(AES) jamanaw foosili ka bɔ (Cedeao) la : Minisiriɲεmɔgɔ ye jigisigi kuma fɔ kεnyεrεyew ye

Mali, Burukina Faso ani Nizεri ye laseli kε karidon zanwuyekalo tile 28, k’a jira k’u y’u foosi ka bɔ Afiriki tilebinyanfan nafoloko tɔnba (Cedeao) la ; wa o bɔli tε bila ka balan kɔnɔ. O jamana minnu faralen don ɲɔgɔn kan jεkulu kɔnɔ min bε wele tubabukan daɲε surun na « AES », a kεra olu ŋaniya ye. Nka, makobatigiw bε ka jɔrε a koɲε na ka da a kan nɔgɔyada minnu tun b’u bolo k’an to Sedeyawo kɔnɔ, u t’a dɔn n’a bεna dan kari olu la. A ko jɔrε bε minnu na, olu bolo, foosili in bεna sɔn ka yεlεma don wizako ni wusuru bilataw la.

A bε se ka kε fana, a bε sɔn ka na ni gεlεya jijalen ye an ka jamana ni Sedeyawo cε. Ŋaniya juguw b’a miiri ko foosili in bε se ka na ni masiba ye an ka jamanaw ma. Kasɔrɔ minisiriɲεmɔgɔ ka fɔ la, an bε bɔnε hakε min na k’an to jɔnya kɔnɔ, o ka ca siɲε ba kelen ka tεmεn ni an y’an banba an yεrε kan. Wa jamana saba ninnu bε to (Uemoa) tɔndenya la fɔlɔ. O b’an yamaruya ka taakaseginw kε an fεrε ma Sedeyawo jamana tɔ bεε kɔnɔ.

Minisiriɲεmɔgɔ ye nin jigisigi kumaw fɔ kunun Bamakɔ lajεkεso (CICB) la kεnyεrεye cakεdatigiw ɲεkɔrɔ. Jago ni iziniko minisiri Musa Alasani Jalo, Mali makobatigiw ka jεkuluba (CNPM) ɲεmɔgɔ Mosadεki Bali ani Mali jago ni iziniko soba (Ccim) ɲεmɔgɔ Maju Sεnpara tun b’a kεrεfε. Minisiri caman tun b’a kεnε kan.

Minisiriɲεmɔgɔ ka fɔ la, nin furancεlafanga in b’an wuli ka bɔ gεlεya caman sira kan. A bε se ka kε yεlεmani bε sɔn ka gεlεya mɔgɔ dɔw ma ; wa mɔgɔ caman fana tε sin ka nin hakilila ɲumanw faamuya joona a daminε na. Siga-siga, siran, ɲininkali caman, olu bεna ni an toli ye yɔrɔnin kelen na, juguw k’u sago kε an na. A k’ale bε (AES) jamanakuntigiw ka nin ŋaniya talen in kɔkɔrɔ ; n’o ye k’u foosi ka bɔ Sedeyawo la. Jεkulu min don, a y’a sigibaaw hakililaw sira bila, k’a mako bɔ a tɔndenw kunkow la, ka ban k’u dεmεn, ani ka dεsε ka (AES) jamanaw kuntilennaw ye.

JAGOKΕLAW SENDONNI A LA A ƝΕMA – Kuma lasurunya na, minisiriɲεmɔgɔ y’a jira, ko Sedeyawo kεra fεn jugu ye ; sabula a ŋaniya jugu ye k’an ka jamanaw sigi u sentεgε kɔnɔ, ka yεlεma don politikiw taacogo la kɔkanjamana fangamabaw nafaw makaranni kama. A m’a tulomajɔ an ka jamanaw fε, a tora ka balanw da u ɲε ten dɔrɔn, k’u sennasiri.

Fεεrε min tigεlen don a bolo, o de ye ka Nizεri lonpolanpa, sanni k’a da se Burukina Faso ma, o kɔfε ka bεn ni Mali ye. Bakurubafɔ la : terijuguyawalew fara-faralen ɲɔgɔn kan, o nana ni an ka jamanaw kεli ye k’u foosi ka bɔ tɔnba in na. Don o don tilenbaliya, binkanniw ani jamanaw tεgε koli ka bɔ u ka sɔrɔw la ; kasɔrɔ bεε jε tun ye tɔn in ye.

Minisiriɲεmɔgɔ ye jigisigi kuma fɔ ; a ko jamana bεna dabali bεε tigε ka jamanadenw haminankow ta ba la ; kεrεnkεrεnnenya la, julabaw, ka kεɲε ni nin ŋaniya talen in ye. Furancεlafanga jamanakuntigi ye jεkulu kεrεnkεrεnnen sigi senkan kaban, walasa ka senbɔli in kε nafa sɔrɔsira ye yiriwali ani nafoloko sankɔrɔtali nasira la. Laɲinin gεlεn in sabati man di, ni jagokεlaw m’u sendon a la a ɲεma.

