
San mugan ni kɔ labaarali kɔfɛ, sariya minnu bɛ kiiriko kan an ka jamana kɔnɔ, gɛlɛya kɔlɔsira u kalansocogo la ɲɔgɔn kan an’u kɔnɔko la, ka da u hɛrɛw, u bɔnɛw an’u disidakow taacogow kan. Mali kiiriko tun sennasirilen don fana ni ɲangili politiki cogoya ye ka ɲɛsin yɛlɛma kura minnu donnen bɛ kojugubakɛ la ani mɔgɔ nɔminɛnenw, seerew, kasaaralenw ka hakɛw tali la ba la, ani wo minnu bɛ kiiriko la k’o lafa.
Ɲangili sariya ani ɲangili tɛmɛnsira sariya kuraw bɛ ko kura caman don baara kɛcogo la ; kɛrɛnkɛrɛnnenya la, sinsin kɛli sariyasunba kan janfanciya ɲangicogo la, ɲangili dabali caman donni baara kɛcogo la ɲangili hakɛba kunkan, walasa wo minnu bɛ kiiriko la ka se k’olu lafa ; i n’a fɔ sariya kun ani ɲangiliw damakɛɲɛni taabolo, sariya taabolo min bɛ seginbaliya kofɔ ɲangili tɛmɛnnen kan ani waleyali waati an’a kɛnɛ kɔnɔ. Ko kura wɛrɛw : kofɔlikɛla lakananni, ko kura wɛrɛw tali ba la, i n’a fɔ jɔnya, hadamadenw nafa diyagoya bɔli, tungarankew nafa diyagoya bɔli, jɛkulu min ɲɛsinnen bɛ makow hakɛ mabɛnni ma Afiriki tilebinyanfan fɛ (ohada), ani Afiriki tilebinyanfan nafoloko an’a wariko tɔnba (Uemoa), olu jɛra ka sariyasɔsɔ minnu kofɔ.
Ɲangili kiiri tɛmɛnsira fanga bonyani, sinsinni kannabila kan o sigili senkan, min b’a to kannabila bɛ se ka ɲinin waati bɛɛ la ani kiiri tɛmɛnsira dakun bɛɛ la, kuuru dasizi jɔɔsili ka bɔ kiiritigɛsow cɛla, k’o nɔnabila ni kojugubakɛw kiiritigɛso ye kiiritigɛsow (tiribinali de garandi ɛnsitansiw) la, walasa kiiri kana koron ka bila saratinin dɔ kɔnɔ ka kiiri tigɛli sennateliya ani ka kasobonw jama hakɛ dɔgɔya, ka kojugubakɛ kiiri tigɛli so dɔ sigi senkan kuuru dapɛli kelenna na, min b’a to banni kiirisow ka kojugubakɛ kiiri tigɛlenw bɛnkanw ma, k’u bɔ a ma, bɔ ka kɛ olu kalama. Kiiritigɛso kɛrɛnkɛrɛnnen kura saba sigira senkan minnu bɛ baara kɛ u yɛrɛ kolo la faso nafolo burujali, kojugubakɛ ani kojugubakɛ jamana ni jamana, ani ɛntɛrinɛti fɛ kojugubakɛ, olu kɛlɛli kama.
HAKƐDƆGƆYA ANI GƐLƐYAW LATILENNI- Bulonba kɔnseyew ɲɛkɔrɔ, kiiriko, hadamadenw ka hakɛw labatoli ani jamana taamasiyɛnw lamarali minisiri min ye nin sariyasɛbɛn fila hakililaw ta, a ye ɲɛfɔli kɛ ko kuraw kan. A y’a jira ko kiiritigɛjɛkulu dɔ bɛna sigi senkan kannabilaw, minɛni ka lamara bolo kɔrɔ, min b’a to dɔ ka se ka bɔ bolokɔrɔlamarali sarati kuntaala la kosɛbɛ. Sabula mɔgɔ saba hakilila ni mɔgɔ kelen hakilila tɛ kelen ye ; mɔgɔ kelen fili ka telin ka tɛmɛn mɔgɔ saba kan. Minisiri ka fɔ la, kabini san 2001, ɲangili sariya kelen ani ɲangili tɛmɛnsira kelen de b’an bolo ka labaara, kasɔrɔ yɛlɛma b’a la ka don kow cogoyaw la ka taa a fɛ, kojugubakɛ yɛrɛ b’a la ka wara ka taa a fɛ.
