Cidenkulu dɔ bɔra Mali kɔnɔ k’a
kunda Irisijamana faaba Musuku kan feburuyekalo tile 28 san 2024 yen faamaw ka
wele jaabili la. O cidenkulu ɲεmɔgɔya bε kɔkankow ni diɲε tɔnbaw cε
koɲεnabɔ minisiri Abudulayi Jɔpu bolo. Lafasa ni sɔrɔdasi kɔrɔw minisiri
Kolonεli Sajo Kamara b’a nɔfε nin
taama in na. Laɲinin ye jεɲɔgɔnyasira
jijalen kɔ sɔrɔdasiko la
ni dɔ farali ye jamana lakananbaaw seko
kan kεlεko la, Mali bilalen bε Irisila nafoloko cεma poroze suguya caman
waleyaliko la, i n’a fɔ yeelenko,
taamako, sεnε ni kalanko.
Kɔkankow minisiriso ye kunnafoni min lase, o b’a jira ko nin
taama kura in bε bila teriya minεn kɔnɔ ani furancεlafanga fεbaara Musuku.
Tile
fila taama tun don. A bεnna ni waati ye, waati min ni gεlεya ntanyinnen don
jamana kɔnɔ ani Afiriki tilebinyanfan fε, ka yεlεma don ko caman na. O hukumu kɔnɔ,
Mali ka cidenkulu y’a sinsin nin taama in kan, ka kumaɲɔgɔnyaw kε ni
Irisijamana politimɔgɔw ye, ka fara a cakεda dɔw ɲεmɔgɔw kan. Kɔrɔfɔ fanba
bolila poroze minnu waleyara kaban, minnu waleyali bε sen na, olu kɔlɔsili kan,
fo ka se poroze kuraw sigili ma senkan baara kεta caman na u ni ɲɔgɔn cε jεɲɔgɔnya
kɔnɔ.
Mali ni irisila cε, yeko ye fɔ ban. Desanburukalo tεmεnnen in daminε
na, Mali ye Irisila cidenkulu dɔ
bisimila. O ɲεmɔgɔya tun
b’u ka lafasa minisiri-dankan ni nafoloko minisiri-dankan bolo. O minisiri fila
ni u ka nafoloko dɔnbaa ŋanaw tun bε
ɲɔgɔn fε o
taama na baara kεta caman na ; i n’a fɔ basigi, nafoloko ani sirako. A donnin kama, Mali wariko
n’a nafoloko minisiri Alusenu Sanu y’a jira, ko o cidenkulu nakun tun ye ka
Mali kunnafoni ani k’a jigi sigi, ko Irisijamana k’u kɔkɔrɔ u ka yiriwali porozebaw waleyali la. O
y’a sɔrɔ ɔkutɔburukalo ni nowanburukalo la, Mali
cidenkulu dɔ fana tun taara
taama na Irisila.
O taama in senfε, Mali tun ye
yiriwali poroze nafama suguya caman dajira Irisila la, u bεnna olu kan. O
porozew tun bε tali kε yeelenko, kεnεyako ani sεnεko la. U fila tun ye tajiko
ni angεrεko kuma fana fɔ ; k’olu lase Mali
ma. Ani tεrεnko. O la, bεn kεra dugu kɔrɔ tεrεnsira dɔ labεnni kan ka bɔ Bamakɔ kun dɔ la ka se dɔ ma ; ani pankurunko ka Mali marayɔrɔw sɔgɔ ka bila ɲɔgɔn na, fo
ka don AES mara mumε kɔnɔ. N’o ye Burukina Faso, Mali ani Nizεri
koorilamini ye. Da sera dugujukɔrɔfεnko fana ma u ni ɲɔgɔn cε.
Nin taama ninnu bεε kεra Mali ka
cidenkulu ta kɔfε Irisila, min ɲεmɔgɔya tun bε furancεlafanga jamanakuntigi
bolo Afiriki ni Irisila cε lajεba sigiko 2nan na. O lajεba kεra zuluyekalo tile
27 ka se a tile 28 ma san 2023, Sεn-Petεrisiburugu. Kolonεli Asimi Goyita ni
Irisila jamanakuntigi ye ɲɔgɔnye k’o senfε. U y’a ɲinin ka dɔ fara u ni ɲɔgɔn cε jεɲɔgɔnya fanga kan. O
senfε, furancεlafanga jamanakutigi y’a jira k’a wasara a ni irisila
jamanakuntigi ɲɔgɔnyekun na, wa ko a ye bonya ni majigin
min ye Putini na, o y’a kabakoya. Sabula ko a y’a yεrε to ale ka bila la, k’a
lamεn koɲuman, ka jigisigi
kumaw fɔ. O bε fεn bεε
jira.
