Lajε in jamafoto, poroze baaraw daminεni nun donnen kɔfε
Ka ɲεsin dugukolow tiɲεcogo ni waatiyεlεma kɔkɔlɔw, ani balokodεsε ma, k’a sababu kε fɔɲɔgɔnw ye dugukolo nafamayɔrɔw nɔfε, furancεlafanga gɔfεrεnaman ye dugukolo tiɲεnenw labεnni poroze (PRTD-Mali) sigi senkan ni bankimɔnjali ka warikodεmεn ye san 2024-2030 kuntaala kɔnɔ.
Poroze in baaraw daminεni nun donna kunun marisikalo tile 14 san 2024 Bamakɔ lotoliba dɔ la minisiriɲεmɔgɔ Dr Sogεli Kokala Myiya fε. Gɔfεrεnaman minisiri caman, kεrεnkεrεnnenya la lamini, lasaniyali ani yiriwali kuntaala jan minisiri Mamadu Samakε, jamana jɔli kura minisiri Ibarahimu Ikasa Mayiga, ka fara mɔgɔ wεrεw kan olu tun b’a kεnε kan.
Poroze in (PRTD-Mali) musaka dira bankimɔnjali fε. A ka ca ni sefawari miliyari 90 ye. A laɲinin ye ka dɔ fara dugukolo tiɲεnen labεnta hakε kan, ka kεɲε ni waati cogoya ye ani ka dɔ fara nafamafεnw lasɔrɔli fanga kan Mali kɔnɔ. A hεrε bε se mɔgɔ miliyɔn 2,3 ma komini 87 kɔnɔ Kayi, Kita, Ɲɔrɔn, Kulukɔrɔ, Nara, Segu, Duwazan ani Moti maraw la, ka kεɲε ni gεlεyaw cogoyaw ye yenyɔrɔw la.
Lamini, lasaniyali ani yiriwali kuntaala jan minisiri Mamadu Samakε ye dugukolo tiɲεnenw kofɔ an bε waati min na. O siratigε la, a y’a jira k’o kɔlɔlɔba bε gaw ka ɲεnamaya kεcogo kan. A b’u ka balo sɔrɔli gεlεya, ka ji bali ka sigi. Dugukolo tiɲεni kɔlɔlɔ bε se nimafεnw fana ma, ninakilifiɲε kεfεn min bε wele tubabukan na « karibɔni » n’o bε dugukolo la, ani o nimafεn minnu bε yɔrɔw la, k’olu bali u ka kεtaw la.
Minisiri ka fɔ la, Mali kɔnɔ, a ka surun ga 90% na, minnu da hirimε dulonnen don dɔgɔ ni sarabon na u ka tasumakow la. A ka ca ni kungokolo taari 100.000 fana ye, minnu bε tiɲε san o san, kasɔrɔ jiri bε turu kεnε hakε min kan san kɔnɔ, o tε tεmεn taari 10.000 kan. A ko kungo dibilen taari miliyɔn 32 min tun bε Mali kɔnɔ san 1985 waatiw la, o tɔ tε tεmεn taari miliyɔn 17,4 kan bilen.
Mamadu Samakε y’a jira tuguni, ko faso tɔgɔla fεεrε min ɲεsinnen bε dugukolo tiɲεnenw ma, o y’a kɔlɔsi Mali kɔnɔ san 2020 waati la, ko dugukolo tiɲεnen fanba ye sεnεkεdugukolow ye, k’a sababu kε dugukolonɔ, dugukolo nafamafεnw tiɲεni, dugukolow yεrε cogoyaw tiɲεni falenfεnw tiɲεni, ani jiwoyo ka tiɲεni ye. O tiɲεni in sababu fanba ye dugukolo kan falenfεnw dɔgɔyali ani dugukolo pɔsɔnini ye. O bε min tiɲε Mali ka jamanakɔnɔsɔrɔ (PIB) la, o ka ca ni 31% ye.
O la, jaabi makɔnɔtaw la, minisiri Samakε ye fεn dɔw kofɔ ; i n’a fɔ hadamadenya, sɔrɔ ani seko ni dɔnko yiriwali fεεrε (PDSEC) mabεnni ni sisan kow ye, walima o fεεrε in labεnni komini 87 kɔnɔ, ka lamini kow, waatiyεlεya kow ani yiriwali kuntaala jan kunkankow ta ba la a kɔnɔ, ka foro ni jiriforo taari 10.000 labεn, ani baganmara bε kε jiriforo suguya min kɔnɔ, k’olu labεn sigidaw la.
Jaabi makɔnɔta dɔ fana ye taari 100.000 ni kɔ tɔpɔtɔli kuntaala jan, kungo taari 15.000 labεnni ani dεmεn donni o fεεrε in waleyali la, bolonɔ bilali fɔɲɔgɔnkɔw dalasali bεnkansεbεn 100 ɲɔgɔnna na ani k’u waleya, ani ka wula kɔrɔ bagansira km400 ɲɔgɔnna labεn.
