Mali, Burukina Faso ani Nizεri ye laseli kε kunun
zanwuyekalo tile 28 san 2024, k’a jira k’u y’u foosi ka bɔ Afiriki tilebinyanfan nafoloko tɔnba (CEDEAO) kɔnɔ ; wa o
bɔli in tε bila ka balan kɔnɔ. Malidenw ladɔnniyana nin kunnafoni in na
gɔfεrεnaman ka kumalasela, mara ni desantaralizasɔn minisiri Kolonεli Abudulayi
Mayiga fε. Ale de ye laselsεbεn in kalan telewisɔn na nεgε kanɲε 13 kunnafoni
waati la.
Laselisεbεn in y’a jira, ko ŋaniya tun ye Afiriki
tilebinyanfan jamanaw ka donɲɔgɔnna ye ka da badenya, dεmεn, ɲɔgɔndεmεn, bεn ani yiriwali hakililaw kan. O de kosɔn jamanakuntigi Zenerali Abubakari Sangule Lamizana, Zenerali
Musa Tarawele ani Liyetenan-kolonεli Seni Kunce, ni Hɔtiwɔlita (Burukina faso), Mali ani Nizεri jamanakuntigiw
tun don, u n’u jεɲɔgɔn jamanakuntigi 12 wεrε jεra ka Afiriki tilebinyanfan
nafoloko tɔnba (CEDEAO)
sigi senkan Legɔsi (Nizeriya faaba) san 1975 mεkalo tile 28.
Jamanakuntigi saba ninnu ka laselisεbεn in kɔnɔ, u y’a jira
ko a san 49 ye nin ye Sedeyawo bε sen na. Burukina Faso, Mali ani Nizεri jamanakuntigiw
k’u dusukun tɔɔrɔlen an’u jigilatigεlen y’a kɔlɔsi, ko Sedeyawo bε k’a sigibaaw
ani farafinya hakililaw bila. Ka fara o kan, jamana wεrεw de fanga ka bon
Sedeyawo kan bi kosεbε, n’o bε k’a
to a b’a la k’a sigibaaw janfa. Tɔn in kεlen bε fεn jugu ye a tɔndenjamanaw n’u jamanadenw ma, a tun ka kan ka kε hεrε
ye olu minnu ma. Mali, Burukina Faso ani Nizεri jamanakuntigiw ko Sedeyawo tε
ka se k’o kε.
O la, an ka jamanakuntigiw ka fɔ la, Sedeyawo ma se ka dεmεn don jamanaw na kojugubakε
ni basigibaliya kεlεli la. Min ka jugu a bεε ye, o jamanaw kεlen k’a ŋaniya k’u
jɔ u yεrε ye, Sedeyawo
ye ŋaniya juguya ta k’u sεgεrε, ka tɔn sariya bεε sɔsɔ ni ɲangili juguw dali y’u kan, ka kura fara jamana ninnu
ka san caman degun sɔrɔlenw kan kojugubakεlaw fε, ka kɔkanjamana dɔw bugulen to u kɔfε.
Ni dɔ tε ka fara gεlεya kan, fεn tε ka bɔ la. O de kosɔn, Kapitεni Ibarahimu Tarawele, Kolonεli Asimi Goyita
ani Zenerali de birigadi Abudurahamani Tiyani, ni Burukina Faso, Mali ani
Nizεri jamanakuntigiw don, u y’a ŋaniya tariku ɲεkɔrɔ, k’u jɔ u ka jamanadenw jigi kɔrɔ n’u haminankow an’u ka laɲininw tali ye ba la, k’u foosi ka bɔ Afiriki tilebinyanfan nafoloko tɔnba (CEDEAO) la ; wa o bɔli tε bila ka balan kɔnɔ.
Kɔlɔsilikεla caman bolo, Mali, Burukina Faso ani Nizεri
k’u foosi ka bɔ Sedeyawo la, o ma bala olu la. Sabula u ye faraɲɔgɔnkan kulu min sigi senkan u jamana saba ni ɲɔgɔn cε zuluyekalo tεmεnnen in na kojugubakε kεlεli kama
n’o ye (AES) ye, o b’o maana. Sedeyawo kεlen ka bagabagali kε, k’a bε kεlε wuli
ka bin Nizεri kan n’o ma fanga segin jamanakuntigi minεnen ma, Mali ni Burukina
Faso jamanakuntigiw jεra ka laseli kε, k’a jira ko ni kεlε o kεlε tara ka
Nizεri sεgεrε, o tara ka Mali ni Burukina Faso fana sεgεrε.
O la, lafasa ni basigi kɔfε, (AES) bεna kε don dɔ la nafoloko donɲɔgɔnna jεkulu ye. Mali, Burukina Faso ani Nizεri minnu ye
Sedeyawo sigibaaw dɔ ye senkan, olu foosili ka bɔ jεkulu in na, o ye paara ɲε kelen ye ka taa o laɲinin ma. Nin y’a siɲε fɔlɔ ye jamana saba ka sin k’a foosi ka bɔ Sedeyawo la yɔrɔnin kelen. Hakililajigin na, Moritani y’a foosi ka bɔ a la san 2000.
Madiba KEYITA
Dɔkala Yusufu JARA
Dɔkala Yusufu Jara
Taamako cakɛdaw ka fɔ la, kasaara seereyasɛbɛn (PV) dilanni de bɛ waati jan ta. O de kosɔn k’u bɛ se ka dɔ da kalo kan tuma dɔw la fo ka se san ma, k’a sɔrɔ asurelen ma bila a hakɛ kɔnɔ.
Denmisɛnw bɛ ka kalan bila ka firi Kɔfilacɛ damanda kan Kangaba sɛrɛkili kɔnɔ kosɛbɛ sisan. Cɛmannin fara musomannin kan, u kɛlen bɛ ka Kɔfilacɛ damandaw fa tewu digɛn senni ani damanbɔgɔw koli kama sanu nɔfɛ. U bɛ firi dugukolo jalan kan i ko fɛn wɛrɛ, k’u jigi dalen to sa.
Kow gɛlɛyara Mali bolo. An tɛ se k’a fɔ fɔcogo wɛrɛ la n’o tɛ, Mali dɛsɛlen kɔ Santarafiriki la 0-0 kunun ntɛnɛn marisikalo tile 24 san 2025, kupudimɔni san 2026 ɲɛbila ntolantanw tile 6nan hukumu kɔnɔ.
Taamasiyɛnnanw jɔra Bamakɔ ani jamana marayɔrɔ caman faabaw la k’a daminɛ san 1992 la, walasa ka hakililajigin kɛ Malidenw ka wulikajɔba la demokarasi nɔfɛ.
Lajɛ in ɲɛmɔgɔya tun bɛ minisiriɲɛmɔgɔ Zenerali de diwisɔn Abudulayi Mayiga bolo. A y’a gɛlɛya cakɛdaw ma, minnu bɛna degedenw sɔrɔ, u ka baaradege sarati fɔ ka gɛlɛya u ye.
Denmisɛnninw (cɛmanw ni musomanw) bɛ nin laadalako in kɛ ni sunkalo ye tile 10 sɔrɔ. Laada min don, hakilimaw ka fɔ la, a bɛ ɲɔgɔndɛmɛn ani ku-ɲɔgɔn-kan hakilila de kofɔ.