O de kosɔn, minisiriɲεmɔgɔ ka fɔ la, ale y’a ŋaniya ka jama kolomaw sɔrɔ ka ɲεfɔli k’u ye kow cogaya kan. O de y’a to a ye kumaɲɔgɔnya daminε n’olu ye. Sabula ɲininkali minnu b’a la ka kε bi, o fanba bε nafoloko ni wariko kan. Wa sinsin bε kε julabaw kan ŋaniya in waleyali la. Kuma kanɲε kelen na, furancεlafanga ka sebaaya sɔrɔli, o bε bɔ julabaw ka faamuyaliko ɲuman na : A ka fɔ la, nafoloko nasira la, an bε bɔnε hakε min na k’an to jɔnya kɔnɔ, o ka ca siɲε ba kelen ka tεmεn ni an y’an banba an yεrε kan.

Mali bɔli Sedeyawo la, o b’a to a ka se ka jago politiki ɲumanw sigi senkan a bε nafaba sɔrɔ minnu na, a bε se ka nafoloko politiki bεnkanw ta a fεrε ma. (AES) kɔnɔ, dɔ bεna bɔ takisi minεyɔrɔw fanga la, ka sɔrɔ ni jago tεmεnsira nɔgɔya u ni ɲɔgɔn cε jagofεnw bɔli an’u donni na.

KA FANGAW FARA ƝƆGƆN KAN- Minisiriɲεmɔgɔ y’a jira fana, ko Alize bεnkan lafiya ni fɔkabεn sɔrɔli la Mali kɔnɔ, o banna. Jamana ɲεmɔgɔw y’u jɔ o ŋaniya in tali kɔrɔ, k’a sababu kε kɔlɔsili caman ye ; i n’a fɔ marifatigikulu minnu y’u bolonɔ bila bεnkansεbεn in na, olu yεrε y’a da kεrεfε a mεεnna. A sababu dɔ fana bɔra Alizeri yεrε la ; ale min sugandira ka kε fɔkabεn ɲεmɔgɔ ye diɲεmaa fε. A ye dannaya bɔ a yεrε kan ni tilenbaliya ye fɔkabεn kɔnɔ ni waleya jugu caman ye.

D^r Sogεli Kokala Mayiga da sera Alizeri ka dansagonwale suguya caman ma, minnu bεnnen tε terimaw cε. O dansagonwale yεrε caman dara kεnε kan nin dagɔkun damadɔ in na. A y’a sendon Mali kɔnɔkow la. O n’a ta bεε, kεlε tε Mali ni Alizeri gɔfεrεnaman cε, kεlε tε Mali Aizeri jamanadenw cε.

Minisiri Musa Alasani Jalo k’ale dalen don a la, ko Mali bεna a bɔli Sedeyawo kɔnɔ, o bayεlεma ka kε sangaɲɔgɔnma ni nafasɔrɔsira ye an ka nafoloko la. Nka, a ka sɔrɔ an yεrε sɔnnen bε an fangaw ye.  Jamana fεn o fεn bε Mali ni kɔgɔjida cε, o si tεna se k’a ka dancεw datugu Mali ɲε, sabula n’i ye batondankan dayεlε, i jigi bε wari sɔrɔli kan mɔgɔw la a labaarali la. Mali dun jɔyɔrɔ ka bon o wariko la a jamana caman na. Gɔfεrεnaman bε ka dabali ɲumanw tigε wasa sɔrɔli kama. Hakili tora kεnyεrεyew la a ko la kosεbε. Yanni san 2026 desanburukalo tile 31 cε, Malidenw bεna a fɔ, ko munna an ye nin bεε kɔnɔ k’a sɔrɔ an ma bɔ Sedeyawo la ?

A ka ɲεfɔliw ye hakiliw dayεlε, ka kεnyεrεyew jigi sigi ; kεrεnkεrεnnenya la, Mali jago ni iziniko soba (Ccim) ɲεmɔgɔ. Maju Sεnpara y’a ɲinin jagokεlaw fε, u ka fara gɔfεrεnaman kan. A y’a jira ko an bεε ye Maliden ye ; o siratigε la, an ka kan ka baara kε ɲɔgɔn fε ka Mali taa ɲε. A y’a jira fana, ko ale ka cakεda ni duwaɲεw ni nafoloko ɲεdɔnbaa tɔw bεna u fangaw fara ɲɔgɔn kan ka gεlεyaw kunbεn, minnu bε se ka sɔrɔ an bɔli fε Sedeyawo la.

Mali makobatigiw ka jεkuluba (CNPM) ɲεmɔgɔ y’a jira ko an bε waati min na, an ka kan ka jatebɔ kε ; gεlεya minnu bε se ka bɔ ko kɔnɔna na, k’olu dantigε, dɔnkotigiw k’u fεsεfεsε kabini sisan. Nka yanni o cε, Mali makobatigiw ka jεkuluba ko a jεnna ni jamana ɲεmɔgɔw ŋaniya ye. Mosadεki Bali ka fɔ la, jamana ɲεmɔgɔw y’u miiri kosεbε bɔli kɔlɔlɔw ni a nafaw la, sanni u bε ŋaniya in ta.

Isa DANBƐLƐ

Dɔkala Yusufu JARA