Sɔrɔdasiya nasira la,
lakananbaaw ye sebaaya minnu sɔrɔ kojugubakε kεlεli la, o sababu fanba bɔra Mali ni Irisila cε jεɲɔgɔnya la. O
jεɲɔgnya tε bilako ye ; kabini
san 1960 waati. Kolonεli Sajo Kamara ka fɔ la, jεɲɔgɔnyasira
taacogo ka ɲi bi kosεbε Mali
ni Irisila cε ɲɔgɔn bonya kɔnɔ. Irisijamana ye sɔrɔdasiya
taabolo karamɔgɔw n’a laadilikεla caman bila ka na
Mali kɔnɔ ka dεmεn don an ka lakananbaaw la. O jεɲɔgɔnya ɲuman in, Mali faamaw hami ye k’o jiidi ka
taa a fε.
Kabini san 1960 waati la,
Irisijamana bε nafolo (burusi) di Mali ma a kalandenw ka taa u ka
sannayεlεnkalanw ani dɔfarankankalanw
k’u bara. Lakɔlidenw b’o la,
lakananbaaw b’o la. O waleyaw ma kɔtigε
Irisijamana gɔfεrεnaman si tile
kɔnɔ fo ka se bi ma. Kɔsa in na
yεrε, Iririsimana ye alikaama tɔni 50.000
ani angεrε tɔni 20.000 ci Mali
ma, ka laban ka burusi 290 fara o kan, kalandenw ka taa u ka kalanw k’u bara
kalankεsan 2023-2024 kɔnɔ.
Furancεlafanga jamanakuntigi
Kolonli Asimi Goyita ka fɔ la, jεɲɔgɔnya min
bε Mali ni Irisila cε, u fila bεε k’u ka nafa sɔrɔ a kɔnɔ. O siratigε
la, cidenkulu min taara Irisila, o dabɔra ka jεɲɔgnya sira walangata u ni ɲɔgɔn cε ko
suguya wεrεw la ɲɔgɔn bonya kɔnɔ, hadamadenya ni
sɔrɔ yiriwali kuntaala jan kama. Mali mako b’o de la, walasa ɲεtaa minnu sɔrɔla sɔrɔdasiya
nasiraw la, o ka se ka sinsin kosεbε.
Sεki M. TARAWELE
Dɔkala Yusufu JARA
Dɔkala Yusufu Jara
Taamako cakɛdaw ka fɔ la, kasaara seereyasɛbɛn (PV) dilanni de bɛ waati jan ta. O de kosɔn k’u bɛ se ka dɔ da kalo kan tuma dɔw la fo ka se san ma, k’a sɔrɔ asurelen ma bila a hakɛ kɔnɔ.
Denmisɛnw bɛ ka kalan bila ka firi Kɔfilacɛ damanda kan Kangaba sɛrɛkili kɔnɔ kosɛbɛ sisan. Cɛmannin fara musomannin kan, u kɛlen bɛ ka Kɔfilacɛ damandaw fa tewu digɛn senni ani damanbɔgɔw koli kama sanu nɔfɛ. U bɛ firi dugukolo jalan kan i ko fɛn wɛrɛ, k’u jigi dalen to sa.
Kow gɛlɛyara Mali bolo. An tɛ se k’a fɔ fɔcogo wɛrɛ la n’o tɛ, Mali dɛsɛlen kɔ Santarafiriki la 0-0 kunun ntɛnɛn marisikalo tile 24 san 2025, kupudimɔni san 2026 ɲɛbila ntolantanw tile 6nan hukumu kɔnɔ.
Taamasiyɛnnanw jɔra Bamakɔ ani jamana marayɔrɔ caman faabaw la k’a daminɛ san 1992 la, walasa ka hakililajigin kɛ Malidenw ka wulikajɔba la demokarasi nɔfɛ.
Lajɛ in ɲɛmɔgɔya tun bɛ minisiriɲɛmɔgɔ Zenerali de diwisɔn Abudulayi Mayiga bolo. A y’a gɛlɛya cakɛdaw ma, minnu bɛna degedenw sɔrɔ, u ka baaradege sarati fɔ ka gɛlɛya u ye.
Denmisɛnninw (cɛmanw ni musomanw) bɛ nin laadalako in kɛ ni sunkalo ye tile 10 sɔrɔ. Laada min don, hakilimaw ka fɔ la, a bɛ ɲɔgɔndɛmɛn ani ku-ɲɔgɔn-kan hakilila de kofɔ.
