bɛ kɛ yen.
Nka safunɛdilan daminɛnen ka san kelen kɛ, yɔrɔ
in dayɛlɛlen kɔfɛ, o labanna ka jɔ. Sɛnɛfɛnw bayɛlɛmani de daminɛna safunɛdlan
jɔlen kɔfɛ. Ka da o baara in nafa kan, jamana ɲɛmɔgɔw y’a ŋaniya k’a kɛcogo ɲuman
kalanw di. O tora sen na k’a daminɛ san 2009 ɔkutɔburukalo
la ka se 2020 ma. N’o ye san 11 kuntaala ye. A baaraw ye sira sɔrɔ k’a sababu dɔ
kɛ PEJM (Poroze min ɲɛsinnen dɛ denmisɛnw ka baarako ma Mali kɔnɔ) ka jɛɲɔgɔnya
ye.
Balikukalan donna Kalaban-kura « CAFE » ka baara kɔnɔ san 2014-2015. O sera k’a to muso minnu b’o kɛ, u ka se ka u mako misɛnnin caman ɲɛnabɔ u yɛrɛ ye kalan sira fɛ. A kalanw kuntaala tun ye san kelen ye ; nka kabini san 2015, a bɔra o la ka kɛ san 2 kuntaala ye. San 2021-2023, kalan kɛcogo fɛɛrɛ min bɛ wele tubabukan na (APC) o daminɛna. Kabini kalanyɔrɔ in dayɛlɛla ka se bi ma, ɔkutɔburukalo san 2014-ɔkutɔburukalo san 2015, mɔgɔ 521 kalanna ; san fila kalan na, k’a ta san 2015 la ka se 2025 ma, mɔgɔ 578 kalanna.
Nin jaabi ɲuman sɔrɔlenw sababu dɔ ye dɛmɛnbaaw
ka cɛsiri ye ; i n’a fɔ kalanyɔrɔ in ɲɛmɔgɔso, ka fara a dɛmɛnbaaw kan. Nka
jaabi ɲumanw n’u ta bɛɛ, gɛlɛya damadɔw bɛ yen ; i n’a fɔ yɔrɔ lasɔrɔli gɛlɛya
kalandenw fɛ, minnu bɛ bɔ Bajoliba numanbolo la, kin caman fana yɔrɔ ka jan a
la, ani karamɔgɔ ŋana hakɛ dɔgɔya, ka fara fɛn bayɛlɛmataw caman sɔrɔbaliya
kan, cakɛda in yɛrɛ ka bolifɛnntanya a san 20 ye nin ye, baarakɛminɛn nafama ntanya,
minnu bɛ tila u ka kalanw na, dɛmɛncogo t’olu la. A ye foli kɛnkɛrɛnnen kɛ u dɛmɛnbaa
dɔw la, i n’a fɔ dɛmɛndonjɛkulu ONAFEM ; o min bɛ dɛmɛn don u la
balikukalan sira fɛ gɔfɛrɛnaman ka bolo kan ; wa a ye karamɔgɔ muso fila
bila an ka bolo kan k’a ta san 2005 la fo sisan. An bɛ balikukalan ni fasokanw
kalanni ɲɛmɔgɔso (DNA-ENF) fo ; o min bɛ to ka ladiyalifɛnw di an ka kalanden
jolen saba fɔlɔw ma Kucala, Nara ani Bamakɔ. A ye foli di Bamakɔ komini 5nan Meri
fana ma kalanso kura saba jɔli la u ka dukɛnɛ na, ka fara kɔrɔlenw kan, ka
laban ka baarakɛminɛnw bila u kɔnɔ.
Bamakɔ Bajoliba kininbolo kalanko ɲɛmɔgɔba Madamu Aminata Kante ka fɔ la, balikukalan tɛ kalanjɛ ni sɛbɛnni dama ye ; a ka kan ka dɔnniya daw yɛlɛ fasodenya yɛrɛ-yɛrɛ ye ani sɔrɔsiraw jiidili senyɛrɛkɔrɔ hukumu kɔnɔ ani hadamadenya ɲɛtaa kama, k’a to hadamadenw ka se k’u ka hakɛw ni kɛtaw dɔn, ka faantanya ni damakɛɲɛbaliya kɛlɛ, ka fara fasodenjuguya kan.
I n’a fɔ diɲɛ jamana tɔw ani Mali, Bamakɔ Bajoliba kininbolo kalanko ɲɛmɔgɔso filɛ ka balikukalan sanyɛlɛma laɲɛnamaya, k’a fɛla jira ɲinan masalakun sugandilen kan, n’o ye « ka balikukalan kɛ ni kunnafoni falen fɛɛrɛ kuraw labaarali ye, o ye ka bɛɛ ka
siniɲɛsigi sabati waati kuntaala jan kɔnɔ ».
A ko kalan ka kɛ, ka kɛɲɛ ni kow taacogo ye diɲɛ kɔnɔ.
