Don baara bolodalenw fɛsɛfɛsɛlen kɔfɛ, minisirilajɛ jɛnna ni :
- sariya poroze dɔw ye ;
- ka mɔgɔ dɔw sugandi ka bila jɔyɔrɔ dɔw la ;
- ani ka kumaɲɔgɔnyaw
lamɛn.
SARIYAW NI TAABOLOW DAKUN NA
1. Kɔkankow ni diɲɛ tɔnbaw cɛ koɲɛnabɔ minisiri ka laselisɛbɛn kan, minisirilajɛ jɛnna ni :
a. sariya poroze dɔ ye min
bɛ kɔkanko minisiriso ani kɔkanmalidenw minisiriso baarakɛlaw ɲɛmɔgɔsow
baarakɛcogo dantigɛ.
Baarakɛlaw ɲɛmɔgɔsow
sigira senkan ɔrɔdonansi n°09-009/P-RM min tara marisikalo tile 04 san 2009 fɛ.
A ka baara ye faso ka politiki bolodali ye minisiriso la walima minisirisokuluw
la baarakɛlaw tɔpɔtɔli an’u yiriwali siratigɛ la. A labɛncogo an’a baarakɛcogo dantigɛlen don dekere n°09-136/P-RM min tara
marisikalo tile 27 san 2009 fɛ.
Kɔkankow ani kɔkanmalidenw baarakɛlaw ɲɛmɔgɔsow labɛncogo dantigɛlen don dekere n°10-226/P-RM min tara awirilikalo tile 15 san 2010 fɛ. San tan ni kɔ waleyali kɔnɔ, a ɲuman ye k’a mabɛn ni fangabulonko ni sariyako taacogo ye.
Dekere poroze in, jɛn kɛra ni min ye, o bɛ ɲɛsigili kɛ san duuru nata kama,
baarakɛla mumɛ kunkan ɲɛmɔgɔso ka baara kɛtaw waleyali la.
b. dekere poroze dɔ, min bɛ jɛkabaara donɲɔgɔnna bolofara la, bolodali ni jateko jɛkulu labɛncogo dantigɛ.
Bolodali ni jateko jɛkuluw sigira senkan sariya n°07-020 min tara
feburuyekalo tile 27 san 2007 fɛ, bolofara ni bolofara minisiriso kelen walima
minisirisokuluw ka baara kɛtaw kunkan, walasa ka se ka jigisigi kɛ u ni fɛɛrɛko
cakɛdaw cɛ la, bolodali ni jateko ka baara ko kɛtaw la bolofara ni bolofara. Labɛncogo
ni baarakɛcogo dantigɛlen don dekere n°07-166/P-RM min tara mɛkalo tile 28 san
2007 fɛ.
Jɛkabaara donɲɔgɔnna bolodali ni jateko jɛkulu labɛncogo dantigɛlen don dekere n°07-191/P-RM min tara zuwɛnkalo tile 18 san 2007 fɛ. San tan ni kɔ waleyali kɔnɔ, a ɲuman ye k’a mabɛn ni fangabulonko ni sariyako taacogo ye.
Dekere poroze in, jɛn kɛra ni min ye, a bɛ ɲɛsigili kɛ san duuru kuntaala
kama, baarakɛla mumɛ na jɛkulu ka baara kɛtaw waleyali kama.
2. Baarako, gɔfɛrɛnaman baara ni hadamadenya
fɔkabɛn minisiri ka laselisɛbɛn kunkan, minisirilajɛ jɛnna ni dekere poroze dɔ
ye, dɔ farali la gɔfɛrɛnaman ani sigidaw baarakɛlaw sarali jateden kan, mara
baarakɛlaw ka sara dugumadan ka kɛɲɛ ni baarako sariya kɔnɔko ye, bɛnkansɛbɛn
bɛ lakɔlikaramɔgɔ minnu ni gɔfɛrɛnaman cɛ ani a bɛ minnu ni sigidaw cɛ.
Hadamadenya basigili ani ɲɛtaa bɛnkan waleyali hukumu kɔnɔ, bolonɔ bilala o
min na utikalo tile 25 san 2023 Gɔfɛrɛnaman ni Mali makobatigiw ka jɛkulu
(patorona) ani lafasalitɔnw cɛ, hakilila falen kɛnɛ dɔ sigili senkan, o
ɲɛsigira dɔ farali la foroba baarakɛlaw saraw kan.
