I n’a fɔ diɲɛ jamana tɔw, balikukalan tɔgɔladon diɲɛ kɔnɔ, Mali y’o laɲɛnamaya kunun alamisa sɛtanburukalo tile 12 san 2024 Bamakɔ lajɛkɛsoba Seyisebe (CICB) la. A masalakun diɲɛmaa bolo, o tun ye : «ka kan caman kalanni ɲɛtaa sabati : balikulan, ɲɔgɔnfaamuya ani bɛn kama ». Lajɛ in ɲɛmɔgɔya tun bɛ minisiriɲɛmɔgɔ Dr Sogɛli Kokala Mayiga bolo, gɔfɛrɛnaman minisiri caman tun b’a kɛnɛ kan ; kɛrɛnkɛrɛnnenya la kalanko minisiri Amadu Si Sawanɛ, ka fara maaba welelen caman wɛrɛw kan.
Balikukalanko ye haminankoba ye diɲɛ kɔnɔ. O de
nana ni don kɛrɛnkɛrɛnnen
sigili ye senkan balikukalan tɔgɔ la san o
san o bɛ laɲɛnamaya,
ka lafaamuyali kɛ, ani k’a ɲinin ka jamana bɛnkantalaw jɔyɔrɔ kanu an
ka jamanaw kɔnɔ. A b’a to kalanko minisiri ka se ka jamana ɲɛmɔgɔw ka cɛsiriw da
kɛnɛ kan
balikulanko la.
Minisiriɲɛmɔgɔ fɔlɔla ka balikukalan don kɛrɛnkɛrɛnnen in kolabɛnnaw fo. Ale bolo, don masalakun bɛ gɛlɛyaw kofɔ Mali kan. A y’a jira fana, k’a mana bɔ da o da fɛ, an ka jamana bɛ wuli k’a jɔ gɛlɛya ninnu furakɛli la. A y’a jira ko waati dɔ la, an tun binna ; nka ko sɔrɔdasiw de kɛra sababu ye k’an lawuli. A ka fɔ la, mɔgɔ dɔw ani jamana dɔw y’a ŋaniya k’u sendon an ka jamana juguyali la, k’a ɲinin k’a segin a sentɛgɛ kɔnɔ. Minisiriɲɛmɔgɔ ye haililjajigin kɛ fana baton « Tumutu » bonni na mɔgɔ juguw fɛ san 2023 sɛtanburukalo tile 07. O don in farala hakililajigindonw kan Mali kɔnɔ.
Kalanko minisiri Amadu Si Sawanɛ bolo, masalakun
min tara an ka jamana fɛ, o sinsinna sisan gɛlɛyaw kan. O la, a
b’a kunbɔ teliya la, ka balikukalan
don ba la, sabula a bɛ ɲɔgɔnfaamuya
ni donɲɔgɔnna nɔgɔya ani ka
bɛn sabati an ka jamana kɔnɔ. Kalanko
minisiri ye hakililajigin kɛ fana
jama wulikajɔli la balikukalanko la, k’a
kɛ haminankoba ye.
Bi, kɔlɔsilikɛlaw ani sɛgɛsɛgɛlikɛla famuyalenw, u bɛɛ bɛnna a kan, ko balikukalan donni ba la, o ye wajibi ye an fasokanw dɔnniko la ani k’u labaara jamana yiriwakli kama. U sago ye k’an ka jamana ye k’a ka balikukalan kunkankow matarafa.
Sigikafɔba minnu kɛra an ka jamana kɔnɔ o y’a laɲinin kɛ, jamana sariyasunba kura min tara san 2023 zuluyekalo la, o ye fasokanw forobayali fɔ. O de b’a jira ko Maliden bɛɛ ka kan ka balikukalan kɛ.
