Fεsεfεsεlikεlaw ka donjankumaw y’a jira ko tajiko kɔfε, jiko fana bε kε kamanaganko ye diɲε kɔnɔ san kεmε tan ni kɔnɔntɔnnan kɔnɔ. Forobajatew y’a jira, ko a ka surun Maliden 40% na, minnu tε ka ji saniman sɔrɔ.
Maliba in kɔnɔ bi, furancεlafanga jamanakuntigi Kolonεli Asimi Goyita y’a ni mɔgɔ caman bɔ ɲɔgɔn na ni fεεrε ye, min tε fura sɔrɔli ye lakananko ani nafoloko dama na.
A ye poroze dɔw sigi senkan hadamadenya ɲεtaa sabatili kama. O dɔ ye pɔnpekɔlɔn 300 ni kɔ sennini ye jamana kɔnɔ san 2021 ni 2024 furancε kɔnɔ. Ka da a kan, a y’a dɔn, ko bεn ani yiriwali sɔrɔli kuntaala jan sababu dɔ ye sigida nafamafεnw lasɔrɔli ye.
Pɔnpekɔlɔnw bεn sɔrɔli la sigiɲɔgɔnya kɔnɔ
Furancεlafanga jamanakuntigi y’a jira ko basigi tε taa nafoloko yiriwali kɔ. Basigi sɔrɔli bε tεmεn sɔrɔdasiko kundama kan. Kolonεli Goyita sigidon furancεlafanga la zuwεnkalo tile 7 san 2021, a ye layidu ta, ko jamanakuntigiso ka baarakεnafolo tilayɔrɔ saba la, a bε fila don hadamadenya ni kεnεyako dafε, kεrεnkεrεnnenya la ka yεlεma ɲuman don ji saniman sɔrɔli ani kεnεya bajuw lasɔrɔli la jamana marayɔrɔ kelenna kɔnɔ.
Ji ye fεnba ye. O siratigε la, a ka kan ka bila baara kεta bεε cεma. Pɔnpekɔlɔnw sennini poroze ma dabɔ ji saniman sɔrɔli dama kama ; bεn sɔrɔli hakilila fana don, ka dɔ bɔ fɔɲɔgɔnkɔw la ji nɔfε sigidaw la.
Kɔnna komini kɔnɔ Moti mara la, mɔnnikεlaw, sεnεkεlaw ani baganmaralaw bε fɔ ɲɔgɔn kɔ kosεbε jiw ni bagangεnyɔrɔw nɔfε. O fɔɲɔgɔnkɔ caman bε laban ka kε sigidlakεlεw ye duguw cε. O la, pɔnpekɔlɔnw bε sɔn ka kε sababu ɲuman ye, ka dɔ bɔ o mankanw na, ka nɔgɔya don sigiɲɔgɔnya la.
O fεεrε in b’a to gεlεya minnu ye damakεɲεbaliya, faantanya ani hadamadenya bajuw lasɔrɔli ye, olu ka se ka dantigε k’a dɔn n’u ye hadamadenya la dεnkεrεfε ani fɔɲɔgɔnkɔw sababu ye.
Koɲεɲininw y’a jira, ko danfara minnu bε hadamadenya ni sɔrɔko ani faantanya cogoya la, olu ye sababuw ye, minnu bε hadamadenya la dεnkεrεfε juguya, ni fɔɲɔgɔnkɔw ni mɔgɔya la gεlεya wεrεw ani basigibaliya ye. O kɔlɔlɔw ye sigidalakεlεw ye.
O la, faantanya, tilenbaliya hadamadenya kɔnɔ ani baarantanya fanga ka bon yɔrɔ minnu na, a ka ca a la murutiliw bε kɔlɔsi yen, ka fara ɲɔgɔn kan ka kojugubaw kε.
Ka Mali tilennen jɔ tin ka bon min kɔnɔ
Diɲε tɔnba ka san 2022 laselisεbεn « mara kεcogo ani hadamadenya bajuw lasɔrɔli, k’o kε fɔɲɔgɔnkɔw kunbεnni fεεrε ye Afiriki tilebinyanfan fε sahelikungo kɔnɔ », o b’a jεya, ko hadamadenya bajuw lasɔrɔbaliya mana fara damakεɲεbaliya kan tilacogo la, walima tilenbaliya kɔnɔ, gεlεya bε na. Kolonεli Goyita y’o faamaya ni ji ani dumuni dili porozew ye, walasa ka se ka Mali tilennen jɔ tin ka bon min kɔnɔ.
Furancεlafanga jamanakuntigi ka ɲumanyawalew walangatara ka don kεnεyako kɔnɔ, ni kεnεyasow lakurayali, kuraw jɔli ani baarakεminεnw dili ye ; kεrεnkεrεnnenya la joli lasaniyali minεn minnu dira Bamakɔ ni marayɔrɔ dɔw la. O waleyaw dabɔra ka yεlεma ɲuman don hεrε sɔrɔli la hadamadenw fε, ka dɔ fara tilennenya ani bεrεmakεɲε fanga kan, ka hadamadenya yεrε kannabɔ kosεbε.
