Sεnε : Mali y’a jɔyɔrɔ fɔlɔ sɔrɔ kɔɔriko la

Siga t’a la, an ka jamana ye sεnε jamanaba ye, ka da nin jaabi ɲuman sɔrɔlen kan sεnεkεsan tεmεnnen in kɔnɔ. Politiki jumεn sennaminεna walasa ka se ka nin jaabi sɔrɔ ? Mali sεnεkεla yεrε bε cogo di ? Siniɲεsigikow ye jumεnw ye ? Sεnε minisiri Lasinε Danbεlε ye bɔli min kε « Mali kura taasira 2 » jεmukan kεnε kan ORTM na, a ye jaabi di fεn caman na.

Jamanadenw kunnafonini baara in na gɔfεrεnaman ka baara kεtaw kan, sεnε minisiri da sera gεlεyaw ma, minnu tun bε ɲinin ka sεnεkεsan tεmεnnen in daminεni sennasiri. N’o ye sanji tugubaliya ye. O waleya in ye fiɲε bila sεnεfεnw cogoya la. A bεnna ni fεnw sɔngɔw fana gεlεyali ye suguw la, ka da Ikεrεni kεlε kan.

Basigibaliya jamana fan dɔw fε, kεrεnkεrεnnenya la Ofisidinizεri kɔnɔ, baara tun bε ɲinin ka gεlεya sεnεkεlaw bolo. O basigibaliya kεra sababu ye ka fiɲε bila bolokɔrɔkow la. Mɔgɔ caman y’a sigiyɔrɔw bila ka yεlεma fan wεrεw fε. A kεra wajibi ye ka balo lase olu ma yen ani ka wari ci u ma u ka nimɔrɔw fε.

Fεn min ye sumanw cogoya ye, jigisigi tun b’o la. Tiɲεnikεfεn ma sin ka caya, sabula o sera ka kunbεn joona Sεmudete fε, ka dan sigi o tiɲεni na. Sanjikarabaw fana kεra ka dεmεn don sεnεkεlaw la, min b’a to u ka se ka sεnεkεsan duman kε. Metewo yεrε tun bε to ka kunnafoni jεlenw di ka sεnεkεlaw bilasira. Nin waleyaw de sera k’a to jaabi ɲuman ka sɔrɔ sεnεkεsan 2022-2023 la.

Laɲininw na 91% sera ka waleya- Lasinε Danbεlε nisɔndiyara ni sεnεkεsan in kuncεko ɲuman ye. O la, suman tɔni 9.979.000 sera ka sɔrɔ, kasɔrɔ jigi tun dalen bε tɔni 10.917.000 sɔrɔli kan ; n’o bεnna  91% ma. An bε se k’a fɔ, ko suman sɔrɔla ; sabula dunta kɔfε, jigi bε tɔni 2.600.000 kan, minisiri ka fɔ la. Nka, a ɲuman ye ka dabali ɲumanw tigε, min b’a to o sumanba in kana latiɲε fu ten.

Sεnε minisiri nisɔndiyara ni sεnεkεsan kɔɔriko fana ye. A ka fɔ la, an ka jamana ye kɔɔri koloma tɔni 690.000 sɔrɔ ; kasɔrɔ jigi tun dalen bε tɔni 780.000 de sɔrɔli kan. O bε Mali bila jɔyɔrɔ fɔlɔ la kɔɔriko la Afifiriki tilebinyanfan fε. A b’i n’a fɔ jigi tun dalen bε tɔni hakε min sɔrɔli kan, 88% de sɔrɔla o la. Ka da gεlεyaw cogoya kan, mɔgɔ tε jɔn o la.

Nin jaabi ɲuman ma sɔrɔ gansan. Furancεlafanga ɲεmɔgɔw de ye ŋaniya dɔw siri walasa ka se ka kɔɔrisεnε yiriwa ka taa a fε. N’o ye ka dɔ fara kɔɔri kg1 sɔngɔ kan, dekere fila tali ani jεnni sεnεkεlaw kannajuruw kɔ sεnεkεsan tεmεnnen in kɔnɔ.

Sεnε minisiri bε wulikajɔ suguya bεε la, min b’a to dunkafa ka se ka sabati an ka jamana kɔnɔ. O dunkafa dun tε se ka sabati ni waleya dɔw ma ta ba la, k’u tiimε. Yɔrɔ minnu tε sɔrɔkεyɔrɔw ye, olu ka se ka fanga ni wari sɔrɔ, ka sɔrɔkεyɔrɔw lasɔrɔ. A bεna se k’a to suman tɔni 2.000 min ka kan ka bila bolo kɔrɔ, o ka tiimε ka bila gεlεya kunbεnni ɲε.

