
Gɔfεrεnaman bε ɲεsinni
min na hadamadenya ani jamana sabatili waleyaw ma, ntεnεndon marisikalo tile 4
san 2024, a ye dugawudon kε furancεlafanga jamanakuntigi Kolonεli Asimi Goyita
la jamanakuntigiso la Kuluba. Bulonba kuntigi Kolonεli Maliki Jawu, minisiriɲεmɔgɔ Dr
Sogεli Kokala Mayiga ni minisiri tɔw, nin bεε tun
bε kεnε kan. Kabini kɔrɔfɔw
daminε na, minisiriɲεmɔgɔ
ye hakililajigin kε, ko san tεmεnnen kɔnɔ,
ko caman kεra, minnu gεlεyara an bεε ma. A ka fɔ
la, dɔw bilala ka
gεrεntεw sigi an kan, janfaw sirila, lagosiliw tara k’an sεgεrε, ka fara gεlεya
suguya wεrεw kan, minnu dara Malidenw kan.
Nka an ka cεsiri ani fasojama ka muɲun
ni sabali, i n’a fɔ o kɔlɔsira
cogo min na zanwuyekalo tile 14 san 2022, Mali sera k’a yεrε bɔ, hali
ni dɔw tun ma da ko
la. K’an jigi to a kan ko don nataw la, Maliden kura ni Mali kura bε ka bange
ka mɔ an bεε ye. Don
nataw la, a bεna taabolobaw yankan sanfε, minnu bε jamana bilasira. O de bε
jamana 4nan sariyasunba sariyasen 34nan kɔnɔ, n’o
ye jamana ka yεrεmahɔrɔnya
bonyani, jamana ka jεɲɔgɔn
kεrεnkεrεnnen sugandilenw bonyani, ani fasojama nafaw tali ba la bεnkan tataw kɔnɔ.
Minisiriɲεmɔgɔ
y’a da don gɔfεrεnaman ka
jaabi ɲuman sɔrɔlenw
na san 2023 kɔnɔ ; kεrεnkεrεnnenya la, basigi, yεlεma
kuraw, ɲangibaliya dabilali, hadamadenw ka hakεw labatoli, ani kiiri kεcogo
faso nafolo burujalaw ka ko la, fangako (dipulomasi) ka fara ko suguya wεrεw
kan. Fεn min ye
basigiko ye, jamana lakananbaaw sera ka jamana dugukolo fan bεε bɔɔsi
jamana faralaw n’u dεmεnbaa kojugubakεlaw la. O misali dɔ
ye Kidali ye ; o bɔɔsira u la
nowanburukalo tile 14 san 2023.
Yεlεma ɲuman donni
basigi cogoya la jamana fan bεε fε, o sera k’a to gɔfεrεnaman
ka fanga ani hadamadenya sabatili bajuw walangata ka taa fan caman fε, fo ka se
yεlεma ɲuman donni ma
sigidalamɔgɔw
ka hakilisigi la, ka segin k’u ka sεnε ni jirituru ani jago baaraw daminε.
Minisiriɲεmɔgɔ y’a jira ko san 2023 kɔnɔ, tεmεn kεra ni yεlεma
kuraw ye. Ninnu b’o yεlεma kuraw la :
sɔnni
jamana sariyasunba kura la, minisirilajε sɔnni
yuruguyurugu kεlεli fεεrε tigεlen ma, sɔnni
kalanko baarabolodalen la an danbew kɔnɔ
san 2023 desanburukalo tile 6, min b’a to fasodenɲumanya
kalan, hakilidayεlε ani fasokanu ɲεtaa ka
sabati. Olu minnu sinsinnen bε an danbew labatoli ani forobakow tɔpɔtɔko
ɲuman
kan. Ka fara ɲεɲininniw
kan marakow ni fangabulonkow mabεnnicogo kan, min b’a to yεlεma ɲuman
bε se ka don foroba baaraw kεcogo la. Sɔnni
dugujukɔrɔfεnko ni sigida
kɔnɔko
sariya ma.
A y’a jira fana, ko an ka dipulomasi ye baara caman kε jεɲɔgɔn
bεε fε, a kεra jamana fila cε jεɲɔgɔnya
ye walima jamana caman cε jεɲɔgɔnya
ye, wulikajɔw
ni damakasiliw ani
lafaamuyaliw kεra Mali hadamadenya n’a politiko gεlεyaw kan, ka dabaliw tigε
jamana nafoloko senkɔrɔmadonni
na.
Minisiriɲεmɔgɔ
ko an bε waati min na, tiɲε don kuranko
gεlεya bε Mali kan,
min ɲɔgɔnna tun ma deli k’an sɔrɔ, k’a
sababu kε mara ni politiko kεcogo jugu ye, a ka ca ni san tan ye. Kuran dili ni
motεriw ye, o musaka ka ca ; nka kuran 53% bε ka di o sira fε. A ka fɔ
la, mara kεcogo ɲuman kuranko
nasira la, o b’a to lafiya ka se ka don a la Malidenw ka hεrε kama, an’an ka
yεrεmahɔrɔnya
kama kuranko la. A k’a bε Malidenw fo u ka sabali ni faamuyako ɲuman
na kuranko gεlεya in kɔnɔ.
