An ka jamana ka yεrεmahɔrɔnya bε laɲεnamaya san o san sεtanburukalo tile 22. Malidenw, an filε yεrεmahɔrɔnya sɔrɔli sanyεlεma 63nan, san 2023 ta laɲεnamayali la. O bεna kε Mali ka yεrεmahɔrɔnya sɔrɔli sanyεlεma laɲεnamayako fɔlɔ ye jamana 4nan kɔnɔ. O siratigε la, jamanakuntigi ye sarankanni kε jamaden tɔw la ni wasa, ani waleɲumandɔn ye. A don in bonya kama, an bε taasibila ani bonyamasegin kε, Ala m’an hinεna Mali jamanakuntigi fɔlɔ Modibo Keyita la, an’a jεɲɔgɔnw na, ka fara mɔgɔ o mɔgɔ fana y’a ni fili fasoko la. Olu minnu ka wulikajɔw kεra sababu ɲuman ye, an man kan ka ɲinε min kɔ, jamana ka yεrεmahɔrɔnya sɔrɔli la, ani ka yεrεta sira dayεlε ka bila anw ka se ka bɔ u nun ma.
Kabini furancεlafanga latilenni daminεna, ani jamana kεlen ka sigikafɔba kε, an ka jamana ye baarabaw waleyali daminε yεlεma donni siratigε la politikow ni fangabulonw cogoyaw la, ka se ka fasodenw ka laɲinin kεlen dɔw jaabi basigiko, mara kεcogo la gɔfεrεnaman bolo, kiiriko ani sɔrɔ ni hadamadenya yiriwali siratigε la.
An kεlen k’a faamuya ko, an ka jamana yεrε ka ɲεnamaya sirilen bε basigiko la, furancεlafanga ɲεmɔgɔw ye fεεrε jɔnjɔnw sugandi, minnu ye yεlεma ɲuman don kεlεw kεcogo la, ani sɔrɔdasiw sannayεlεnni fanga la. An ka yecogo la yεrεtangako la, yεlεmaba de donna kow taabolo la ; k’a sababu kε yεlεma doncogo ye kεlεw kεcogow la, i n’a fɔ kojugubakεjεkuluw kεlεli cogoya. Fo bi-bi in na, olu ɲεnacinfan kεlen tε dɔwεrε ye sigidalamɔgɔw kɔ, olu minnu m’a min, u m’a bɔn, Mali sɔrɔdasiw kεlen ka ta tugu u la, k’u ta tiɲε ani k’u bolomada minεnw tiɲε. Misali la, kojugubakεlaw ye fugariyawale min kε, ka bin baton « Tumutu » kan Banba mara kɔnɔ. Jamanakuntigi ye taasibila kε ka ɲεsin o mɔgɔ fagalenw ma, ani ka digawu kε, Ala ka banabaatɔw ka banaw fiɲε bɔ teliya la. Jamanakunitigi b’a jεya u ma, k’u ye dansagonwale minnu ta ka jamana sɔrɔdasiw sεgεrε, ani sigidalamɔgɔw, o tεna to u la, a si ɲangibali tεna to. An bε don min na, sεgεsεgεliw dayεlεla Mali kiiriso fε.
Lakananni fεεrε kura min bε sen na, o ye ka sigidalamɔgɔw yεrε sendon baara kεtaw la, ka kεɲε n’u jɔyɔrɔw ye a ko la, ka da dansagonwale suguya minnu bε ka ta, k’an ka jamana sεgεrε. O de kosɔn, gɔfεrεnaman ye denmisεnw ka sɔrɔdasiya kalan lasegin a nɔ na. Ka laban ka dekεrε (sariya) dɔ ta, sɔrɔdasi dɔw labεnni na ka bila bolo kɔrɔ, sanni mako ka jɔ u la. Jamana sariyasunba kura bε ɲεsigili kε jamana lakananniko la. Denmisεn fεn o fεn si hakε b’a ta san 18 na a dɔgɔyalenba, ka yεlεn, jamana lakananniko la.
Lakananbaa dunanw kεlen kɔ ka san tan kε an ka jamana kan, an y’a kɔlɔsili, k’u ŋaniya de tun ye basigibaliya jonbololi ye, k’an to dulonni na mɔgɔ wεrεw la. O de kosɔn, jamanadenw y’a ɲinin k’u yεrε ka basigiko ta ba la.
