Mɔgɔ bɛ se k’a fɔ, ko Cɛbilen Daramɛ y’a si kɛ wulikajɔ la. San 1970, Ɲɔrɔnkaden
in lakodɔnna ni wulikajɔw ye yɛlɛma ɲuman donni kama Mali sannayɛlɛnkalandenw
dabolo jugu la. A ni Abudulu Karimu Kamara n’a tun bɛ wele Kabarali, a n’o ye o
wulikajɔw kɛ ɲɔgɔn fɛ ka fara u n’u jɛɲɔgɔn caman wɛrɛw kan. Cɛbilen Daramɛ ka
wulikajɔ fanga bonyana fana Mali politikiko la ; kɛrɛnkɛrɛnnenya la ka da
a jɔyɔrɔ kan politikitɔn camanko daminɛni na an ka jamana kɔnɔ. O kɛra wulikajɔ
kuntaala jan ye a bolo fo ka se Ala m’an hinɛna jamanakuntigi kɔrɔ Zenerali
Musa Tarawele la, o ka fanga binni ma ; o min ye jamana in mara san 23
kɔnɔ.
Politikimɔgɔ fangama tun don, dɔnniyabaw tun b’a la. Politikitɔn kɔrɔ (Parena)
ɲɛmɔgɔ tun don. A ye jɔyɔrɔ caman fa jamana kɔnɔ an’a kɔkan. Cɛbilen Daramɛ ye
kalansoba ENA kɛ Bamakɔ, ka laban ka taa a ka kalan tɔ kɛ Pari I iniwɛrisite
la, dipulɔmu min bɛ wele tubabukan na (DEA) k’o sɔrɔ yen Afiriki tariku la.
San 1977 ni 1980 furancɛw la, a tun ye Mali lakɔlidenw an’a
sannayɛlɛnkalandenw ka tɔnba (Uneem) sekeretɛri zenerali ye. A kɛlen kɔ ka
waati dumanw kɛ Musa Tarawele ka fanga kɔnɔ, fo ka na a kɛ a n’o ma se ka bɛn,
a taara a yɛrɛ ɲɛmadogo Faransi ani Angiletɛri san 1981 san 10 kuntaala kɔnɔ. A
ye san caman k’o senfɛ cakɛda dɔ sekeretariya la n’o ye Amunisiti
ɛntɛrinasiyonali sekeretariya ye Lɔnduru. A kɔseginnen Mali kɔnɔ, a y’a sendon
demokarasi sɔrɔli wulikajɔw la politikitɔn (CNID) fɛ. A ye kunnafonisɛbɛn dɔ
sigi senkan san 1992, min bɛ wele tubabukan na « Le repibilikɛn ».
San 1991 ni 1992 furancɛw la, a sugandiko fɔlɔ kɛra ka kɛ kɔkankow minisiri
ye Ala m’an hinɛna jamanakuntigi kɔrɔ Zenerali Amadu Tumani Ture (ATT) la, o ka
furancɛlafanga gɔfɛrɛnaman kɔnɔ. San 1996, Cɛbilen Daramɛ sugandira
jamanakuntigi kɔrɔ Alifa Umaru Konarɛ fɛ ka kɛ jamana yɔrɔ jalanw ni
tilancɛjalanw minisiri ye Ala m’an hinɛna Ibarahimu Bubakari Keyita la, o ka
gɔfɛrɛnaman kɔnɔ.
San 2013, Furancɛlafanga jamanakuntigi Jɔnkunda Tarawele y’a sugandi ka kɛ
fɔkabɛnna ye gɔfɛrɛnaman ni jamana kɔrɔnfɛla mɔgɔ murutilenw cɛ, olu minnu ni
gɔfɛrɛnaman y’u bolonɔ bila bɛnkansɛbɛn na zuwɛnkalo tile 18 san 2013 Wagadugu
Burukina faso faaba la. O bɛnkan kosɔn, jamanakuntigi sigili kalata min sera ka
kɛ, Ibarahimu Bubakari Keyita « IBK » ye fanga sɔrɔ.