Nin kuranko gεlεya n’a ta bεε, san 2023 kɔnɔ
kurandiyɔrɔ dɔ
sera ka sigi senkan Sirakɔrɔ-Megetanna,
min bε lataama ni « fuyɔli »
girinman ye. O fanga ye MW 100 ye, ka fara Guyina barazi kan. O barasi in fanga
ye MW 140 ye. Bugunin dugu fana sɔgɔra
EDM-SA kuran na. A ye jigisigi kuma fɔ ; ko baara kura caman bε sen na, minnu waleyali
bεna se k’a to Mali mako bε kuran hakε min na san kɔnɔ,
10% ka se ka ɲεnabɔ o
la. Yiriwali poroze suguya caman bolodalen don san 2024 kɔnɔ kuran sɔrɔli la tile fε ani baraziw fε k’a
sabau kε Mali ni Irisila ani Siniwajamana ka jεɲɔgɔnya ye. Kurantasira minnu bε kuran sirajuru fila ta ɲɔgɔn
fε n’o ye kv 225 ye, sɔnnin o bεna
daminε ; n’o ye Manantali II ani ka Sikaso-Bugunin-Sanankɔrɔba-Bamakɔ sɔgɔ
ka bila ɲɔgɔn
na kuranko la, fo ka kuran lase yɔrɔ
caman wεrεw la.
Dr Sogεli Kokala Mayiga ye layidu ta, ko gɔfεrεnaman
bεna to wuikajɔ la
jamanakuntigi nɔfε, ka tεmεn
ni baara bolodalenw waleyali ye san 2024 in kɔnɔ. Fεn min ye kalata nataw ye, n’olu waleyali
dabaliw tigεra ka ban, u bε kε ; i n’a fɔ karandatε nasiyonali
biyometiriki sɔrɔli, kalatasεbεnw
lakurayali, min b’a to kalataw bε se ka kε jεlenya la. O siratigε
la, an b’a ɲinin jama k’a
kuntilenna kε kelen ye, an kana ɲɔgɔn
fεrεfεrε ka da politiko, siyako, baarako, ani seko ni dɔnko
kan. O b’a to an ka se ka san 2024 laɲininw
sabati, seginkɔ kana kε
yεlεmaniko la ani jamana jɔli kurako la,
ka Mali kura sigi senkan.
Jaabili la, furancεlafanga jamanakuntigi Kolonεli
sinsinna sisan jamana ɲεmɔgɔw
ka babugubaara kan, ka miiri an bεε dakan na ; kasɔrɔ
an jεɲɔgɔn
dɔw
tun hakili la ko an b’an dakan bolo, ko yεlεma ɲuman
fosi tε se ka don o la bilen. U sago tun don an ka to bolokɔnɔmɔgɔya
la u ka nafa kama. K’a sɔrɔ
an bεnbaw taabolo ye bεrεmakεɲε, tilennenya
ani foroba hεrε kanuni ye ni jama ye, jamanakuntigi Asimi Goyita ka fɔ
la.
Jamanakuntigi ko a wasara ni jaabi ɲuman
sɔrɔlenw
ye gɔfεrεnaman fε
nin waati gεlεn in na. A ko nin kεnε ye gɔfεrεnaman
foli ye a ka foroba yεrεdi la an’u ka ɲɔgɔndεmεn
na ka laɲininw sabati. A
ye minisiri kelenna fo a ka cεsiri la dɔ bɔliko
la nbεndiyaba la fanga kɔnɔ, ka
da a kan Malidenw y’o laɲinin kε
sigikafɔba senfε
jamana jɔli kura kama.
Furancεlafanga taasira kɔnɔ
ka kεɲε ni Mali
fasojama hamina ye, gɔfεrεnaman ka
baarabolodalen sinsinbɔlɔ
naani b’o kɔnɔ ; n’o ye yεlεma ɲuman
donni basigiko la jamana fan bεε fε, yεlεma donni politikikow ni fangabulonw
cogoya la, sɔnni
hadamadenya basigili bεnkan ma, ani kalataw kεli, min b’a to segin ka se ka kε
sariya ma nɔgɔya
la. Jamanakuntigi Goyita ka fɔ la, minisiriɲεmɔgɔ
ye gɔfεrεnaman ka
baara kεlen minnu dantigε, o b’a jira ko furancεlafanga hami ye Malidenw
haminanko gεlεnw ɲεnabɔli
ye ka kεɲε n’u ka
yεrεdi ye.
Kolonεli Goyita y’a jira ko fεn min ye kɔlɔsiminεfεn
ye Maliko la, o ye a ye dusu ta ka ŋaniya minnu ta, o de bε ka tanga da a kan
diɲε
kɔnɔ. K’a
sababu kε a ka dipulomasi ye ka Malidenw kumakan yεlεn sanfε diɲε
kɔnɔ. O
de kosɔn Burukina
faso, Mali ani Nizεri y’u bolonɔ bila
sahelikungo jamanaw bεnkan AES la sεtanburukalo tile 16 san 2023 u ka foroba
basigi sabatili ani yiriwali kama.