Mamudu Kasoge bolo, hakɛdɔgɔya ani gɛlɛyaw b’an ka kiiriko sariyaw kɔnɔ, minnu ka kan ka latilen. Wa ko, ko kura minnu bɛ sen sisan, olu ka kan ka ta ba la, k’u jate sariyasɔdɔw ye. An ye kandili minnu kɛ marayɔrɔ la ani diɲɛmaa ma, an ka kan k’olu fana ta ba la. Ko kura dɔw fana ye cakɛda minnu sen bɛ kojugubakɛ la, olu ɲangili koɲɛw, sariya sɔsɔcogo kuraw tali ba la, min b’a to Mali kiiriso ka se ka a jɔyɔrɔ fa a ɲɛma kiiritigɛw la ; i n’a fɔ jɔnya, hadamadenw nafa diyagoya bɔli.
ƝƐTAA BƐ KA SƆRƆ- Jɛnni ni nin sariyasɛbɛn fila ye, o kɛra hɛrɛ ye ; kɛrɛnkɛrɛnnenya la a kɛra nisɔndiya ye hadamadenw ka hakɛw lafasabaaw bolo, olu ka jɛkuluba CNDH) ɲɛmɔgɔ Agibu Buwarɛ ka fɔ la. A ko an bɛ makɔnɔni kɛ sanni nin sariya fila in ka waleya ; kɛrɛnkɛrɛnnenya la foroba basigi ani hadamadenya danbe lakanni siratigɛ la.
Agibu Buwarɛ y’a jira, ko jɔnya minɛni cɛn ye, o kɛlɛli laɲinin tun b’a la ka sɛbɛkɔrɔ kɛ hadamadenw ka hakɛw lafasabaaw fɛ, kɛrɛnkɛrɛnnenya la (CNDH) fɛ ; o la, ɲɛtaa bɛ ka sɔrɔ wulikajɔw la, min ni foli ka kan. Kiiriko minisiri kɔrɔ Maliki Kulubali ani a minisiri kura Mamudu Kasoge ye wulikajɔ caman kɛ jɔnya minɛni cɛn ye, o dabilali kama. Jamana ɲɛmɔgɔw ka ŋaniya ɲumanya jɔyɔrɔ yera kosɛbɛ Bulonba jɛnni na ni sariya kura fila in ye. A ko jɔnya minɛni cɛn ye, o tun ye maloyakoba ye an ka jamana kɔnɔ. Sabula an man kan cogo si la, mɔgɔ dɔ k’a mɔgɔ ɲɔgɔn minɛ jɔn ye.
Mɔgɔ dɔw tun b’o jɔnya in ɲɛfɔ cogoya la, ko jɔnya yɛrɛ ko tɛ, nka ko ko diya ɲɔgɔn bolo don sigi kɔnɔ, ka hadamadenya sogoloncogo kɔrɔ dɔ labato an ni ɲɔgɔn cɛ ; kasɔrɔ dan karili don hadamaden dɔ ka kannabila hakɛ la. Ni jɔnya daɲɛ kɔni bɛ labaara kɛwale kɔnɔ, jɛn man kan ka kɛ n’a ye. Mɔgɔ dɔ fana k’a mɔgɔ ɲɔgɔn nafa diyadoya bɔ, o b’o cogo la. Agibu Buwarɛ ka miiri la, kuuru dasiziw jɔɔsili ka bɔ Mali kiiritigɛsow cɛla, o b’a to kojugubakɛw kiiriw tigɛli ka sennateliya, ani k’o koɲɛw to mazisitaraw dama bolo, a b’a to fana mɔgɔ nɔminɛnen si hinɛ kana minɛ a ka kiiri senfɛ, ka sariya da kɛrɛfɛ k’i b’a makoto a ka kuma kosɔn ani kiiri tigɛkan kosɔn.
Agibu ko fana, kiiritigɛla dɔ sugandili ɲangiliw waleyali kɔlɔsili kama, o ko kura in b’a to mɔgɔ ɲangilen min bɛ ka jogo ɲuman ta a ka kaso kuntaala kɔnɔ ka segin hadamadenya kɛcogo ɲuman ma, dɔ ka fara o koɲɛw fanga kan. Waleya dɔw fana bilali datuguli nɔ na, i n’a fɔ bololanɛgɛ donni sigalamɔgɔw ni mɔgɔ ɲangilenw bolo la k’a taakaseginw kɔlɔsi, foroba baaraw, nin bɛɛ b’a to dɔ ka se ka bɔ kasobonw jama hakɛ la.
