Mɔgɔw filε ka wuli k’u jɔ Mali fasa datɔ
Mali darapo yεlεnni ko kεtaw bε labato. Mali fasa dali tε ka kε a kεcogo kɔrɔ la. Cakεdaw taamasiyεnw ni faso taamasiyεnw bε ka labaara dansagon kɔnɔ. U tε jate minε kε darapo yεrε labaaracogo la ; bεε ɲε b’o la, nka mɔgɔ si tε k’a filiw latilen.
Walasa ka furaw dajirali kε o fiɲεmakow la, minnu ye lagosi ye ka ɲεsin jamana ma, kiirikow ani hadamadenw ka hakεw labatoli minisiri bε dɔgɔkun kelen wulikajɔ la kabini marisikalo tile 7 san 2024, ka ɲεsin faso taamasiyεnw labaaracogo ma jamana fan bεε fε. A fεεrε ye ka kunnafini di, ka ladamuni kε ani ka lafaamuyali kε faso taamasiyεnw kɔrɔ, u kunkanko, u kεli i yεrε ta ye ani u sɔsɔlikow dabilali la.
Barosigi min kεra a wulikajɔ daminεni na, o masalakun tun ye : « Faso taamasiyεnw ye fasodenya sun ye ani fasokanu sababu ye », taama kεra ka don sigiyɔrɔw la ka lajεliw kε Modibo Keyita tɔgɔla taasibilayɔrɔ la. A kow ɲεmɔgɔya tun bε minisiriɲεmɔgɔ Dr Sogεli Kokala Mayiga bolo. Gɔfεrεnaman minisiri caman ani maaba welelen wεrεw tun b’a kεnε kan.
Dɔgɔkun kεrεnkεrεnnen in kolabεnkulu ɲεmɔgɔ, ni kiirikow ni taamasiyεnw ɲεmɔgɔba fana don, Mohamεdi Mawuludu Najimu ka fɔ la, foroba bugunnatigε minεn ye faso taamasiyεnw ye. Taamasiyεnw don, minnu b’a jira ko an bεε ye faso kelen mɔgɔw ye. A y’a jira ko taamasiyεn ninnu kεrεnkεrεnnen don, u ka kan ka lakanan k’u to u cogo la jamana ɲεmɔgɔw ani fasojama tɔ fε ; sabula jamana bε yen a b’o kofɔ, a b’a ka yεrεmahɔrɔnya ni kelenya fana kofɔ. Jamana ɲεmɔgɔw ka kɔlɔsili bɔra taamsiyεnw minεcogo jugu an’u labaaracogo jugu kan mɔgɔ dɔw bolo a mεεnna. O de kosɔn u ye dɔgɔkun kelen lafaamuyali in sigi senkan.
Kolabεnkulu ɲεmɔgɔ in ka fɔ la, Faso darapo ka kan ka bonya, k’a lakanan ani k’a jira yɔrɔ bεε la ani ko bεε la. Jamana sigikan b’a kuntilenna kofɔ ka da a kɔnɔko fanga an’o kɔrɔ kan. Jamana fasa ye welekan ye ka taa fasojama ka faraɲɔgɔnkan ma ani Afiriki kelenya ma. Taamasiyεn ye bugunnatigε yεrε-yεrε, kεrεnkεrεnni ani fanga sun ye. Baarakεdaw taamasiyεnw ye lakodɔnni taamasiyεnw, ko tεmεnnen dɔnni ani danbew ni danfaraw cakεda n’a ɲɔgɔnnaw cε. O taamasiyεn ninnu b’an danbe kofɔ san caman kɔnɔ, ka sinsin an ka hadamadenya kεcogo, seko ni dɔnko ani laadaw kan, ka bɔ an bεε jεlen dakan kɔnɔ, sɔn kεra min ma ka jɔ a kɔrɔ, ka waso ni Mali ye k’o y’an bεε jε ye kabini tuma jan. O la o taamsiyεnw kofɔli daminεyɔrɔ ma tεmεn Modibo Keyita tɔgɔla taasibilayɔrɔ kan, Mali kura ɲεfɔli la.