Jamanakuntigi ka fɔ
la, mankutu duman bε fanga kan basigi sabatili nasira la jamana fan bεε
fε, ni fasojama ka senkɔrɔmadonni
ye. O b’an jigi sigi don nataw la. O sebaaya sɔrɔlenw
b’an ka lakananbaaw kunnawolo. An b’u fo u ka yεrεdi la. Lakananbaa minnu ni
tora faso kunmabɔli kεlεw la, a
ye taasibila ɲεsin olu ma.
Jamanakuntigi Goyita hakili ma tεmεn fɔɲɔgɔnkɔw
dalasali kuntaala jan kan an ka jamana kɔnɔ. O
siratigε la, fεεrε minnu b’an yεrεw bolo kɔrɔ
sinsin kεra olu kan ; n’o ye sigikafɔ
ye Malidenw yεrε dama cε bεn ni fɔkabεn sɔrɔli
la. Jigisigiw fana kεra yεlεma kuraw kunkan politikiko la, ka demokarasi
sinsinnen sigi senkan, min ɲεsinnen bε
fasojama wasali ma.
Kolonεli Goyita y’a ka nisɔndiya jira
Arawεki sεbεnbaju sɔrɔli
la, min b’a to kalatasεbεnw bε se ka lakuraya, ka karadantε nasiyonali
biyometiriki dilan ; o min bεna kε kalatasεbεn ye. Mali arawεki sεbεnbaju
tun jasolen bε jεɲɔgɔnjamana
dɔ
cakεda dɔ fε, k’an
sirilen to o la kεlεkεlε. A ye foli kε gɔfεrεnaman
ye a sɔnni na
hadamadenya basigili bεnkan ma. A ye foli di lafasalitɔnw
fana ma u ka hakilimaya la sigikafɔw la faso kanu
kɔnɔ.
Dɔ
farala dabali tigεlenw kan mara kεcogo jugu kεlεli la ; kεrεnkεrεnnenya
la, yuruguyurugu kεlεli ani faso nafolo burujali dabilali la. Olu ye jamana ɲεmɔgɔw
ka laɲinin ye ka
jogoɲumanya sinsin
forobafεn marali la. Baara kεta minnu bε sen na, olu bε seereya bɔ.
Ka fara o baara kεtaw kan, ka kεɲε ni
gɔfεrεnaman
ka baarabolodalen ye nafoloko ni hadamadenya la, ɲεtaakow
dabaliw tigεra dɔ bɔli
kama Malidenw ka degun na. Jamanakuntigi ka fɔ
la, an b’an seko kε hadamadenw jogo ɲεni siratigε
la. Jɔyɔrɔba
b’o waleya in na jamana bɔli la a yεrε
la. O b’an hakili tokun bɔ an ka
tungarankew la, kalanko ani denmisεnya la. A b’a ɲinin
denmisεnw fε, u ka Mali kura yeelen sankɔrɔta
ka se yɔrɔ
jan na.
Umaru
JAKITE
Dɔkala Yusufu JARA
Dɔkala Yusufu Jara
Musomanninw yɛrɛ dama cɛ teriya, tuma caman na a bɛ laban masiba la, ni dɔ bɔra dɔ ka janfa kalama. O la, teriya jɛlen, min donna mɔgɔw cɛ kabini denmisɛnninya waati la, a dɔw la, o bɛ sin ka dabila.
Fɔkatɛmɛn tɛ ; an ka jamana ɲɔgɔlɔnko dɔnbaa ŋana dɔ fana fatura. A fatura bana kuntaala jan dɔ senfɛ..
Marifa caman : pisitole mitarayɛri 19, AK 47, mitarayɛri PKM, mugu jugu fililan sarikɔnba kan (LRAC) o 1 ani kisɛ caman sɔrɔla u kɔ.
O yecogo in waleyali b’a to cakɛda in ka se ka sangaɲɔgɔnma saman ka taa a fɛ a toli la ten kan ka taa a fɛ kunnafoniko bolofara caman na.
Nin bonya in ka bɔ Gana jamanakuntigi la, o bɛ dɔ farali kofɔ jamana fila in cɛ jɛkabaara fanga kan ka taa a fɛ, fo ka walangata ka se a ni AES kɔnfederasɔn jamanaw cɛ ma. Gana sago don ka dɛmɛn don u ka basigi ɲɛtaa la.
Jamana dugukolo mumɛ basigili wulikajɔw, yuruguyurugu ani faso nafolo burujali kɛlɛli, sɔrɔ yiriwali, kuranko gɛlɛya furakɛli, dipulomasi ni kɔnfederasɔn sigili ye sahelikungo jamanaw cɛ (AES), ka fara ko wɛrɛw kan, olu kɛra furancɛlafanga jamanakuntigi ka laseli kɔnɔko kunbabaw y.