TAABOLO KURA- Bankimɔnjali ka baaraw ɲεmɔgɔba Kilara de Susa min bε Mali kɔnɔ, o y’a jira ko poroze in hami ye dugukolo n’a kanfεnw, hadamadenya ani seko ni dɔnko labεnni ye ka waati kuntaala jan sɔrɔ yɔrɔ kofɔlenw na. A ka fɔ la, walasa ka se k’o laɲinin in sabati, poroze b’a ɲinin k’a sinsin taabolo kura kan, min bε se ka yεlεma don kow cogoya la, ani baara kεta suguya minnu bε dugukolo kan, k’a nɔ da o caman na, ani k’a to Mali ka se ka kunnafoni dafaw sɔrɔ nafamafεnw kan k’a sababu kε kungo dibilenw, baganmarayɔrɔw ani mɔnni labεnni fεεrε dilantaw ye k’u waleya. A ma fɔ ko, dan bεna kε dugukolow labεnni dama ma, nka ka se ka kεɲεniba kε fan bεε fε. O de bε se ka dɔ fara sigidalamɔgɔw fanga kan, ka yεlεma ɲuman don u kelenna ka ɲεnamaya kεcogo la.
Minisiriɲεmɔgɔ y’a jira, ko poroze (PRTD-Mali) bε bεn furancεlafanga jamanakuntigi Kolonεli Asimi Goyita ka yecogo ma. Wa a bε gɔfεrεnaman kafurancεlafanga ka baarabolodalen kɔnɔ, a bε fεεrε tigεlenw yεrε kɔnɔ yiriwali kuntaala jan sɔrɔli ani nafoloko ɲεtaa la.
Dr Sogεli Kokala Mayiga ye ɲεfɔli kε, ko lamini ani yiriwali ko kuntaala janw ye furancεlafanga haminankobaw ye. O de kosɔn, dabaliw tigεlen don o siratigε la ni sariyasunba sariyasen 22 ni 25 ye, o min tara zuluyekalo tile 22 san 2023. A ko fana, ko hakilila in bε dεmεn don yiriwali kuntaala jan sabatili laɲininw (ODD) na.
Dr Sogεli Kokala Mayiga ye hakililajigin kε fana, ko an ka jamana y’a bolonɔ bila waatiyεlεma bεnkan na desanburukalo tile 28 san 1994 ani Tokiyo bεnkan na zanwuyekalo tile 27 san 1999 diɲε tɔnba ka sira fε, ani ka baarabolodalen labεn faso tɔgɔ la (Pana), delili la waatiyεlεma kɔlɔlɔw la ani faso tɔgɔla politiki, waatiyεlεma kɔlɔlɔw kan. O min kεra baara kεtaw waleyali fεεrεtigεsεbεn ye.
Minisiriɲεmɔgɔ da sera jamana ka nafoloko bakuruba ma, k’a fεla di o kan. Ale bolo, laminiko talen don ba la jamana fε, ani kεrεnkεrεnnenya la waatiyεlεmako, baarabolodalenw kɔnɔ. Bi, minisiriɲεmɔgɔ ka fɔ la, o donɲɔgɔnna kεlen don nafoloko ni yiriwali kuntaala jan ɲεtaa fεεrε (Credd) kɔnɔ.
Minisiriɲεmɔgɔ labanna ka wele bila lamini, lasaniyali ani yiriwali kuntaala jan minisiri ni bankimɔnjali ma, ani baara kεbaa fεn o fεn sen bε PRTD-Mali waleyali la, u ka jε k’u fanga fara ɲɔgɔn kan poroze in senkɔrɔmadonni na, walasa a ka se ka tiimε koɲuman sigidalamɔgɔw ka nafa kama.
Amadu GEGERE et
Dɔkala Yusufu Jara
Faso tɔgɔla sigikafɔba min daminεnen filε, o bεna kε sababu ye Malidenw ka kumaɲɔgɔnyaw kε u ni ɲɔgɔn cε ka furaw dajira gεlεya kofɔlenw na. A ka kan ka se ka hadamadenya juru caanin an cε, ka dɔ fara ku-ɲɔgɔn-kan fanga kan ani ka na ni bεn kutaala jan ye..
Furancεlafanga jamanakuntigi Kolonεli Asimi Goyita ye laseli kε tarata awirilikalo tile 30 san 2024, ko gɔfεrεnaman bε sεnε kεfεn minnu di, tεmεn bε kε n’o ye. O siratigε la, angεrε (ire) kg50 bɔrε ye sefawari dɔrɔmε ba fila ani kεmε seegin (d2 800) ye, farafinnɔgɔ kg50 .
San o san mεkalo tile 1lɔ ye baarakεlaw tɔgɔladon ye diɲε kɔnɔ. O hukumu kɔnɔ, Mali baarakεlaw lafasatɔn minnu bε UNTM jεkuluba kɔnɔ, olu ye yεrεjirataama kε jamana ka yεrεmahɔrɔnya kεnεba kan. A kεra kεnε ye, min kɔrɔfɔw bolila hadamadenya basigili ni ɲεtaa laɲini.
Mali sɔrɔdasiw ye kojugubakεla Hugo faga Indelimani kεlεdaga la Gawo mara la. Kabini Mali y’a ŋaniya k’a mεru don Irisijamana na sɔrɔdasiko nasira la, an ka lakananbaaw b’a la ka sebaayaw sɔrɔ dɔrɔn kojugubakεlaw kan..
UNTM biro kura mɔgɔ ye 53 ye. U ye lahidu ta, ko furakεcogo ani laɲinin minu kεra a ka sigikafɔw senfε, olu bεna kε sisinnan ye sarati kura in kɔnɔ.
Nin baarabolodalen in laɲinin ye ka Maliden kura dilan, min b’an danbew dɔn, ka fangabulonw bonya, ani baarakεla. Jamana ɲεmɔgɔw bε wulikajɔ la ka Mali kura k’o kuntilenna in waleya, walasa ka se k’o hakilila don fasodenw na ani ka se di u ma ɲεtaa la kannabila ni hɔrɔnya kɔnɔ.