Mali bɛ cɛsiriba la
kaban balikukalanko la. San 2023-2024 balikukalan kanpaɲi kɔnɔ, fo
n’a bɔra basigi sabatilen tɛ jamana
yɔrɔ minnu na, balikukalanw kɛra fan caman fɛ, a gɛlɛyaw n’u ta bɛɛ. O kanpaɲi in kɔfɛ, kalanko
minisiriso ye jaabi ɲuman caman wɛrɛw sɔrɔ
balikukalan ɲɛtaako la, ni balikukalanso 719 jɔli ye
(Caf) ani kalanyɔrɔ
cun-cunnen 12.187 muso hakɛ ye 8.484
ye minnu kɔnɔ.
« CED » kalanyɔrɔ 426 dayɛlɛla ka
fara o kan, ka kalanden 6.333 dege u ka baara kɛtaw
la ; muso hakɛ ye 2.649 y’u cɛla. Musow
tɔgɔla
kalansow fana dayɛlɛla n’o bɛ wele tubabukan
daɲɛ surun na (Cafe) ; o
kalanden hakɛ ka ca ni muso 500 ye.
Diɲɛ tɔnba ONU bolofara min ɲɛsinnen bɛ denmisɛnniw kunkow ɲɛnabɔli ma (UNICEF), o ka lasigiden Piyɛri Ngɔmu ni UNESCO Mali tɔgɔ la, o fana ka ciden tun don, o ye wele bila kalanko baara kɛbaa bɛɛ ma, u ka dɛmɛn don Mali balikukalan ɲɛtaa sabatili la.
An bɛ hakililajigin kɛ, ko balikukalan tɔgɔladon diɲɛ kɔnɔ, o bɛ taa ni dɔgɔkun kelen wulikajɔ ye balikukalanko la, ka se fo sɛtanburukalo tile 19 ma.
Amara Bɛni Yaya TARAWELE
Dɔkala Yusufu Jara
Taamako cakɛdaw ka fɔ la, kasaara seereyasɛbɛn (PV) dilanni de bɛ waati jan ta. O de kosɔn k’u bɛ se ka dɔ da kalo kan tuma dɔw la fo ka se san ma, k’a sɔrɔ asurelen ma bila a hakɛ kɔnɔ.
Denmisɛnw bɛ ka kalan bila ka firi Kɔfilacɛ damanda kan Kangaba sɛrɛkili kɔnɔ kosɛbɛ sisan. Cɛmannin fara musomannin kan, u kɛlen bɛ ka Kɔfilacɛ damandaw fa tewu digɛn senni ani damanbɔgɔw koli kama sanu nɔfɛ. U bɛ firi dugukolo jalan kan i ko fɛn wɛrɛ, k’u jigi dalen to sa.
Kow gɛlɛyara Mali bolo. An tɛ se k’a fɔ fɔcogo wɛrɛ la n’o tɛ, Mali dɛsɛlen kɔ Santarafiriki la 0-0 kunun ntɛnɛn marisikalo tile 24 san 2025, kupudimɔni san 2026 ɲɛbila ntolantanw tile 6nan hukumu kɔnɔ.
Taamasiyɛnnanw jɔra Bamakɔ ani jamana marayɔrɔ caman faabaw la k’a daminɛ san 1992 la, walasa ka hakililajigin kɛ Malidenw ka wulikajɔba la demokarasi nɔfɛ.
Lajɛ in ɲɛmɔgɔya tun bɛ minisiriɲɛmɔgɔ Zenerali de diwisɔn Abudulayi Mayiga bolo. A y’a gɛlɛya cakɛdaw ma, minnu bɛna degedenw sɔrɔ, u ka baaradege sarati fɔ ka gɛlɛya u ye.
Denmisɛnninw (cɛmanw ni musomanw) bɛ nin laadalako in kɛ ni sunkalo ye tile 10 sɔrɔ. Laada min don, hakilimaw ka fɔ la, a bɛ ɲɔgɔndɛmɛn ani ku-ɲɔgɔn-kan hakilila de kofɔ.