Agibu Buwarɛ fɛ, cakɛda minnu sen bɛ kojugubakɛ la, olu ɲangili, (ohada) ni (uemoa) ye sariyasɔsɔko minnu dantigɛ, olu ɲangili hakɛw dantigɛli fana ye foliko ye.
Fɛn min ye kiiritigɛjɛkulu dɔ sigili ye senkan kannabilaw ani minɛni na ka lamara bolo kɔrɔ, Agibu ka miiri la, o waleya in ye dɔ farali ye hadamaden ka hakɛ lakannni fanga kan ; sabula siga kɛlen don i la, an’i nɔ don o tɛ kelen ye. O b’a to ɲinɛ kana kɛ mɔgɔ kɔ k’i to bolokɔrɔ lamarali senkan. Ka da a kan mɔgɔ mɛɛnni lamara la bolo kɔrɔ, o bɛ kasoladen hakɛ caya, dan karili fana k’a tigi ka hakɛ la.
Mɔgɔ minɛni k’a lamara bolo kɔrɔ, o sarati kuntaala tun bɛ kiiritigɛla kelen dɔrɔn de bolo ; tuma caman na a bɛ dan kari a tigi ka kannabila hakɛ la ; n’a ma ɲinɛ a kɔ, a k’a ko kɔnɔnajuguya kɛ. Sariya tali ka nɔgɔya don o koɲɛ in na, o ye wasaba ye kiiriko nasira la, hali ni kiiritigɛla caman tun ma sɔn sariya in ma. Kasɔrɔ dɔ bɔli kasow jama hakɛ la, o nɔgɔyasira dɔ don Agibu Buwarɛ ka fɔ la. Ale min bɛ senkɔrɔmadonni kɛ, ko, ko kura ninnu bɛ hadamaden danbe lakanan, k’a ka hakɛw labato ani a ka se ka kiiri ɲuman bɛrɛmakɛɲɛnen lasɔrɔ.
Dɔkala Yusufu JARA
Jedone JAMA
Dɔkala Yusufu Jara
Taamako cakɛdaw ka fɔ la, kasaara seereyasɛbɛn (PV) dilanni de bɛ waati jan ta. O de kosɔn k’u bɛ se ka dɔ da kalo kan tuma dɔw la fo ka se san ma, k’a sɔrɔ asurelen ma bila a hakɛ kɔnɔ.
Denmisɛnw bɛ ka kalan bila ka firi Kɔfilacɛ damanda kan Kangaba sɛrɛkili kɔnɔ kosɛbɛ sisan. Cɛmannin fara musomannin kan, u kɛlen bɛ ka Kɔfilacɛ damandaw fa tewu digɛn senni ani damanbɔgɔw koli kama sanu nɔfɛ. U bɛ firi dugukolo jalan kan i ko fɛn wɛrɛ, k’u jigi dalen to sa.
Kow gɛlɛyara Mali bolo. An tɛ se k’a fɔ fɔcogo wɛrɛ la n’o tɛ, Mali dɛsɛlen kɔ Santarafiriki la 0-0 kunun ntɛnɛn marisikalo tile 24 san 2025, kupudimɔni san 2026 ɲɛbila ntolantanw tile 6nan hukumu kɔnɔ.
Taamasiyɛnnanw jɔra Bamakɔ ani jamana marayɔrɔ caman faabaw la k’a daminɛ san 1992 la, walasa ka hakililajigin kɛ Malidenw ka wulikajɔba la demokarasi nɔfɛ.
Lajɛ in ɲɛmɔgɔya tun bɛ minisiriɲɛmɔgɔ Zenerali de diwisɔn Abudulayi Mayiga bolo. A y’a gɛlɛya cakɛdaw ma, minnu bɛna degedenw sɔrɔ, u ka baaradege sarati fɔ ka gɛlɛya u ye.
Denmisɛnninw (cɛmanw ni musomanw) bɛ nin laadalako in kɛ ni sunkalo ye tile 10 sɔrɔ. Laada min don, hakilimaw ka fɔ la, a bɛ ɲɔgɔndɛmɛn ani ku-ɲɔgɔn-kan hakilila de kofɔ.