Minusima taaliko ani kεlε baara kεta minnu bε sen na, olu sirasɔrɔli la, Mali bεna se k’a ka yεrεmahɔrɔnya sɔrɔ a ka dugukolo mumε kan. O siratigε la, diɲε tɔnba ka basigi sabatilijεkulu ka sariya 2690 waleyali hukumu kɔnɔ, gɔfεrεnaman bε ka Minusima bɔli baaraw kɔlɔsi, sɔrɔdasiw ka se k’o tɔgɔla dagayɔrɔw lasɔrɔ. Lakananbaaw ka se ka jεnsεn jamana fan bεε fε, ani hadamadenya sabatili cakεdaw ka segin jamana fan bεε fana fε. O ye ko gonin ye ; sabula Minusima taali baaraw kun filanan ka kan ka kɔlɔsi kosεbε Duwazan, Ansɔngo, Agelihɔku, Kidali ani Tesaliti maraw kɔnɔ, k’a dagayɔrɔw latεmεn Mali sɔrɔdasiw ma ; o mεεnnenba ka kε san 2023 in desanburukalo tile 31 ye. Minusima taali tεmεnsira filanan in kɔni tεna se ka kε gεrεntεw kɔ. O la, jamanakuntigi y’a ɲinin sigidalamɔgɔw fε, u ka fara ɲɔgɔn kan, ka sɔrɔdasiw dεmεn u ka baara sabatili la.
Ka kεɲε ni gεlεyaw cogoyaw ye an ka jamana kɔnɔ, an ka fanga bolicogo ye sira ɲuman ta, an ka laɲininw waleyali siratigε la. I n’a fɔ an ka yεrεmahɔrɔnya sɔrɔli an ka dugukolo mumε kan. O wulikajɔ nafa dɔw kεra dannaya sɔrɔli, wari sɔrɔli ka mako kεrεnkεrεnnenw ɲεnabɔ, ani jεɲɔgɔn caman sɔrɔli ye an ka yiriwali baaraw sabatili la, min b’a to laɲininw bε se ka waleya jamana ka hεrε kama. O bε jo di Mali ma, a sagola jεɲɔgɔnw sugandili la a yεrε la. O ye jaabi sɔrɔsira ye gεlεyaw la, diɲε senkola dɔw bε ka minnu ta k’an ka jamana sεgεrε.
An ka jamana jigi bε a den bεε kan gεlεyaw furakεli ani faso fangamaba jɔli la. O de kosɔn, gɔfεrεnaman bε k’a ɲεsin sɔrɔko, kalanko ani kεnεyako sabatili ma, ka dεmεn don u la. Fεn min ye kalanko ye, jamanakuntigi ye foli di kalan baara kεbaa bεε ma ; kεrεnkεrεnnenya la, lakɔlikaramɔgɔw. Olu minnu bε k’u yεrε di kalan ma denmisεnw ka se ka dɔnniyaw sɔrɔ. Nin kεnε ye kalanw kiimεniw labεncogo ɲuman foli kεyɔrɔ ye, kabini furancεlafanga sigira senkan.
Ɲinan, dɔ bεna fara Lisew hakε kan marayɔrɔ dɔw la. Sannayεlεnkalanw siratigε la, dɔnniyaba sɔrɔli yɔrɔw bε fara yankan kan ; n’o ye orobotiki kalanyɔrɔw ye, k’a seereya, ko Mali b’a fε k’a ka yiriwali ɲεtaa sabati kalanko nasira la ni fεεrε kuraw ye.
K’a dɔn, ko gεlεya minnu bε Mali kalanko la, a b’a kun bɔ, ka jama hakilila ɲinin a ko la, i n’a fɔ o laɲinin kεra sigikafɔba senfε cogo min na, kalanko gεlεyaw furakεliko la. O siratigε la, sigikafɔba wεrε bεna kε jamana tɔgɔ la. O lajεba senfε, da mana se gεlεya fεn o fεn ma, o bε fεsεfεsε, k’o fura ɲinin, kalan gεrεntεw wuliliko la.
Denmisεnw ka baarasɔrɔ bε dɔ fara jamana ka sɔrɔ yiriwali ani jamana hadamadenya basigili fanga kan. Denmiεnw tali kɔfε baaraw la, gɔfεrεnaman bε dabali ɲεnamaw tigε denmisεnw ka baarasɔrɔ nɔgɔyali la, ani ka baarada kuraw dayεlε. Minusima ka taali hukumu kɔnɔ, gɔfεrεnaman bε jateminεw na, min b’a to denmisεn minnu b’a bolo baaraw la, olu kana se ka degunba sɔrɔ baarako la Minusima kɔ.
Jamanadenw ka kεnεya sabatili ye gɔfεrεnaman haminankoba ye. O siratigε la, dabali caman tigεra. O dɔ ye baarakεminεn nafamaw sɔrɔli ye ka baara suguya caman kε kεnεyako nasira la, an ka jamana kɔnɔ. Kεnεyaso caman ye baarakεminεn ɲεnamanw ni banabaatɔta mɔbiliw sɔrɔ.