FANGA TARIKU KƆNƆ- Minisiriɲεmɔgɔ y’a jira, ko nafa waleyata ni nin dɔgɔkun in jɔyɔrɔ fanga tariku kɔnɔ, o ka bon kosεbε sɔnni na taamasiyεn ninnu na, k’u kε latilennanw, lafaamuyalikεlanw ani kumaɲɔgɔnyakεlanw ye ka ɲεsin an ka jamana fasojama ma, u labaaracogo la an’u bonyani na, k’a dɔn k’u bε jamana de kofɔ. O dogolen tε mɔgɔ si la. A ko jamana ka nin wulikajɔba in, a kun ye jamana taamasiyεnw ka se ka labaara koɲuman jamana tɔgɔla baarakεla bεε fε ani mɔgɔ tɔw fε.
Minisiriɲεmɔgɔ ye hakililajigin kε, ko dɔgɔkun kelen wulikajɔ in bεnna ni waati ye, waati min, ni Maliden bεε ka kan ka da a la, ko jamana ɲεmɔgɔw ye ŋaniya minnu ta, kɔsegin t’u la bilen an ka yεrεmahɔrɔnyako la Mali kura jɔli kama ni Maliden kura ye, min b’a ka kεtaw, a ka kelenya, a tilennenya, ani damakεɲεni taabolow labato. A bε dabɔ fana ka jamana taamasiyεnw labato a ɲεma, ka kεɲε ni o dantigεra cogo min na kow la ani yɔrɔw la mɔgɔw fε, fanga bε minnu bolo ani n’u ka kεta ye bonyacogo min dantigεra u ye, k’o waleya. Taamasiyεnw ka jamana bugunnatigεli kɔfε, u bε mɔgɔ bεε ka fasodenya kofɔ, ka fasokanu don u dusu la, ka jamanako don u kun na.
Dr Sogεli Kokala Mayiga y’a jira, ko dɔgɔkun kelen wulikajɔ in ŋaniya ye ka jaabi di sisan ko kεtaw la, minnu bε tali kε jamana taamasiyεnw dɔnbaliya la, gɔfεrεnaman tɔgɔla baarakεla dɔw yεrε fε, ani mɔgɔ wεrεw fε, u dilancogo jugu mɔgɔw fε, minnu ma yamaruya n’u dilanni ye, ani u labaaracogo jugu, walima k’u labaara namara kɔnɔ. Minisiriɲεmɔgɔ ka fɔ la, jamana taamasiyεnw ka kan ka labaara u labaarako la gɔfεrεnaman tɔgɔla baarakεlaw fε a ɲεma, olu minnu ye jantobaaw ye u la ; nka n’u bε mɔgɔw ye t’u to yen u k’u labaara cogoya juguw la.
O de kosɔn, minisiriɲεmɔgɔ y’a jira, ko a b’a kun bɔ, segin ka kε sariyaw ma ka se ka faamuyaliba kε jamana taamasiyεnw na, k’u kunnafoni jεnsεn fasokanw na, mɔgɔ caman ka se k’u sidɔn, ka lafaamuyaliw ni kalanw kε gɔfεrεnaman tɔgɔla baarakεlaw kun, olu minnu ye taamasiyεn ninnu labaarabaa fɔlɔw ye. Nka a ɲuman ye fana, ka janto kε u dilancogo jugu la mɔgɔw fε.
O la, kiirikow minisiriso ka kan k’a jɔ a jɔyɔrɔ la nin ko in na, ka da a kan ale de ka baara ye jamana taamasiyεnw marali ye. Dɔgɔkun wulikajɔ sendonnen kɔfε, ɲεfɔliw bε kε fangabulonw ani gɔfrεnaman cakεdaw la, ka lajεw kε ni sannayεlεn kalansow ani lakɔli tɔw mɔgɔw ye.
KUMA GƐLƐNW- Dɔgɔkun lajε in sendonnen kɔfε jamana taamsiyεnw kan, minisiriɲεɔgɔ da sera kuma gεlεnw ma, i n’a fɔ Kidali bɔɔsi kojugubakεlaw la, sahelikungo jamanaw ka jεkuluba AES sigili senkan.
Minisiriɲεmɔgɔ fε, ni basigi ma sabati a ɲεma jamana kɔnɔ, kalata kuma fɔli ye fasojama hakili sonyani ye. Dr Sogεli Kokala Mayiga ka fɔ la, Kidali sɔrɔli ye da yεlε sigikafɔba ye Malidenw yεrε dama cε. O de kosɔn o kolabεnkulu sigira senkan.