Walasa k’o layidu in tiimɛ, baarako, gɔfɛrɛnaman baara ni hadamadenya fɔkabɛn minisiriso ye hakilila falen kɛnɛ dɔ sigi senkan fan fila cɛ ani hakilijakabɔ kɛnɛ dagalen dɔ baarakɛlaw lafasalitɔnw cɛ, k’o cidenw kɛ lafasali cakɛdaw ani baarako, gɔfɛrɛnaman baara ni hadamadenya fɔkabɛn minisiriso ni nafoloko ni wariko minisiriso ye.
O kɛnɛ dagalen y’a ka lajɛ kɛ feburuyekalo tile 4 ka se marisikalo tile 11
ma san 2025. Kumaɲɔgɔnya minnu kɛra ni hadamadenya jɛɲɔgɔnw ye dɔ farali la
saraw kan, o nana ni dajiraliw ye o ko la.
Dekere poroze in, jɛn kɛra ni min ye, o ye hakɛ farata kɛ :
- 5,5% ye k’a daminɛ zanwuyekalo tile 1lɔ la san 2026 ;
- 5,5% ye k’a daminɛ zanwuyekalo tile 1lɔ la san 2028 ;
- 6,5% ye k’a daminɛ zanwuyekalo tile 1lɔ la san 2030.
Jateden min kofɔlen don o dɔfarankan in na wariko nasira la, o kiimɛna ka
se sefawari miliyari 103 ani miliyɔn 965 ani ba 35 ani 542 ma.
MƆGƆW SUGANDILI KA BILA JƆYƆRƆ DƆW LA O DAKUN
Minisirilajɛ ye nin sugandili ninnu kɛ :
Kkɔkankow ni diɲɛ tɔnbaw cɛ koɲɛnabɔ minisiriso
- Mali ka lasigiden Kɛri (Eziputi) : Sanba Alihamudu BABI, sariyakow dɔnbaa ŋana.
KALANKO MINISIRISO
- Baarakɛjɛkulu ɲɛmɔgɔ : Mahamadu KAMARA, lakɔlikaramɔgɔba.
- Laadibaa fɛɛrɛko la : Seku Umaru DANBƐLƐ, baarako ni hadamadenya basigi marakɛla.
DUGUJUKƆRƆFƐNKO MINISIRISO
- Laadibaa fɛɛrɛko la : Badara Aliyu
SIDIBE, Siwili marakɛla.
IZININKO NI JAGOKO MINISIRISO
- Ciden : Abudulayi MAYIGA, sɔrɔko dɔnbaa ŋana.
- Izinintigiya ɲɛtaa cakɛda ɲɛmɔgɔ Mali la : Isufu SUMAYILA MULAYI, lakɔlikaramɔgɔ-ɲininnikɛla.
DUGUBAW JƆLI, SOKO NI DUGUKOLOKO, JAMANA DUGUKOLO LABƐNNI ANI JAMA
MINISIRISO
- Sokow ni dugukolokow sɛgɛsɛgɛli sɛgɛsɛgɛbaa : Bakari SANƆGƆ, ɛnzeniyɛri siwiliyɔrɔw jɔli la.
BOLOLABAARA, SEKO NI DƆNKO, LOTOLIKO ANI ƝƐ DAAMU DALI MINISIRISO
- Bololabaara ni ɲɛ daamu dali sɛgɛsɛgɛli sɛgɛsɛgɛbaa : Modibo Mamadu JAKITE, cɛmancɛkalan lakɔlikaramɔgɔ.
- Amadu Hanpate Ba tɔgɔla seko ni dɔnko soba ɲɛmɔgɔ : Suleyimani BATIHENO, seko ni dɔnko marakɛla.
KUMAƝƆGƆNYAW DAKUN NA
1. Kɔkankow ni diɲɛ tɔnbaw cɛ koɲɛnabɔ minisiri ye minisirilajɛ ladɔnniya, yiriwali musakako diɲɛ lajɛba 4nan bɛnkanw na.
Minisiriɲɛmɔgɔ ni jamaba taara furancɛlafanga jamanakuntigi jɔyɔrɔ fa diɲɛ lajɛba 4nan kɛnɛ kan yiriwali musakako la zuwɛnkalo tile 30 ka se zuluyekalo tile 03 ma san 2025 Sewiyi, Ɛsipaɲi.
Jamanakuntigi 35, minisiriɲɛmɔgɔ 12 ani diɲɛ jɛkulu 30 ka cidenw tun b’o lajɛ in kɛnɛ kan. A kɛra cogoya ye, ka hakililaw di musaka kɛcogo kan ani ka dajiraliw kɛ a gɛlɛyaw furakɛcogo la wari donni na siniɲɛsigikow dafɛ, ka se ka jaabi sɔrɔ yiriwali kuntaala jan disidakow la.