A kɛra ŋaarandalaba ye o IBK ka fanga la. A tun y’a kanbɔli min kɛ fanga
nɔfɛ san 2018 jamanakuntigi sigili kalata nɔfɛ, a y’o bɔ a ma, ka Ala m’an
hinɛna Sumayila Sise la, k’o dɛmɛn fanga ɲininni na. A kɛra o ka kanpaɲi ɲɛmɔgɔ
ye. IBK kɛlen ka fanga sɔrɔ kokura, Cɛbilen Daramɛ donna minisiriɲɛmɔgɔ kɔrɔ
Bubu Sise ka gɔfɛrɛnaman kɔnɔ, ka kɛ kɔkankow ni diɲɛ tɔnbaw cɛ koɲɛnabɔ
minisiri ye k’a sababu kɛ bɛnkan ye politikiko nasira la, bolonɔ bilala o min
na mɛkalo tile 2 san 2019 minisiriɲɛmɔgɔso la gɔfɛrɛnaman ni fanga sinamatɔnw
cɛ. Kalo damadɔ o kɔfɛ, jamanakuntigi IBK fanga ma se ka a ka fanga dili
tigɛbaaw kunbɛn. Wulikajɔw cayara a kɔ. A ma ɲɛ min kɔ sɔrɔdasiw wulila ka
fanga jason ; olu ɲɛmɔgɔ kɛra Kolonɛli Asimi Goyita ye.
Diɲɛ kɔnɔ, cɛbilen Daramɛ kɛra dɛmɛnbaa ye ONU tɔgɔ la hadamadenw ka hakɛw jateminɛni kama Burundi san 1995. A kɛra depute ye Mali bulonba kɔnɔ san 1997. Depitejɛkulu min kɛrɛnkɛrɛnna Afiriki tɔgɔ la ka ɲɛsin Uemoa kunko ma, a kɛra o mɔgɔ ye. O y’o jɛkulu in ɲɛmɔgɔya kɛ san 2001 ka se 2002 ma. O kɔfɛ, a kɛra Afiriki ni Faransi ka lajɛba kolabɛnna ye Bamakɔ san 2005 desanburukalo la.
Dɔkala Yusufu Jara
Minisiriw y’u ka laadalatɔnsigi kɛ araba utikalo tile 13 san 2025 jamanakuntigiso la Kuluba. A ɲɛmɔgɔya tun bɛ furancɛlafanga jamanakuntigi Zenerali darimɛ Asimi Goyita bolo..
Nun donna kunun, furancɛlafanga jamanakuntigi Zenerali darimɛ Asimi Goyita fɛ ; n’o ye faso ka san 2025 fɛɛrɛ tigɛlen ye, k’a ɲinin ka dɛmɛn don dɛsɛbaatɔ miliyɔn 2,3 la baloko la jamana kɔnɔ..
Lamɛnnen kɔ siɲɛ fɔlɔ la juma utikalo tile 1lɔ, minisiriɲɛmɔgɔ kɔrɔ Dr Sogɛli Kokala Mayiga welela kokura k’a lamɛn kunun faso nafoloko an’a wariko kɔlɔsili cakɛda fɛ, ka laban k’a lamara bolo kɔrɔ. Kunnafoni in dira a ka awoka Me Sɛki Umaru Konarɛ fɛ..
Minisiriw y’u ka laadalatɔnsigi kɛ araba utikalo tile 6 san 2025 jamanakuntigiso la Kuluba. A ɲɛmɔgɔya tun bɛ furancɛlafanga jamanakuntigi Zenerali darimɛ Asimi Goyita bolo..
Liputako-Guruma jamanaw ka yiriwali cakɛda bɛ bayɛlɛmani sira kan ka kɛ saheli kungo jamanaw ka kɔnfederasɔn (AES) ka waleyali cakɛda ye. A ɲɛmɔgɔ bɛna kɛ kalo wɔɔrɔ kuntaala kɔnɔ, an Maliden ɲɔgɔn Eli Pɔrɔsipɛri Arama ye..
N’o ye jamanakuntigiso la yiriwaljɛkulu ani fɛɛrɛjɛkulu ye. O fɛɛrɛjɛkulu in dagayɔrɔ bɛna kɛ nafoloko minisiriso ye. O cakɛda fila in bɛna, ka da ɲɔgɔn kan, u wasa don yecogo waleyali kɔlɔsili kɛrɛnkɛrɛnnen na ani porozew waleyali kɔlɔsili la. Jamanakuntigi jɛnna ni daj.