Minisiriɲεmɔgɔ da sera jεɲɔgɔnya donna faraɲɔgɔnkan kuluba M5-RFP ni sɔrɔdasiw cε cogo min na san 2021 kɔnɔ. U fila bεnna a kan, ko minisiriɲεmɔgɔ ka sugandi M5-RFP mɔgɔw la, ka kuma tɔ bεε kε tεmεnnenko ye, sabula k’an bε politikiko bεnkan kɔnɔ ka kεɲε n’an tariku ye. O siratigε la, fan fila bεε ye bεnkan bɔ a sira fε. O de kosɔn bulonba kuntigi y’a seko bεε kε, min b’a to u bε se ka sɔn gɔfεrεnaman ka baarabolodalen ma san 2021. O kεra politikimɔgɔw kεli ye k’u kandi.
Dr Sogεli Kokala Mayiga ye AES sigili foli kε Burukia faso, Mali ani Nizεri cε. Hali n’i y’a sɔrɔ ɲεtaa b’a la ka sɔrɔ basigiko la, a da sera kɔɔriko ni sanuko ma nafolo sɔrɔli la, min nafa ka bon kosεbε jεkuluba in ma. A ye diɲε jεkulu dɔw kεwalew lagosili kε ; ka da a kan, olu caman bε ka janfaw ta ka Mali sεgεrε, ka AES sεgεrε a ŋaniya talenw kunkan. Minisiriɲεmɔgɔ y’a jira ko Irisijamana, Siniwajamana ani Turukiye jamana ye jεɲɔgɔn sεbε kεrεnkεrεnnenw ye Mali bolo.
Afiriki ani diɲε bεε sigilen bε k’an lajε. O siratigε la, a man di an ye ka wo fosi jamana fanga la, min bε an juguw sinsinyɔrɔ bɔ ka don o fε. Fεn min nafa ka bon bi kosεbε, o ye furancεlafanga sinsinni ye, yεlεmani minnu sennaminεnen don, olu ka se ka tiimε, segin kana kε kɔ bilen.
Mariyetu KOYITE et
Dɔkala Yusufu Jara
Taamako cakɛdaw ka fɔ la, kasaara seereyasɛbɛn (PV) dilanni de bɛ waati jan ta. O de kosɔn k’u bɛ se ka dɔ da kalo kan tuma dɔw la fo ka se san ma, k’a sɔrɔ asurelen ma bila a hakɛ kɔnɔ.
Denmisɛnw bɛ ka kalan bila ka firi Kɔfilacɛ damanda kan Kangaba sɛrɛkili kɔnɔ kosɛbɛ sisan. Cɛmannin fara musomannin kan, u kɛlen bɛ ka Kɔfilacɛ damandaw fa tewu digɛn senni ani damanbɔgɔw koli kama sanu nɔfɛ. U bɛ firi dugukolo jalan kan i ko fɛn wɛrɛ, k’u jigi dalen to sa.
Kow gɛlɛyara Mali bolo. An tɛ se k’a fɔ fɔcogo wɛrɛ la n’o tɛ, Mali dɛsɛlen kɔ Santarafiriki la 0-0 kunun ntɛnɛn marisikalo tile 24 san 2025, kupudimɔni san 2026 ɲɛbila ntolantanw tile 6nan hukumu kɔnɔ.
Taamasiyɛnnanw jɔra Bamakɔ ani jamana marayɔrɔ caman faabaw la k’a daminɛ san 1992 la, walasa ka hakililajigin kɛ Malidenw ka wulikajɔba la demokarasi nɔfɛ.
Lajɛ in ɲɛmɔgɔya tun bɛ minisiriɲɛmɔgɔ Zenerali de diwisɔn Abudulayi Mayiga bolo. A y’a gɛlɛya cakɛdaw ma, minnu bɛna degedenw sɔrɔ, u ka baaradege sarati fɔ ka gɛlɛya u ye.
Denmisɛnninw (cɛmanw ni musomanw) bɛ nin laadalako in kɛ ni sunkalo ye tile 10 sɔrɔ. Laada min don, hakilimaw ka fɔ la, a bɛ ɲɔgɔndɛmɛn ani ku-ɲɔgɔn-kan hakilila de kofɔ.