Fεn min ye farikoloɲεnajε nasira ye, baara caman fana kεra, denmisεnw ka farifonikow sabatili kama. Yɔrɔ kuraw jɔra, ka kɔrɔlen dɔw fana lakuraya. O baara dɔw yεrε bε sen na halibi farikoloɲεnajε suguya caman na. Mali tɔgɔ la, a ye foli lase jamanadenw ma, minnu ye ŋanayaw sɔrɔ u ka farikoloɲεnajε suguyaw la.
Jamana ka yεrεmahɔrɔnya sɔrɔli sanyεlεma in laɲεnamayali hukumu kɔnɔ, jamanakuntigi ye foli ni tanuni lase jamanaden kelenna ma, u ka muɲun ni sabali la, an ka yiriwali laɲininw sabatili, an’an ka yεrεmahɔrɔnya yεrε-yεrε sɔrɔli siratigε la. Gɔfεrεnaman bε wulikajɔw la, min b’a to dunkafa ka se ka sabati jamana kɔnɔ. Balo ka sɔrɔ nɔgɔya fana na. Ka foli lase gɔfεrεnaman ni Mali makobatigiw ka jεkuluba ani baarakεlaw ka lafasalitɔnw cε bεnkansεbεn bolonɔbilali la. O sεbεn bolonɔbilali bε baara kεbaa bεε, u kεli la ka jamana basigili bila u haminanko tɔ bεε sanfε, ka sɔrɔ ni hadamadenya yiriwali siraw don banba la. An bεε lajεlen haminanko y’o min ye.
Mali bɔra ka sariya dɔ ta dugujukɔrɔfεnw kunkan, ka fara sariya wεrε kan a ko la, min bε wele Sigida Kɔnɔko. N’o sariyasεbεn fila ye, an b’a fε dugujukɔrɔfεnw ka se ka bɔ gεrεntε kɔnɔ, k’u fara jamana sɔrɔ yiriwali sababuw kan. O cogoya in de la, jamana bεna se ka dugujukɔrɔfεnw bɔli baaraw kɔlɔsi a ɲεma, a ka hakε min b’u la, tεgε ka se ka da o kan cogoya ɲuman na. Ka se ka iziniko, jagoko ani sirakow layiriwali koɲuman, sigidaw la ani jamana mumε kɔnɔ. Cakεda kura min ɲεsinnen bε dugujukɔrɔfεnw ɲininin, an’u bɔli ma, o sigira senkan. Mali yεrε ta ye o cakεda in ye ; a ni jamana wεrε, walima mɔgɔ wεrε si jε tε. A bεna a jɔ ni dugujukɔrɔfεnw ɲininin an’u bɔli ye, ka laban k’a jɔ ni gɔfεrεnaman niyɔrɔw dili ye cakεda wεrεw ka baaraw manankunw na. Gɔfεrεnaman bε ɲεɲininni na sanu labεnni izini dɔ sigili la senkan, ka sanumugu ni kuruw bayεlεma ka kε sanuberew walima sanubirikiw ye. O b’an tanga an ka sanu labεnbali cεli ma ka taa kɔkan k’a yeelen. O waleya in bεna ni baaradaw dayεlεli ye, ka yanganba di sanuko ma.
An haminanko dɔ ye dunkafa sabatili ye jamana kɔnɔ. O siratigε la, gɔfεrεnaman ye cεsiri caman kε ka ɲεsin wulakɔnɔbaaraw ma. N’o ye sεnε kεfεnw ani baarakεminεnw dili ye sεnεkεlaw ma da nɔgɔnw na. Sεnεko bolodalen don gɔfεrεnaman ka fεεrε tigεlenw kɔnɔ. Jigi bε sεnεko ɲεɲininni cakεda kan kosεbε. O ye sumansi nafama caman labεn, fura sɔrɔli la balokogεlεya la, an ka jamana kɔnɔ.