Dumuni dili, kalansow lakurayali ani kuraw jɔli, o bε hadamadenya sabatili hakililaw kɔnɔ. Furancεlafanga jamanakuntigi ye kalan ni dumuni bila sanfε, k’a dɔn k’u ye basigibaliya kεlεli fura dɔ ye.
Bεn ni hεrε, ni ɲɔgɔndεmεn ye
O cεsiriko ninnu b’a jira ko basigi tε se ka fara ka bɔ nafoloko ni hadamadenya yiriwali la. Jamanakuntigi Goyita kεwalew fε, i b’a dɔn mɔgɔ ye, min bε bεn fε, k’a ɲinin ka nɔgɔya ani sigikafɔ ɲεtaa sabati, k’u kε gεlεyaw dalasacogo ye. A kεli ka ba don ɲɔgɔnlamεn ani sigikafɔ la, o b’a ka jamaɲεmɔgɔya kεcogo ɲuman kofɔ, k’a jira ko a t’a ka fanga coogo mɔgɔ kunna.
Banjugu Dantε min ye kunnafonidilaw tɔgɔlaso ɲεmɔgɔ ye, o y’a jira ko nin kεcogo in na tilenenya kɔnɔ, o yera jamanakuntigi ka san kura 2024 dugawudon kɔrɔfɔw la. Gεlεya suguya minnu bε jamana kan a b’u dɔn, a y’u furakεcogo dajira. A fanga digili hadamadenya bajuw sabatili kan, o ye yiriwali ni basigi kuntaala jan yecogo y’a fε Mali kɔnɔ. K’a dɔn k’olu bε tεmεn yεlεma ɲuman donni fε jamanadenw ka ɲεnamaya kεcogo la.
Mali, Kolonεli Goyita ka fanga kɔnɔ, o bε jigisigi kofɔ bεn ni hεrε nasira la, k’u bε se ka sɔrɔ ɲɔgɔndεmεn, bεrεmakεɲε ani yεrεdi kɔnɔ fasoden bεε ka nafa kama. Gεlεyaw kɔni ka ca, nka hakilila minnu bε sen na, olu ye sinsinyɔrɔ ye ɲεtaa ani sigiɲɔgɔnya ɲuman sɔrɔli la.
Dɔkala Yusufu Jara
Minisiriw y’u ka laadalatɔnsigi kɛ araba sɛtanburukalo tile 10 san 2025, jamanakuntigiso la Kuluba. A ɲɛmɔgɔya tun bɛ Zenerali darimɛ Asimi Goyita bolo..
Walasa ka se ka dɔ fara jago ni baarabaw kɛli fanga kan diɲɛ silamɛdiinɛ tɔnba ni silamɛdiinɛ cakɛda min ɲɛsinnen bɛ jago yiriwali ma, ni jago ni izininko minisiriso ka jɛɲɔgɔnya ye, u bɛna baarabaw kɛli Afiriki kɔnɔ, o lajɛba 1lɔ kɛ k’a daminɛ desanburukalo tile 2 la ka s.
Sɛtanburukalo tile 22 wulikajɔw labɛn hukumu kɔnɔ jamana lakananbaaw fɛ, lakananbaaw ɲɛmɔgɔba ye laseli kɛ, k’a jira ko sira dɔw bɛ ka tigɛ Bamakɔ kɔnɔ, a daminɛna bi tarata la sɛtanburukalo tile 16 san 2025 sɔgɔmadaw fɛ..
Minisiriɲɛmɔgɔ ye balikukalan tɔgɔladon laɲɛnamayali lajɛ ɲɛmɔgɔya kɛ Bamakɔ lajɛkɛsoba Seyisebe (CICB) la. A ye hakililajigin kɛ, ko an bɛ don min na, a fasoden ɲɔgɔn ba caman ye balikukalan kɛ k’a sababu kɛ gɔfɛrɛnaman, sigidaw ani jɛɲɔgɔnw yiriwaliko la, olu ka c.
Kojugubakɛlaw b’a la ka bin tajidoni kamiyonbaw ni « Jara taransipɔri » kaarebaw kan sisan k’u tajiw bɔ. O ye k’a ɲinin ka jamana nafoloko don nkalama na. Ka da u ka nin binkannibaw kan, jamana lakananbaaw fana jɔlen b’u ɲɛ k’u ŋaniya jugu jigin u yɛrɛ kɔnɔ.
Supɛri kupu Asimi Goyita dako 5nan finali tanna kunun kari sɛtanburukalo tile 7 san 2025 Mamdadu Konate tɔgɔla farikoloɲɛnajɛkɛnɛ kan. A tun bɛ marayɔrɔ fila balontantɔnw cɛ : Kulukɔrɔ ani Moti. Moti delila k’a ta san 2022, Kulukɔrɔ tun delila k’a ta san 2024. Nin sen in na, Ku.