A ko balikukalanso 20 dayɛlɛla, ka musow ka kalanyɔrɔ kelen dayɛlɛ, ka duguyiriwa kalanso 7 dayɛlɛ. Nin ɲɛtaakow n’u ta bɛɛ, mɔgɔ kalanbali hakɛ ka ca kosɛbɛ halibi. Kanpaɲi tɛmɛnnen in na mɔgɔ 442 tɔgɔ sɛbɛnna ; cɛ ye 48 y’o la, muso ye 394 ye. Kalanden jolenw kɛra mɔgɔ 431 ye ; muso y’o la 383 ye. Nka kalan dɔnniya dama tɛ sɔrɔ balikukalan fɛ ; mɔgɔya kɛcogo ɲuman ani kɛnɛya ni sɔrɔko fana b’a kɔnɔ. Wa dɛmɛnbaa ka ca u la baara in kɔnɔ ; i n’a fɔ OMAFES, APF/Muso DAMBE, « Robots Mali », « MAFALA » an’a tɔw.
Bamakɔ Bajoliba kininbolo kalanko ɲɛmɔgɔba Madamu Aminata Kante
Madamu Aminata Kante y’a jira ko balikukalan
ka kan ka kɛ karankoba ye, i n’a fɔ kɛnɛyako ni basigiko bɛ cogo min na. O de tɛ
ɲɛ ni dɛmɛn ma kɛ kosɛbɛ kalan baara bolodalenw waleyali musakako la. Wa
kunnafoni dicogo kura fɛɛrɛw fana ka labaara balikukalan kɔnɔ ; sabula
wari donni balikualan dafɛ, o b’i n’a fɔ wari donni an ka jamana ka siniɲɛsigi
dafɛ. Balikukalan nafa dɔ ye a kɛbaa ka se k’a janto a yɛrɛ ka kɛnɛyako la, k’a
ka hakɛw ni kɛtaw dɔn, k’a ka sannifeere ɲɛnabɔ, ka denmisɛnninw ladon koɲuman.
Ka nafasɔrɔ siraw dayɛlɛ a yɛrɛ ye. O siratigɛ la, an tɛna jɛn n’a ye tuguni,
fasoden kelen ka to dɔnniko dibi la ; sabula Mali jolen balikukalan na, o
ye Mali fangamaba yiriwalen ye. A sɔrɔla ka dugawu kɛ, ko Ala ka Mali barika,
ka bɛn ni basigi sabati a kɔnɔ.
Jɛkulu min bɛ wele « Robots Mali », ani « MAFALA », olu y’u ka dɔnniyaw dantigɛ jama ye fasokanw yiriwali siratigɛ la. I n’a fɔ u y’o kɛ cogo minna Adama Berete tɔgɔla lajɛkɛso la sɛntanburukalo tile 11 barosigi senfɛ.
Dɔkala Yusufu Jara
Fanga bɛ k’a ka baara yɛlɛma kura ni ɛnfɔrɔmatiki ye, o sennateliya.
Minisiriw y’u ka laadalatɔnsigi kɛ araba sɛtanburukalo tile 10 san 2025, jamanakuntigiso la Kuluba. A ɲɛmɔgɔya tun bɛ Zenerali darimɛ Asimi Goyita bolo..
Walasa ka se ka dɔ fara jago ni baarabaw kɛli fanga kan diɲɛ silamɛdiinɛ tɔnba ni silamɛdiinɛ cakɛda min ɲɛsinnen bɛ jago yiriwali ma, ni jago ni izininko minisiriso ka jɛɲɔgɔnya ye, u bɛna baarabaw kɛli Afiriki kɔnɔ, o lajɛba 1lɔ kɛ k’a daminɛ desanburukalo tile 2 la ka s.
Sɛtanburukalo tile 22 wulikajɔw labɛn hukumu kɔnɔ jamana lakananbaaw fɛ, lakananbaaw ɲɛmɔgɔba ye laseli kɛ, k’a jira ko sira dɔw bɛ ka tigɛ Bamakɔ kɔnɔ, a daminɛna bi tarata la sɛtanburukalo tile 16 san 2025 sɔgɔmadaw fɛ..
Minisiriɲɛmɔgɔ ye balikukalan tɔgɔladon laɲɛnamayali lajɛ ɲɛmɔgɔya kɛ Bamakɔ lajɛkɛsoba Seyisebe (CICB) la. A ye hakililajigin kɛ, ko an bɛ don min na, a fasoden ɲɔgɔn ba caman ye balikukalan kɛ k’a sababu kɛ gɔfɛrɛnaman, sigidaw ani jɛɲɔgɔnw yiriwaliko la, olu ka c.
Kojugubakɛlaw b’a la ka bin tajidoni kamiyonbaw ni « Jara taransipɔri » kaarebaw kan sisan k’u tajiw bɔ. O ye k’a ɲinin ka jamana nafoloko don nkalama na. Ka da u ka nin binkannibaw kan, jamana lakananbaaw fana jɔlen b’u ɲɛ k’u ŋaniya jugu jigin u yɛrɛ kɔnɔ.