Kiiriko ye sigikafɔba ka laɲinin gεlεn dajiralenw dɔ ye. Walasa ka se ka dɔ fara kiiriw tigεko ɲuman kan, ani ka ɲangibaliya kɔn, gɔfεrεnaman ye dabali jɔnjɔn caman tigε ni jεkulu kεrεnkεrεnnen dɔw sigili ye senkan ; i n’a fɔ faso ka jεkulu ka ɲεsin nafoloko ni wariko ma, faso ka jεkulu ka ɲεsin kojugubakε kεlεli ma εntεrinεti kan, ani mazisitarajεkulu kεrεnkεrεnnen dɔ, kiiritigε ni sariya labatoli la, ani kojugubakε kεlεli. Cakεda fana sigira senkan gɔfεrεnaman tɔgɔlafεn dunnenw ni kunmaniyanenw kaninni kama ; dɔ farali siratigε la kiiriko fanga kan. O la, kiiriko jateminεbaaw ani kasobonw kɔlɔsibaa caman tara san 2022 kɔnɔ, ka kiiriko sεbεnnikεla ɲεmɔgɔ caman fana ta san 2023 kɔnɔ. Wulikajɔ min bε sen na yurugu-yurugu kεlεli la, o bε to sen na a ɲεma, ka kεɲε ni sariya ye.
Jamanakuntigi ye foli lase an ka jamana dεmεnbaaw ma ; kεrεnkεrεnnenya la Irisijamana ; o min kεwalew bε ka kε sababu ɲuman ye an ma, an ka jamana ka yεrεmahɔrɔnya yεrε-yεrε sɔrɔliko la nafaɲininkεlεw la, kɔnɔna na, Afiriki tilebinyanfan fε ani diɲε mumε kɔnɔ. A si ni si nafa tε kelen ye u ka kεlεw kunw na. Nin kεnε fana ye sɔrɔdasiw waleɲumandɔnni kεnε ye, ani dannaya lakurayali sɔrɔdasiɲεmɔgɔw kan, u jɔyɔrɔ la kεlεw labεncogo la ani jamana dugukolo lakananni siratigε la, ka fara an ka yεrεmahɔrɔnya lakananni kan.
Kɔrɔfɔkuncε la, jamanakuntigi ye foli lakuraya tuguni, ka ɲεsin jamadenw ma, u ka muɲun ni sabali la. N’o muɲun ni sabali tε, a tun ka gεlεn jamana jɔli kura bɔlɔw ka se ka turu. Ala ka yεrεta sanyεlεma diya Maliden cεman ni musoman bεε la. Ala ka Mali kura kεnε to an kɔrɔ. Ala ka sababu ɲuman kε Malidenw ye, ka Malidenw lakanan. Jamanakuntigi ka foli b’aw ye.
Dɔkala Yusufu Jara
Faso tɔgɔla sigikafɔba min daminεnen filε, o bεna kε sababu ye Malidenw ka kumaɲɔgɔnyaw kε u ni ɲɔgɔn cε ka furaw dajira gεlεya kofɔlenw na. A ka kan ka se ka hadamadenya juru caanin an cε, ka dɔ fara ku-ɲɔgɔn-kan fanga kan ani ka na ni bεn kutaala jan ye..
Furancεlafanga jamanakuntigi Kolonεli Asimi Goyita ye laseli kε tarata awirilikalo tile 30 san 2024, ko gɔfεrεnaman bε sεnε kεfεn minnu di, tεmεn bε kε n’o ye. O siratigε la, angεrε (ire) kg50 bɔrε ye sefawari dɔrɔmε ba fila ani kεmε seegin (d2 800) ye, farafinnɔgɔ kg50 .
San o san mεkalo tile 1lɔ ye baarakεlaw tɔgɔladon ye diɲε kɔnɔ. O hukumu kɔnɔ, Mali baarakεlaw lafasatɔn minnu bε UNTM jεkuluba kɔnɔ, olu ye yεrεjirataama kε jamana ka yεrεmahɔrɔnya kεnεba kan. A kεra kεnε ye, min kɔrɔfɔw bolila hadamadenya basigili ni ɲεtaa laɲini.
Mali sɔrɔdasiw ye kojugubakεla Hugo faga Indelimani kεlεdaga la Gawo mara la. Kabini Mali y’a ŋaniya k’a mεru don Irisijamana na sɔrɔdasiko nasira la, an ka lakananbaaw b’a la ka sebaayaw sɔrɔ dɔrɔn kojugubakεlaw kan..
UNTM biro kura mɔgɔ ye 53 ye. U ye lahidu ta, ko furakεcogo ani laɲinin minu kεra a ka sigikafɔw senfε, olu bεna kε sisinnan ye sarati kura in kɔnɔ.
Nin baarabolodalen in laɲinin ye ka Maliden kura dilan, min b’an danbew dɔn, ka fangabulonw bonya, ani baarakεla. Jamana ɲεmɔgɔw bε wulikajɔ la ka Mali kura k’o kuntilenna in waleya, walasa ka se k’o hakilila don fasodenw na ani ka se di u ma ɲεtaa la kannabila ni hɔrɔnya kɔnɔ.