Minisiriɲɛmɔgɔ ka laseli
kɔnɔ AES kɔnfederasɔn jamanaw tɔgɔ la, a sinsinna yɛlɛma donni kan kow kɛcogo
la, ka basigi don yiriwali baarabolodalenw kɔnɔ
ka fara bɛn ni diɲɛ basigi ɲɛtaa kan jamanaw ka yɛrɛya labatoli kɔnɔ.
Lajɛba in senfɛ, minisiriɲɛmɔgɔ ni diɲɛ tɔnba sekeretɛri zenerali-dankan ye ɲɔgɔnye kɛ, ani Sahɛli Kulɔbu ni Afiriki tilebinyanfan sekeretariya ɲɛmɔgɔ muso fana ye ɲɔgɔnye kɛ.
Minisiriɲɛmɔgɔ ni maliden minnu sigilen bɛ Ɛsipaɲi, u ye lajɛ kɛ taama in kɔnɔnan na.
2. Yeelenko ni jiko
minisiri ye minisirilajɛ ladɔnniya Mali yeli la nukilɛri yeelenko ko kuraw
lajɛba kɛnɛ kan Afiriki tɔgɔ la Kigali, Uruwanda faaba la zuwɛnkalo tile 30 ka
se zuluyekalo tile 1lɔ ma san 2025.
O lajɛba in masalakun tun ye : «ereyakitɛri modulɛriw nafaw ani ereyakitɛri fitininw taw, walasa ka se ka Afiriki yeelenko yɛlɛmani sennateliya. A tun labɛnna Uruwanda gɔfɛrɛnaman ni diɲɛ enɛrizi atomikiko cakɛda, diɲɛ tɔnba ka nafoloko jɛkulu Afiriki tɔgɔ la ani diɲɛ nukileyɛriko jɛkuluba ka jɛkabaara kɔnɔ.
Uruwanda ni Nizɛri minsiriɲɛmɔgɔw, Keniya, Mali ani Togo yeelenko minisiriw, ka fara maaba caman wɛrɛw kan, olu tun b’a kɛnɛ kan.
Yeelenko ni jiko
minisiri ka taama in kɔnɔnan na, a sendonna minisirw ka kumaɲɔgɔnya dɔ la
masalakun kan, min tun ye : «Afiriki yeelenko cogoya ɲɛ misɛn, disidako fila bɛ
min na : ka yeelen saman ka se mɔgɔ miliyɔn 600 ni kɔ ma, ka izininko
senkɔrɔmadon teliya la ani ka kologɛlɛya fanga bonya waatiyɛlɛma kɔrɔ».
Fɛn min ye baara kɛtaw musakako ye kuranko la, sinsin kɛra jamanaw ni jɛɲɔgɔnw ŋaniya kan, walasa ka se ka dɔ bɔ jeninfɛnw gaaziw la taji labaarali la kuranko la.
Lajɛba nukileyɛri enɛrizi ko kuraw kan Afiriki tɔgɔ la, o kɛra cogoya ye, yeelenko ni jiko minisiri bolo ka laseli kɛ « Mali kura ɲɛtaasira ka bɛn san 2063 ma», o kan, ani faso ka fɛɛrɛ yiriwali kuntaala jan ɲɛtaa sabatili la san 2024-2033.
3. Muso, den ni denbaya minisiri ye minisirilajɛ ladɔnniya :
a. Mali taali la AES
kɔnfederasɔn Muso, ni Suguya ɲɛtaa minisiriw ka lajɛ la, zuluyekalo tile 13 ka
se a tile 18 ma san 2025, min bɛna kɛ Ɲame Nizɛri faaba la.
Utikalo tile 1lɔ san 2024, Burukina Faso, Nizɛri ani Mali Muso ni Suguya ɲɛtaa minisiriw y’u bolonɔ bila Afiriki kanubaa musow ka don kɛrɛnkɛrɛnnen laɲininsɛbɛn na Bamakɔ, ka foroba laseli kɛ min b’u ka kandili sɛmɛntiya dɔ farali la musow ka hakɛw labatoli fanga kan yiriwali ani yɛrɛya kama AES kɔnɔ.
O siratigɛ la, jamana saba ninnu kodɔnbaa ŋanaw bɛna ɲɔgɔn sɔrɔ Ɲame zuluyekalo tile 14 ka se a tile 15 ma san 2025 ka kɔn Muso ni Suguya ɲɛtaa minisiriw ka lajɛ ɲɛ zuluyekalo tile 17 san 2025.