Jamana ɲεmɔgɔw bε wulikajɔ la, sεnεkεdugukolo caman ka se ka labεn, walasa ka se ka dɔ bɔ balo donnni na jamana kɔnɔ. Minisiri ka fɔ la, sεnεkεdugukolo taari miliyɔn 43 b’an ka jamana kɔnɔ, min bε se ka labaara sεnε walima baganmara kama. O taari miliyɔn 43 la, miliyɔn 2 ni kɔ bε se ka labεn dunkafa sabatili kama. N’an sera k’o taari hakε in labεn, a ka ca a la, kɔngɔ bε nɔgɔya Mali kɔnɔ. Wa minisiri ko o ŋaniya bε furancεlafnaga la. Sεnε minisiriso bε babugubaara dɔ la nakɔsεnεko nasira la dunkafa sabatili hukumu kɔnɔ. O dabalitigεw ni hakilijakabɔw bε sen na. 

DƆ FARALI SƐNƐ SƆRƆ KAN- Dabali jɔnjɔnw tigεlen don walasa ka se ka dɔ fara sεnε sɔrɔ kan an ka jamana kɔnɔ. O siratigε la, gɔfεrεnaman kεli ka wari don sεnε dafε ani baarakεminεnw dili, o waleyaw bε to a nɔ na. Sεnεkεyɔrɔw fana bε labεn ka kεɲε n’o baarabolodalen kɔnɔko ye. Ŋaniya ye foro taari 70.000 min labεnni ye, taari 60.000 labεnna o la kaban. Minisiri ka fɔ la, ni minεnntanya tun tε, nin ɲɔgɔn tuma tun b’a sɔrɔ taari hakε labεnnen dɔgɔyalenba ye 50% ye baarabolodalen na, min waleyali bε sen na. Sira min tara ni sεnεkεlaw ye, fanga t’a fε o ka bila bilen. 

Mali sago ye ka yεlεma ɲuman don kow cogoya la ka taa a fε. O ye wajibi ye an ma. O de kosɔn gɔfεrεnaman bε wulikajɔ suguya bεε dɔ la, ka sεnεkεlaw bilasira. Ɲininni bε bilasirali kɔnɔ. Sεnε minisiriso hami ye ɲininni ka siri bεnkanw na. Sabula baarakεɲɔgɔnya bε ɲininnikεlaw ni sεnεkεlaw cε.

Lasinε Danbεlε y’a jira, ko dugukoloko sariyaw labεnna, jεn bε ka ɲinin sɔnni na u la, walasa u ka se ka waleya. Laɲinin ye dugukolo sɔrɔli ka nɔgɔya Malidenw ma jamana kɔnɔ, ani dunan minnu b’a fε ka na Mali dugukolo labaara, ka yεlεma ɲuman don baaraw kεcogo la. Sεnε minisiriso bε cεsiri la, min b’a to sεnεfεnw burujali bε se ka dabila. Mansinko donni sεnε na, tεmεn bε kε n’o waleyaw matarafali ye, ka sεnεkεmansinw di sεnεkεlaw ma furancεlafanga jamanakuntigi Kolonεli Asimi Goyita fε.

Ɲininkali kεlen siniɲεsigikow kan, sεnε minisiri y’a jira, ko a hami ye ka sεnεkεsan tεmεnnen in kiimε fɔlɔ ka ban pewu ni baara kεbaa bεε ye, walasa a ka se ka dɔ fɔ siniɲεsigikow la. Nka, a ko baaraba dɔw kɔni bolodalen don sεnεkεsan nata kama, ani ko sinsin bεna kε jidonsεnε kan kosεbε. Waatiyεlεma kɔlɔlɔw kunbεnni baarw fana b’a la.

Minisiri ye foli ni tanuni lase sεnεkεlaw ma u ka muɲun na ka mεεn ka makɔnɔni kε. A y’a ɲinin fana an k’an fanga kara ɲɔgɔn kan ka sεnε minisiriso dεmεn a ka baara nɔgɔyali la, ani ka furancεlafanga dεmεn gεlεyaw furakεli la.

Umaru JAKITE

Dɔkala Yusufu JARA