O lajɛ in laɲinin ye ka bɛnkan
taabolo dɔ labɛn k’o waleya, min bɛ AES kɔnfederasɔn jamanakuntigi saba ninnu
ka yecogo kofɔ musow ka hakɛw an’u lakananni ɲɛtaako la ni dɔ
farali ye u sendonni fanga kan a ɲɛma bɛnkanw tali tɛmɛnsiraw la ani marayɔrɔ
hakililaw waleyali la.
b. Zuluyekalo tile 31 laɲɛnamayali, Afiriki kanubaa musow ka kunuya jirali don kɛrɛnkɛrɛnnen, san 2025 ta.
Afiriki kanubaa musow ka kanuya jirali don kɛrɛnkɛrɛnnen bɛ laɲɛnamaya san o san ka musow ka dɛmɛn lakodɔn u ye Afiriki kannabilali la an’u jɔyɔrɔw Muso ka ɲɛtaa la ani Afiriki yiriwali la.
Masalakun minnu tara san
2025 kama Afiriki kelenya tɔnba ni Afiriki kanubaa Musow ka jɛkulu fɛ, olu ye :
« Tilennenya ni Afiriki mɔgɔw ye ani mɔgɔ minnu buruju ye Afiriki ye ni
nɔladilanw ye» ani « ka hadamadenya ni nafoloko tilennenya taa ɲɛ ni Afiriki
musow ye ni nɔladilanw ye».
Faso tɔgɔ la, don kɛrɛnkɛrɛnnen in masalakun ye : « ka hadamadenya, nafoloko ani lamini tilennnenya taa ɲɛ ni Mali musow ye n’u ka hakɛw ɲɛtaa ye ».
N’o masalakun in ye, ka kumaɲɔgɔnya kɛ musow ka hakɛw labatoli nafa sɔrɔlenw, a nɔgɔyaw n’a gɛlɛyaw an’a disidakow kan hadamadenya, nafoloko ni lamini tilennenya kama.
4. Kɛnɛyakow ni hadamadenya yiriwali minisiri ye minisirilajɛ ladɔnniya banako cogoya la jamana kɔnɔ, dɔ farali la sumayaba banabaatɔ hakɛ kan n’o ye « dɛngi » ye, ka tɛmɛn dɔgɔkun tɛmɛnnen in ta hakɛ kan.
Furancɛlafanga jamanakuntigi b’a ɲinin sigidalamɔgɔw fɛ, u ka banaw kɛlɛli an’u kunbɛnni fɛɛrɛw matarafa a ɲɛma.
Rédaction Lessor
Minisirw y’u ka laadalatɔnsigi kɛ juma zuluyekalo tile 04 san 2025 Kuluba, jamanakuntigiso la. A ɲɛmɔgɔya tun bɛ furancɛlafanga jamanakuntigi Zenerali darimɛ Asimi Goyita bolo..
Bɛnkansɛbɛn bolonɔbilalen kɔ jamana fila in cɛ Musuku, Wiladimiri Putini ni Asimi Goyita taara Kazan, « Tatarstan » lajɛ walasa ka taamasiyɛnba di Mali ŋaniya la nafoloko jɛkabaara yiriwali kama ni irisila n’a tɔndenjamanaw ye.
Bɛnkansɛbɛn bolonɔbilalen kɔ jamana fila in cɛ Musuku, Wiladimiri Putini ni Asimi Goyita taara Kazan, « Tatarstan » lajɛ walasa ka taamasiyɛnba di Mali ŋaniya la nafoloko jɛkabaara yiriwali kama ni irisila n’a tɔndenjamanaw ye.
Waatiba foroba taama in kɔnɔ Irisila : Ɲɔgɔnye Asimi Goyita ni a tɔɲɔgɔn Irisila jamanakuntigi Wiladimiri Putini cɛ. U jamanakuntigi fila ka tɛgɛdiɲɔgɔnma jɛlen kɛra Kɛrɛmulɛn bisimilaso kɔnɔ nɛgɛ kanɲɛ 16 Musuku lɛrɛ la..
Jigisigi la, dɔ farali siraw kan Mali ni Irisi cɛ, nin taama in bɛ o hukumu kɔnɔ ani jɛɲɔgɔnya bolofara cayali.
K’a daminɛ nowanburukalo nata in tile 3 la ka se a tile 27 ma, cɛ ntolantanna minnu si hakɛ tɛ san 17 bɔ (U-17), olu tɔgɔla kupudimɔni bɛna kɛ Katari. Mali bɛ ye o kɛnɛ kan. A delila ka se fo o finali ma san 2015..
